Δ. Καζάκης: Διευκρινιστικές Απαντήσεις για την Αναδιάρθρωση του Χρέους

Δ. Καζάκης

13-5-2010

Σχετικά με τα ερωτήματα που τέθηκαν θα προσπαθήσω να απαντήσω όσο πιο επιγραμματικά μπορώ.

Ας τα πάρουμε με τη σειρά:

1- Η μονομερής άρνηση πληρωμής του χρέους μέσα από την παύση πληρωμών προς τους δανειστές είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να συμβεί εντός ΟΝΕ. Αυτό για δυο λόγους:

Αφενός, γιατί το ευρώ είναι ο πιο αποτελεσματικός μηχανισμόςπειθαναγκασμού μιας οικονομίας να ακολουθήσει την προδιαγεγραμμένη πορεία που έχουν αποφασίσει οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές της ευρωζώνης.

Αφετέρου, γιατί μια οικονομία που θέλει να ορθοποδήσει, ειδικά μετά από μια τέτοια ενέργεια όπως η μονομερής άρνηση πληρωμής του χρέους, χρειάζεται, έχει ανάγκη το εθνικό της νόμισμα. Διαφορετικά δεν μπορεί να γίνει.

Αυτό συνεπάγεται αυτόματη έξοδο και από την ΕΕ;

Όχι απαραίτητα. Η συνθήκη του Μάαστριχτ δεν προβλέπει καμμιά διαδικασία αντιμετώπισης του χρέους, εκτός από το γνωστό κριτήριο. Αυτό είναι και καλό και κακό. 

Καλό γιατί σου επιτρέπει καταρχάς να εμφανίσεις τη μονομερή διαγραφή χρεών ως τον μόνο τρόπο για να εξαλείψεις το χρέος σου, σύμφωνα με τα κριτήρια του Μάαστριχτ.

Κακό γιατί η συνθήκη εναποθέτει στην Κομισιόν και στη Σύνοδο ηγετών τον τρόπο και τα μέσα δημοσιονομικής αντιμετώπισης των κριτηρίων του Μάαστριχτ. Επομένως δεν μπορούν να σε διώξουν εύκολα με βάση τη συνθήκη του Μάαστριχτ. Αντίθετα θα προσπαθήσουν να σε κρατήσουν μέσα για να σε πιέσουν όσο αυτό είναι δυνατό για να ακολουθήσεις τον «ίσιο δρόμο», δηλαδή τον δρόμο των διεθνών τοκογλύφων και κερδοσκόπων.

Δείτε για παράδειγμα τι γίνεται με την Ισλανδία. Η χώρα αυτή, ένα νησί στο βόρειο αρκτικό, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης και μέλος του ΝΑΤΟ, οι ξεσηκωμένοι Ισλανδοί δεν επιτρέπουν στις κυβερνήσεις τους να διαπραγματευτούν το χρέος της χώρας, το οποίο σημειώτεον είναι ιδιωτικό, δηλαδή των ιδιωτικών τραπεζών, που όμως έχει αναγνωρίσει το επίσημο κράτος ως εξωτερικό χρέος της χώρας. Και παρά το γεγονός ότι η άρνηση αυτή τινάζει στο αέρα τα λεγόμενα «ευρωπαϊκά κεκτημένα» (ελευθερία κίνησης κεφαλαίου, ανταγωνισμός, κοκ) η ΕΕ ούτε που σκέφτεται να αρνηθεί την ένταξη της Ισλανδίας στους κόλπους της με βάση την αίτηση που έκανε η χώρα αυτή τον Ιούλιο του 2009.

Βέβαια το διευθυντήριο της ΕΕ ποντάρει στο ότι η ένταξη της Ισλανδίας θα την αναγκάσει να υποταχθεί στις απαιτήσεις των Βρετανών, Γάλλων, Γερμανών και Ολλανδών για αποζημιώσεις. Αυτό όμως που δεν υπολογίζουν είναι ότι οι Ισλανδοί αν και φιλικά διακείμενοι προς την ΕΕ μέχρι πριν ένα χρόνο, σήμερα ούτε που θέλουν να ακούσουν για ΕΕ, ευρώ και ΟΝΕ.

Όπως και να ‘χει αυτό που μετρά πάνω απ’ όλα είναι η αποφασιστικότητα ενός λαού να βρει το δρόμο του και να σταθεί στα πόδια του. Αν η ΕΕ σταθεί εμπόδιο σ’ αυτήν την προσπάθεια, τότε τι θα πρέπει να πράξει ο λαός και η χώρα;

Το σίγουρο είναι ότι από τη στιγμή που η Ελλάδα αποφασίσει να προχωρήσει σε μονομερή άρνηση πληρωμής του χρέους και αποχωρήσει από τη ζώνη του ευρώ, τότε θα δούμε πρωτοφανείς εξελίξεις σ’ όλες τις χώρες της ΕΕ. Θα δούμε να ξεσπάνε ισχυρότατες λαϊκές αντιδράσεις σ’ όλες τις χώρες της ευρωζώνης, ακόμη και στη Γερμανία. Ποιος ευρωπαίος εργαζόμενος θα συνεχίσει να ανέχεται την επ’ αόριστο μονόπλευρη λιτότητα, την καρατόμηση των εργασιακών, ασφαλιστικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του, κοκ στο όνομα του «ισχυρού ευρώ», όταν οι Έλληνες θα δείξουν ότι υπάρχει εναλλακτική; Ιδίως σήμερα που μετά την πρόσφατη απόφαση των ηγετών της ΕΕ φτιάχνεται μηχανισμός αυστηρής επιτροπείας και επιτήρησης με την συνδρομή του ΔΝΤ για όλες τις χώρες της ευρωζώνης. Ο εφιάλτης του ΔΝΤ δεν αφορά πλέον μόνο τους «κακούς» και «τεμπέληδες» Έλληνες, ή μόνο τους «νότιους», αλλά όλους του ευρωπαίους εργαζόμενους.

2- Η εθνικοποίηση των βασικών τραπεζών με πρώτη και κύρια την Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να γίνει χωρίς το κράτος να πληρώσει τίποτε. Μην ξεχνάτε ότι το κράτος έχει ήδη τροφοδοτήσει τις τράπεζες με 28 δις ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν στο μετοχικό κεφάλαιο των τριών-τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών.

Κι όχι μόνο αυτό. Οι τράπεζες αυτές κατέχουν ήδη στα χαρτοφυλάκια τους σημαντικό μέρος των ελληνικών ομολόγων χρέους, με τα οποία κερδοσκοπούν αντλώντας ρευστότητα από την ΕΚΤ. Και μόνο αυτό αρκεί για το κράτος να πάρει στα χέρια του τις μεγάλες εμπορικές τράπεζες ώστε να σταματήσει αυτή την κερδοσκοπία εις βάρος του. Επιπλέον οι τράπεζες εδώ και χρόνια αρνούνται να πειθαρχήσουν σε εκατοντάδες αποφάσεις των δικαστηρίων της χώρας, αλλά και σε νόμους του κράτους, που αφορούν σε καταστρατήγηση δικαιωμάτων πελατών τους, παράνομες και καταχρηστικές χρεώσεις, απάτες εναντίον οφειλετών, κοκ.

Τι θα κόστιζε στο κράτος να μαζέψει όλες αυτές τις αναδρομικές οφειλές συν τα πρόστιμα και τις καθυστερήσεις – όπως έχει το δικαίωμα – και να τις κάνει απαιτητές εδώ και τώρα από τις τράπεζες παίρνοντας ασφαλιστικά μέτρα εναντίον τους; Κάτι που παρεμπιπτόντως όφειλε να κάνει εδώ και πολλά χρόνια. Στο βαθμό που οι τράπεζες δεν έχουν να πληρώσουν, το κράτος κάλλιστα μπορεί να προχωρήσει σε μετοχοποίηση των οφειλών τους παίρνοντας το «πακέτο των μετοχών» αυτών των τραπεζών στα χέρια του.

Για να μην πούμε τι θα συμβεί αν το κράτος αποφασίσει να ερευνήσει τις τράπεζες για ξέπλυμα χρήματος και μάλιστα από το εξωτερικό. Για να πάρουμε μια ιδέα του μεγέθους της μηχανής ξεπλύματος που έχουν στήσει οι ελληνικές τράπεζες, θα πούμε μόνο ότι με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια γύρω στα 10 με 20 δις ευρώ εισέρχονται στην χώρα ως repos και προθεσμιακές καταθέσεις σε ελληνικές τράπεζες, παρά το γεγονός ότι τα επιτόκια που δίνονται στην Ελλάδα για τέτοιου είδους καταθέσεις είναι πολύ χαμηλότερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

3- Ναι, κάποιες τράπεζες από τις μικρότερες – ειδικά αυτές που είναι πιο εκτεθειμένες σε επενδύσεις με ομόλογα και παράγωγα – θα κινδυνεύσουν να χρεοκοπήσουν. Όμως έτσι ή αλλιώς θα συμβεί αυτό, όπως πηγαίνει η κατάσταση. Με την εθνικοποίηση των βασικών τραπεζών και της Τραπέζης της Ελλάδος, όλες οι τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα (γύρω στις 35) θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν σε νέους κανόνες χρηματοπιστωτικής πολιτικής. Αντί οι τράπεζες να συγκεντρώνουν στα χέρια τους όλο το ρευστό της οικονομίας για να πουλάνε δάνεια και να τα τιτλοποιούν κατόπιν, θα αναγκαστούν να διοχετεύουν ρευστότητα σε επιχειρήσεις (κυρίως μικρομεσαίες) και νοικοκυριά με όρους κάθε άλλο παρά σαράφικους, σε περιβάλλον πλήρους διαφάνειας που δεν επιτρέπει κερδοσκοπίες και φούσκες.

Είναι σίγουρο ότι κάποιες από τις τράπεζες που θα παραμείνουν ιδιωτικές δεν θα αντέξουν αυτό το νέο περιβάλλον χρηματοπιστωτικής διαχείρισης και πολιτικής. Θα πτωχεύσουν. Τι να κάνουμε, αυτά έχει η ζωή. Το μόνο που μπορεί και πρέπει να κάνει το κράτος είναι, αφενός, να θεσπίσει ρήτρες, ελέγχους και ποινές που θα αποτρέπουν την δόλια πτώχευση και, αφετέρου, να εγγυηθεί σε κάθε περίπτωση τις λαϊκές καταθέσεις που βρίσκονται στα χέρια αυτών των τραπεζών.

4- Η κύρια δανειακή έκθεση των ΟΤΑ, των πρώην ΔΕΚΟ, αλλά και των περισσοτέρων ιδιωτικών επιχειρήσεων είναι προς το εσωτερικό της χώρας. Δηλαδή προς τις εμπορικές τράπεζες του εσωτερικού. Αυτό σημαίνει ότι την εθνικοποίηση των βασικών τραπεζών θα ακολουθήσει και μια ρύθμιση των χρεών που έχουν συσσωρεύσει οργανισμοί, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Κάποια από αυτά τα χρέη θα διαγραφούν, ιδίως όταν πρόκειται για χρέη που είναι αδύνατο να αποπληρωθούν από τον οφειλέτη, ώστε να του δοθεί η ευκαιρία μιας καινούργιας αρχής. Κάποια άλλα θα ρυθμιστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαφρύνουν σημαντικά το βάρος της εξυπηρέτησης.

Όσο για τις λίγες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν δάνεια από το εξωτερικό, αν πρόκειται για ιδιωτικές η παύση πληρωμών του κράτους δεν θα τις επηρεάσει, αν πρόκειται για δημόσιες. Η αποπληρωμή των δανείων του εξωτερικού θα εκτιμηθεί κατά περίπτωση, ανάλογα με το αν και κατά πόσο έχουν συναφθεί για να εκτελεστούν επενδύσεις, ή πρόκειται για τις γνωστές λεόντειες συμβάσεις ρεμούλας και κερδοσκοπίας. Γενικά μια οικονομία σε παραγωγική ανάπτυξη δεν έχει ανάγκη εξωτερικού δανεισμού, η εσωτερική τραπεζική αγορά – στο βαθμό που λειτουργεί αναπτυξιακά – μπορεί κάλλιστα να ικανοποιήσει τις δανειακές ανάγκες επιχειρήσεων και κράτους.

Μόνο όταν πρόκειται για πολύ μεγάλα επενδυτικά σχέδια είναι πιθανό να χρειαστούν δανειακά κεφάλαια από το εξωτερικό. Σ’ αυτή την περίπτωση το κράτος μπορεί να απευθυνθεί στη διεθνή αγοράγια τη χρηματοδότηση του συγκεκριμένου επενδυτικού σχεδίου είτε μέσα από διακρατικές συμφωνίες, είτε μέσα από συμπράξεις με πολυεθνικές που θα εξασφαλίζουν και τη μεταφορά τεχνογνωσίας της χώρας, είτε με απευθείας χρηματοδότηση από διεθνείς τράπεζες, χωρίς τη διαμεσολάβηση της αγοράς ομολόγων, κοκ. Τρόποι υπάρχουν πολλοί. Το βασικό είναι η σωστή μελέτη και εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου ώστε η υλοποίησή του να εξασφαλίσει και την αποπληρωμή των δανεικών. Δεν υπάρχουν χώρες στον κόσμο, όσο άσχημα κι αν έχει βαθμολογηθεί η διεθνής πιστοληπτική τους ικανότητα, που να χρειάστηκε με κάποιο τρόπο να βρουν κεφάλαια από την παγκόσμια αγορά και να μην βρήκαν.

5- Καταρχάς η άρνηση της πληρωμής του χρέους δεν μπορεί να γίνει χωρίς την μαχητική υποστήριξη του λαού. Το έχω ξαναγράψει, αλλά φανταστείτε μια κυβέρνηση που θα βγει και αντί να ανακοινώσει περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, κλπ., να πει ότι αρνείται να πληρώσει τους ξένους δανειστές γιατί αρνείται να θέσει τη χώρα και το λαό της στο «γύψο» της ΕΕ και του ΔΝΤ. Αν υπάρξει μια τέτοια κυβέρνηση που υπερασπιζόμενη τη χώρα, τη δουλειά, το εισόδημα, τη σύνταξη και τα δικαιώματα του εργαζόμενου λαού, στείλει κυριολεκτικά στο διάολο τον «μηχανισμό στήριξης» της ΕΕ και του ΔΝΤ, μαζί με τους ξένους δανειστές και για να το κάνει αυτό ζητήσει τη μαχητική στήριξη του λαού, υπάρχει κανείς που αμφισβητεί την πάνδημη ανταπόκριση του λαού; Ποιος θα τολμήσει να πειράξει μια κυβέρνηση που θα έχει ξεσηκώσει το λαό στη μάχη για την υπεράσπιση της χώρας του, της ίδιας της επιβίωσής του;

Σ’ αυτήν ακριβώς τη δύναμη και την αποφασιστικότητα του ίδιου του λαού στηρίζεται η πρόταση για άρνηση της πληρωμής του χρέους. Η πρόταση αυτή προϋποθέτει μια κυβέρνηση που δεν θα κοροϊδεύει το λαό, δεν θα θέλει να τον στείλει να λουφάξει σπίτι του φοβισμένο και με σπασμένο το ηθικό, δεν θα ασκεί πολιτική ερήμην του και σε βάρος του. Χρειάζεται μια κυβέρνηση που θα βλέπει στην κινητοποίηση του λαού τον τρόπο και τα μέσα για την άσκηση της πολιτικής της, θα γκρεμίσει τα στεγανά του κράτους και θα ανοίξει τις πόρτες της εξουσίας σε κάθε πολίτη, σε ολόκληρο το λαό. Γι’ αυτό και θεωρούμε ότι η πρότασή μας έρχεται να επενδύσει σ’ ότι πιο δυνατό, γόνιμο και προοδευτικό διαθέτει ο χαρακτήρας του λαού μας. Αντίθετα με όλες τις άλλες προτάσεις που επενδύουν στις φοβίες, στα πρωτόγονα ένστικτα και τα συντηρητικά αντανακλαστικά του πλήθους.

6- Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που θεωρούμε ότι η άρνηση της πληρωμής του χρέους πρέπει να ξεκινήσει με το δημόσιο άνοιγμα όλων των λογαριασμών του κράτους, με τη δημόσια έρευνα στους λογαριασμούς του κράτους είτε πρόκειται για το χρέος, είτε πρόκειται για το σύνολο των δημοσιονομικών. Ο λαός πρέπει να ξέρει επακριβώς τι έγιναν τα λεφτά του δημοσίου και πώς συσσωρεύτηκε αυτό το χρέος. Είναι θέμα όχι μόνο ηθικής τάξης, αλλά θεμελιώδους εμπιστοσύνης απέναντι σε μια πολιτική που ισχυρίζεται ότι υπηρετεί το συμφέρον του λαού και της χώρας. Ταυτόχρονα θα κατατεθεί νόμος που θα καταργεί με αναδρομική ισχύ τις ασυλίες και παραγραφές για όλους εκείνους που διαχειρίστηκαν το δημόσιο χρήμα. Όποιος πολιτικός, επιχειρηματίας ή άλλος αποδειχθεί ότι συμμετείχε εκούσια στη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος να δημεύεται η περιουσία του και να στέλνεται φυλακή. Είναι θέμα στοιχειώδους πολιτικής εντιμότητας η ικανοποίηση αυτού του βασικού αιτήματος του λαού.

7- Με την άρνηση πληρωμής του χρέους θα απομονωθεί η χώρα;Καταρχάς η χώρα έχει ήδη τεθεί σε «καραντίνα» από την ΕΕ και την ΔΝΤ, προκειμένου να μην «μολυνθούν» οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πολύ απλά ότι η χώρα και ο λαός της έχει καταδικαστεί να υποφέρει και να φυτοζωεί στο απόλυτο περιθώριο της διεθνούς οικονομικής και πολιτικής ζωής μέχρις ότου εξοντωθεί ή δια μαγείας ανανήψει.

Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της η χώρα δεν ήταν τόσο απομονωμένη όσο σήμερα και μάλιστα στα χέρια των πια άγριων αρπακτικών διεθνώς. Η άρνηση της πληρωμής του χρέους αποτελεί μια αφετηρία για να ανοιχτεί η χώρα στη διεθνή οικονομική ζωή, που δεν περιορίζεται στους τέσσερεις τοίχους της ευρωζώνης και της ΕΕ. Από την εποχή που η χώρα εντάχθηκε πρώτα στην ΕΟΚ, κατόπιν στην ΕΕ και αργότερα στην ευρωζώνη, υποβαθμίστηκε η διεθνής της θέση στο παγκόσμιο εμπόριο, περιορίστηκαν απελπιστικά οι διεθνείς της σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ελλάδα σήμερα ελέγχεται από τρεις-τέσσερεις χώρες, που κατά κύριο λόγο ελέγχουν το εξωτερικό της εμπόριο, την εκροή και εισροή των κεφαλαίων στην οικονομία της, το χρέος της, στους εξοπλισμούς της, αλλά και στην πολιτική της.

Δεν μπορεί να συνάψει σχέσεις με κανέναν στον κόσμο με βάση το δικό της συμφέρον, αλλά πρώτα και κύρια με βάση τα συμφέροντα των ισχυρών της «εταίρων» και του διευθυντηρίου της ευρωζώνης. Με την άρνηση της πληρωμής του χρέους και την έξοδο από το ευρώ θα δοθεί η δυνατότητα στη χώρα να ανακάμψει μέσα από την ανάπτυξη των σχέσεων της με όλες τις χώρες και περιοχές του κόσμου στη βάση των δικών της συμφερόντων. Κανείς σήμερα δεν έχει τη δυνατότητα να την απομονώσει. Κανείς δεν διαθέτει τέτοια δύναμη. Είναι τόσο ρευστή η κατάσταση στην παγκόσμια αγορά και οικονομία, που κανείς από τους «μεγάλους» δεν θα ρισκάρει οικονομικό πόλεμο ή αποκλεισμό της χώρας. Ιδίως αν η χώρα εξετάσει άμεσα τη δυνατότητα στρατηγικών συμμαχιών στο επίπεδο της οικονομίας, αλλά και της στρατιωτικο-πολιτικής συνεργασίας με τις χώρες της περιοχής, με τη Ρωσία, την Κίνα, κοκ.

Η μόνη σήμερα χώρα που βρίσκεται υπό καθεστώς αποκλεισμού είναι η Κούβα. Κι όμως παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ένα νησί μόλις 30 ν. μίλια από τις ακτές των ΗΠΑ, ο αποκλεισμός της Κούβας είναι διάτρητος. Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος να υποθέσει κανείς ότι η χώρα, αν τα βάλει με τους διεθνείς τραπεζίτες και φύγει από το ευρώ, θα βρεθεί απομονωμένη. Ίσα-ίσα θα της δοθεί για πρώτη φορά η δυνατότητα να αναβαθμίσει ουσιαστικά το ρόλο της στο διεθνές γίγνεσθαι και να οικοδομήσει γόνιμες και επωφελείς σχέσεις με χώρες και οικονομίες παγκόσμια που μπορούν να της εξασφαλίσουν στρατηγικά αγαθά και εισροές για την οικονομία της χωρίς το «καπέλο» των πολυεθνικών και των εξαρτήσεων από τους ισχυρούς.

8- Θα έχει κόστος μια τέτοια πορεία;

Φυσικά θα έχει. Όμως μιλάμε για άλλου είδους κόστος, άλλου είδους δυσκολίες. Είναι άλλης τάξης ζήτημα οι δυσκολίες που θα υπάρξουν στην προσπάθεια του λαού να γλυτώσει από την καταστροφή, να κατοχυρώσει τη δουλειά του, με όρους σταθερότητας και αξιοπρέπειας, να διασφαλίσει τα δικαιώματά του σε μια πραγματική κοινωνική ασφάλιση και σε αμοιβές που αντιστοιχούν στις πραγματικές του ανάγκες, να φτιάξει μια χώρα που θα είναι υπερήφανος γι’ αυτήν. Και άλλης τάξης ζήτημα είναι οι δυσκολίες και τα αδιέξοδα που πηγάζουν από μια πολιτική που μετατρέπει τους Έλληνες σε «κούληδες» της ΕΕ και του ΔΝΤ. Άλλο η πάλη και το κόστος για να κερδίσει κανείς, αυτός, η οικογένεια και η χώρα του περισσότερα, να καλυτερεύσει τη ζωή του. Κι άλλο η πάλη και το κόστος που φέρνει η απόγνωση και το αδιέξοδο.

Ο Ελληνικός λαός έχει αποδείξει στην ιστορία του ότι για να κατακτήσει μια ελεύθερη και δημοκρατική Ελλάδα είναι ικανός να περάσει «δια πυρός και σιδήρου», να τα βάλει με τις πιο αντίξοες καταστάσεις και να βγει νικητής. Ποιοι είμαστε εμείς σήμερα που θα αμφισβητήσουμε την εσωτερική δύναμη και το φιλότιμο αυτού του λαού; Τι θα μας διαχωρίσει απ’ όλους εκείνους τους σύγχρονους δωσίλογους που προσπαθούν να πείσουν το λαό ότι είναι διεφθαρμένος ως το κόκαλο, ακαμάτης, καλοπερασάκιας, ανίκανος για οτιδήποτε καλό και επομένως καλά κάνουν κι έρχονται οι «ενάρετοι» ξένοι να του μάθουν τρόπους με τον βούρδουλα;

Αν συγκρίνει κανείς το τι γράφουν οι σημερινές φυλλάδες που στηρίζουν τη νέα κατοχή – Αλαφουζαίοι, Λαμπράκηδες, Μπόμπολες, κλπ. – με το τι έγραφαν οι ίδιες περίπου φυλλάδες τον πρώτο καιρό της κατοχής από τους Ναζί, θα διαπιστώσει μια αποκρουστική ομοιότητα. Οι πατεράδες και οι παππούδες των σύγχρονων δωσίλογων έγραφαν τότε για το προπατορικό αμάρτημα του Έλληνα, που δεν του επέτρεψε να γίνει από Ανατολίτης Ευρωπαίος κι έτσι οι αυστηροί πλην άριστα οργανωμένοι και πειθαρχημένοι Γερμανοί της Βέρμαχτ και των Ες Ες ήρθαν για να του φέρουν το φως του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Όμως, οι δικοί μας πατεράδες και παππούδες έδειξαν πώς ετούτος εδώ ο τόπος δεν παράγει μόνο προσκυνημένους, δωσίλογους, λαμόγια και πρωταθλητές της αρπαχτής, αλλά «έναν άλλο λαό» σαν κι αυτόν που περιέγραψε τις ημέρες της απελευθέρωσης ο Γ. Θεοτοκάς:

«Δεν υπάρχει αμφιβολία πώς τούτος ο λαός που βλέπουμε αυτές τις μέρες είναι άλλος από κείνον που ξέραμε, πιο δυναμικός, πιο γενναίος και πιο περήφανος, αληθινά χειραφετημένος και λεύτερος, όπως φαντάζεται κανείς πώς θα ήταν η γενεά του Εικοσιένα, μα όπως δεν ήτανε πια ο αστικοποιημένος λαός που γνωρίσαμε στις μέρες μας.»

Εναπόκειται σε μας, στη δική μας γενιά, να αποδείξουμε στην πράξη ότι ετούτος «ο λαός που βλέπουμε αυτές τις μέρες είναι άλλος από κείνον που ξέραμε», ότι και τούτος ο λαός έχει ακατάβλητα ιστορικά αποθέματα δύναμης, γενναιότητας, υπερηφάνειας και φιλότιμου σαν την ηρωική γενιά του Εικοσιένα και του Σαράντα-Σαραντατέσσερα. Αυτό είναι το στοίχημα της εποχής μας. Διαφορετικά η χώρα θα χαθεί.

Τέλος, είναι απολύτως λογικό να υπάρχουν απορίες, αμφιβολίες, προβληματισμοί, ακόμη και φοβίες για το πώς θα τα καταφέρουμε σε μια πορεία ριζικά διαφορετική από αυτήν που για δεκαετίες οι κυρίαρχες πολιτικές έχουν δρομολογήσει τη χώρα. Είναι τόσο εθισμένη η κοινωνία να εναποθέτει τις τύχες της στους κουμανταδόρους της εξουσίας, στην ολιγαρχία των αγορών και της πολιτικής, ώστε τώρα που για πρώτη φορά αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να σωθεί από την καταστροφή μόνο αν αναλάβει η ίδια τις τύχες της, είναι λογικό να δειλιάζει, να αισθάνεται αμήχανα, να νιώθει ότι ατενίζει το άγνωστο.

Η αλήθεια είναι ότι λύσεις υπάρχουν και μπορούν να βρεθούν όχι από κάποια αυθεντία, αλλά μέσα από μια συλλογική επεξεργασία και τις ιδέες που μπορούν να κατατεθούν από όλους. Όλοι μας έχουμε τη δυνατότητα να συμβάλουμε στον τρόπο που μια άλλη πορεία αυτού του τόπου είναι δυνατή. Αρκεί να σπάσουμε τα καλούπια που μας έχουν επιβάλει, να απαλλαγούμε από τα ταμπού και τα δεδομένα των άνωθεν και έξωθεν μονοδρόμων. Στη οικονομία, όπως και στη ζωή, δεν υπάρχει τίποτε το a priori δοσμένο, αμετάβλητο και αδιάβλητο. Χρειάζεται απλά να ξεκαθαρίζουμε κάθε φορά τη σκοπιά από την οποία βλέπουμε τα πράγματα, το συμφέρον που πρέπει να υπηρετήσουμε με τη σκέψη και δράση μας. Τα υπόλοιπα θα βρεθούν ως προϊόν συλλογικής προσπάθειας.

Για περισσότερα θα μπορούσαμε να οργανώσουμε μια ανοιχτή συνάντηση όπου θα μπορούσαμε να συζητήσουμε πρόσωπο με πρόσωπο δυνατότητες, εμπόδια και περιορισμούς.

Πάντα στη διάθεσή σας

Δημήτρης Καζάκης

13/5/2010