Αναζητείται σύμβουλος γάμου για G-20 και ΔΝΤ

ΠΗΓΗ:  ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 

Η σχέση ανάμεσα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ομάδα του G-20 είναι συμβιωτική, αλλά με συγκρούσεις. Οι δύο οργανισμοί, σαν ένα ζευγάρι, που μετρώντας πολλά χρόνια γάμου τσακώνεται από συνήθεια, μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν.Μπέρκλεϊ,

Το ερώτημα για το τι μπορεί κανείς να κάνει για τη σχέση αυτή επανέρχεται στο προσκήνιο ενόψει της Συνόδου του G20, που θα φιλοξενηθεί το Νοέμβριο στη Νότιο Κορέα. Από την κρίση της περιόδου 1997-1998, οι ασιατικές κυβερνήσεις έχουν επιδιώξει να κρατήσουν αποστάσεις από το Ταμείο.

Είναι επομένως αξιοθαύμαστη η πρωτοβουλία της Νοτίου Κορέας να θέσει επί τάπητος το ζήτημα της μεταρρύθμισης της αποστολής του ΔΝΤ. Έχει συμβάλλει σημαντικά στη διεθνή συζήτηση με προτάσεις για τη μορφή νέων δανειοδοτικών μηχανισμών.

Οι προσπάθειες πρόληψης της κρίσης από το ΔΝΤ αρχίζουν με την παρακολούθηση των εξελίξεων στην κάθε χώρα και τη σύνταξη σχετικών εκθέσεων, όπως προβλέπεται στο Άρθρο IV της ιδρυτικής συμφωνίας.

Το πρόβλημα με τις εκθέσεις αυτές είναι ότι συχνά καταλήγουν απλώς σε κάποιο συρτάρι: οι κυβερνήσεις τις λαμβάνουν, τις αρχειοθετούν και συνεχίζουν να κάνουν ό,τι ακριβώς έκαναν και πριν. Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι ότι οι εκθέσεις αυτές σπανίως αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις των εθνικών πολιτικών σε τρίτες χώρες και στο διεθνές σύστημα.

Μία ανάλογη έκθεση κατά τη διάρκεια της εκρηκτικής αύξησης των δανείων υψηλού κινδύνου (subprime) δεν περιείχε ιδιαίτερες αναφορές στους κινδύνους, που εγκυμονούσαν τα δάνεια αυτά για τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές. Ομοίως εκθέσεις για την οικονομία της Κίνας δεν περιλαμβάνουν ιδιαίτερες επισημάνσεις για τις επιπτώσεις των πολιτικών της χώρας στις παγκόσμιες ανισορροπίες.

Για να αντιμετωπίσει αυτά τα κενά, το ΔΝΤ πειραματίζεται τώρα με «εκθέσεις διάχυσης συνεπειών», που εστιάζουν στις διασυνοριακές επιπτώσεις. Όσο όμως οι μεγάλες οικονομίες, οι οποίες συνιστούν τη βασική πηγή διάχυσης μίας κρίσης, δεν δείχνουν ιδιαίτερη προθυμία να ενεργήσουν στη βάση των συστάσεων της FED, δεν είναι ξεκάθαρο εάν το θεωρητικό αυτό βήμα, θα εξελιχθεί και σε ουσιαστικό βήμα προόδου.

Το Άρθρο IV δίνει επίσης στο ΔΝΤ εντολή να εποπτεύει την «αποτελεσματική λειτουργία» του διεθνούς νομισματικού συστήματος.

Έχει φτάσει πια η ώρα οι θεωρητικές αυτές εντολές να λάβουν σάρκα και οστά. Το προσωπικό και η διοίκηση θα πρέπει να έχουν το καθήκον να συντάσσουν μία έκθεση ανά διετία για το διεθνές νομισματικό σύστημα. Η έκθεση αυτή θα αξιολογεί τη βιωσιμότητα των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών και των συναλλαγματικών ισοτιμιών και την επάρκεια των αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος της κάθε χώρας ή την εκτίναξή τους σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Θα συστήνει πολιτικές για την άμβλυνση των ανισορροπιών και θα περιγράφει τι είδους αλλαγές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα συναλλαγματικά αποθέματα θα πρέπει να συνοδεύουν τις προσαρμογές αυτές.

Το να προσδιορίζει με ακρίβεια πόσο υπερτιμημένα ή υποτιμημένα είναι τα νομίσματα θα ήταν μάλλον μία υπερβολικά ευαίσθητη από πολιτικής απόψεως κίνηση. Θα μπορούσε, όμως, να προσφέρει μία ευρεία γκάμα αποτιμήσεων. Εάν αυτό αποδειχθεί αποτελεσματικό, θα μπορούσε να κινηθεί στην κατεύθυνση της δημοσιοποίησης πιο ισχυρών, «διαιτητικών» αποφάσεων.

Προκειμένου να ανταποκριθεί με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο άλλο μισό της διττής του εντολής, το ΔΝΤ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα ζητήσει επιπλέον αύξηση των πόρων του στο 1 τρισ. δολάρια από τα 750 δισ. δολάρια, που αποφασίστηκε στη Σύνοδο του G20 τον Απρίλιο του 2009. Την άνοιξη του 2010 το ΔΝΤ δέσμευσε 300 δισ. δολάρια μόνο για τις χώρες της Νοτίου Ευρώπης. Είναι προφανές ότι έχει ανάγκη από περισσότερα κεφάλαια.

Η αύξηση των πόρων, όμως, δεν αρκεί. Το ΔΝΤ έχει ανάγκη και από έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο αξιοποίησής τους. Στο μέτωπο αυτό, στη βάση προτάσεων και της Νοτίου Κορέας, αναπτύσσει σχέδια για μία Πιστωτική Γραμμή Πρόληψης (Precautionary Credit Line- PCL).

Αυτός ο δανειοδοτικός μηχανισμός θα γενικεύει και θα επεκτείνει το μηχανισμό πιστωτικής διευκόλυνσης «Ευέλικτη Πιστωτική Γραμμή» (Flexible Credit Line- (FCL), υπό τον οποίο χώρες με άριστα διαπιστευτήρια έχουν τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε δάνεια του ΔΝΤ χωρίς να αναγκαστούν να αποδεχθούν επώδυνους όρους.

Δυστυχώς, μόνο τρεις χώρες- το Μεξικό, η Κολομβία και η Πολωνία- έχουν κάνει αίτηση για τη χρήση του FCL. Οι άλλες διστάζουν, είτε επειδή ανησυχούν ότι δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις για χρήση του μηχανισμού, είτε επειδή φοβούνται το στίγμα της σύνδεσης με το Ταμείο.

Ενισχύοντας τον μηχανισμό FCL για χώρες με εντυπωσιακά ισχυρές πολιτικές με έναν μηχανισμό PCL για χώρες με ευλόγως συνετές πολιτικές, ενδεχομένως το ΔΝΤ να βγει από το αδιέξοδο.

Οι χώρες, που έχουν τα προσόντα να προσφύγουν στην πιστωτική γραμμή θα καλούνται να τηρήσουν ορισμένους ανώδυνους και διακριτικούς όρους. Ενδεχομένως να πρέπει να καταβάλλουν και ελαφρώς υψηλότερο επιτόκιο, προκειμένου να μην υπάρχει ανησυχία για ηθικούς κινδύνους.

Το πρόβλημα του στιγματισμού θα μπορούσε στη συνέχεια να αντιμετωπιστεί εάν το ΔΝΤ είχε την εξουσία να προσδιορίζει μονομερώς ποιές χώρες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον έναν ή τον άλλο μηχανισμό, χωρίς να απαιτείται δική τους αίτηση.

Ένα πρόβλημα με τον μηχανισμό FCL είναι τι θα συμβεί εάν το ΔΝΤ κρίνει ότι μία χώρα δεν καλύπτει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χρήση του. Οι επενδυτές θα μπορούσαν να εκλάβουν την απόφαση αυτή ως ένδειξη ότι οι πολιτικές της χώρας αυτής βρίσκονται σε λάθος δρόμος και να τραπούν σε φυγή.

Ο κίνδυνος αυτός θα περιοριζόταν εάν η απόφαση δεν περιοριζόταν σε ένα ναι ή όχι: Εάν υπήρχε μία σειρά μηχανισμών, οι χώρες θα μπορούσαν να μετακινούνται από τον έναν στον άλλο, ανάλογα με τις συνθήκες.

Δεν είναι ξεκάθαρο εάν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να απομακρύνει τον κίνδυνο όξυνσης μίας κρίσης, από την ερμηνεία που θα έδιναν οι αγορές σε μία απόφαση του ΔΝΤ. Όπως πάντα, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Ας ελπίσουμε ότι θα μάθουμε τις λεπτομέρειες, πριν λάβει χώρα η Σύνοδος του G-20 στη Σεούλ τον ερχόμενο Νοέμβριο.