Και οι επτά ήταν υπέροχες: Οι χώρες που χρεοκόπησαν

Δημοσίευση | 19 Απριλίου 2010 

του Γιώργου Φλώκα

Πηγή: in2life

Μια εθνική χρεοκοπία πρακτικά, είναι η αδυναμία πληρωμών από την κυβέρνηση μιας χώρας προς τους ομολογιούχους της. Μια τέτοια τεχνοοικονομική πράξη, εκ πρώτης όψεως φαίνεται να μην αγγίζει πολλούς, ωστόσο δεν είναι έτσι.

Το νόμισμα της χώρας καταρρέει και συνήθως χάνει εντελώς την αξία του στις διεθνείς αγορές, με αποτέλεσμα την εκτίναξη των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων, τη στιγμή που οι τράπεζες, παραδοσιακοί κάτοχοι ομολόγων των κυβερνήσεων αλλά και επιρρεπείς στην εθνική ισοτιμία, χρεοκοπούν, δεσμεύοντας ή παγώνοντας σε πολλές περιπτώσεις τις καταθέσεις, με πλήρη παράλυση της οικονομικής δραστηριότητας.

Έτσι τουλάχιστον ήταν τα πράγματα με βάση τις παραδοσιακές οικονομικές θεωρίες, πριν την παγκοσμιοποίηση και τη δημιουργία οργανισμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η ευρωζώνη.

Σε αυτόν τον σύγχρονο διαδραστικό κόσμο, η χρεοκοπία μπορεί να αποτελέσει και χρυσή ευκαιρία, τουλάχιστον για κάποιους κλάδους όπως ο τουριστικός, αλλά και το εμπόριο.

Αργεντινή

Η χρεοκοπία της Αργεντινής το 2001, λόγω αδυναμίας αποπληρωμής ομολόγων ύψους 145 δις. δολαρίων, προκάλεσε την κατάρρευση του νομίσματος και του χρηματιστηρίου της χώρας, και οδήγησε σε γενικευμένο πανικό. Πολλοί κοιμόντουσαν έξω από τις τράπεζες για να προλάβουν να αποσύρουν τα χρήματά τους, ενώ και ο ίδιος ο τότε πρόεδρος, Φερνάντο ντε λα Ρούα, είχε γλυτώσει τελευταία στιγμή το λιντσάρισμα, διαφεύγοντας με ελικόπτερο.

Παρά το γεγονός ότι μετά και την εθνικοποίηση ιδιωτικών αμοιβαίων κεφαλαίων «για να μην χρεοκοπήσουν», η χώρα μπήκε στα «μαύρα κατάστιχα» των διεθνών πιστωτών, η οικονομία της εμφανίζει έκτοτε εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, αξιοποιώντας τους πλούσιους φυσικούς πόρους και την άνθηση του εμπορίου και δη των εξαγωγών, μετά την κατάρρευση του νομίσματος.

Ισλανδία

Η Ισλανδία αποτέλεσε θύμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008. Η ελεύθερη πτώση της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος προκάλεσε εκτίναξη του εξωτερικού χρέους, με την χώρα να δηλώνει αδυναμία πληρωμών. Η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη, δεδομένου ότι οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων, από τα οποία εξαρτάται έντονα η χώρα, είχαν εκτοξευτεί στα ύψη.

Η ανεργία τριπλασιάστηκε και η κυβέρνηση, η οποία θεωρήθηκε υπεύθυνη για την κατάσταση της χώρας, έπεσε από την εξουσία.

Ωστόσο, η Ισλανδία είχε και απροσδόκητα οφέλη από τη χρεοκοπία και την κατάρρευση του νομίσματος: Την εκτίναξη του τουρισμού, καθώς χιλιάδες ταξιδιώτες από όλο τον κόσμο έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τις φθηνές διακοπές στο ηφαιστειακό σκηνικό της χώρας.

«Πέρυσι έπαιρνα 60 κρόνες στο δολάριο, εφέτος παίρνω 105 κρόνες», δήλωνε καναδός φοιτητής που έσπευσε να επισκεφθεί τη χώρα. Σημειώνεται ότι η αξία της κρόνας έναντι των διεθνών νομισμάτων υποχώρησε 44% το 2008.

Η τουριστική κίνηση υπερδιπλασιάστηκε, με τουλάχιστον 500.000 τουρίστες να επισκέπτονται τη χώρα το 2009. Πλέον οι τουρίστες αντικατέστησαν τους ντόπιους στα καφέ και τα μπαρ της πόλης, ενώ απροσδόκητη ανάπτυξη γνώρισαν κλάδοι όπως ο ξενοδοχειακός, οι ενοικιάσεις αυτοκινήτων, αλλά και ο εθνικός αερομεταφορέας της χώρας, Icelandair.

Το μόνο σημαντικό κόστος των διακοπών στην Ισλανδία είναι τα αεροπορικά εισιτήρια και για αυτό, η χώρα επικεντρώνεται στην προσέλκυση ευρωπαίων τουριστών. «Είμαστε αισιόδοξοι. Τώρα, με την κρίση, οι τουρίστες αναζητούν κοντινότερους προορισμούς και η Ισλανδία είναι ο τέλειος προορισμός για τέτοιου τύπου ταξίδια», υπογραμμίζει υπάλληλος γραφείου ταξιδίων.

Εκουαδόρ

Το Εκουαδόρ έχει χρεοκοπήσει ούτε μια, ούτε δυο αλλά έξι φορές από το 1830, οπότε και αποσχίστηκε από την Κολομβία και έγινε ανεξάρτητο κράτος, όντας εξαιρετικό παράδειγμα του πώς μια χρεοκοπία μπορεί να μην έχει σημαντικές συνέπειες για τους πολίτες της. Το μόνο που μένει είναι η σχέση αγάπης-μίσους μεταξύ της χώρας και των πιστωτών της, κάτι που αποτυπώνεται στα υψηλά επιτόκια που καλείται να πληρώνει όποτε ζητά δανεικά.

Η πιο πρόσφατη χρεοκοπία της χώρας έλαβε χώρα πριν από μια διετία. «Έδωσα διαταγή να μην καταβληθούν τόκοι. Η χώρα κηρύσσει στάση πληρωμών», δήλωσε ο αριστερός πρόεδρός της, Ραφαέλ Κορέα, «αδειάζοντας» όσους επέλεξαν να επενδύσουν σε ομόλογα του Εκουαδόρ.

Όταν οι υπερδυνάμεις χρεοκοπούν...

Γερμανία

Αλλά και η «φίλη μας» η Γερμανία, η οποία επιθυμεί διακαώς να δηλώσει χρεοκοπία η Ελλάδα, έχει πει το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν», όχι μια, αλλά δυο φορές, μετά τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, για να αναδειχθεί τελικώς στην βιομηχανική υπερδύναμη που γνωρίζουμε.

Η Γερμανία χρεοκόπησε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1920, υπό το βάρος των αβάσταχτων πολεμικών αποζημιώσεων που κλήθηκε να καταβάλλει με βάση τη συνθήκη των Βερσαλλιών. Αυτό οδήγησε σε υπερπληθωρισμό στη χώρα, με αποτέλεσμα, «να μην μπορείς να αγοράσεις μια φρατζόλα ψωμί με ένα καλάθι γεμάτο χαρτονομίσματα».

Το τέλος του Β’ Παγκόσμιου οδήγησε ξανά τη χώρα στη χρεοκοπία, με τους συμμάχους να καταστρέφουν τις υποδομές και τα εργοστάσια της Γερμανίας. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς από τους Γερμανούς για να δώσουν στη χώρα κομμάτι της παλιάς της αίγλης, με τη Γερμανία να ορθοποδεί ουσιαστικά μετά τη δεκαετία του 1960.

Αγγλία

Όμως η Γερμανία δεν είναι η μόνη χώρα που χρεοκόπησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο. Η Αγγλία έδειξε πώς ακόμη και οι νικητές ενός πολέμου μπορούν να έχουν σημαντικές απώλειες. Άρθρο των New York Times το 2006 τόνιζε ότι η Αγγλία μόλις ολοκλήρωσε την αποπληρωμή δανείου 4,34 δισ. δολ. από τις ΗΠΑ που είχε λάβει το 1945. Σε σημερινά χρήματα, τα 4,34 δισ. δολ. του 1945 αντιστοιχούν σε 140 δισ., ένα ποσόν διπλάσιο από τη συνολική αξία της τότε βρετανικής οικονομίας.

Η Αγγλία στάθηκε στα πόδια της σχετικά γρήγορα, επωφελούμενη από την προνομιακή σχέση της με τις ΗΠΑ, το γεγονός ότι αποτελούσε διεθνές εμπορικό κόμβο, αλλά και της φθηνές πρώτες ύλες που εξασφάλιζε από τις αγγλόφωνες αποικίες και πρώην αποικίες της.

Γαλλία

Και η Γαλλία, μια ακόμη σύγχρονη υπερδύναμη, έχει χρεοκοπήσει οκτώ φορές, σε εποχές που η χρεοκοπία δεν είχε τη σημερινή της έννοια, την περίοδο 1500– 1800. Τα κρατικά χρέη ήταν σύνηθες φαινόμενο στα χρόνια του μεσαίωνα και της αναγέννησης, καθώς οι κυβερνήσεις χρηματοδοτούσαν πολεμικές επιχειρήσεις και ταξίδια εξερευνητών, όμως τα οφέλη από τις αποικίες ήταν πολλαπλάσια –και πιο μακροχρόνια. Μια από τις χρεοκοπίες της Γαλλίας, στα τέλη του 1700, οφείλεται στην ευρεία χρηματοδότηση του πολέμου των ΗΠΑ για την ανεξαρτησία τους από τους Άγγλους.

Ισπανία

Η Ισπανία, μια ακόμη από τις υπερδυνάμεις των παλαιότερων εποχών, είχε χρεοκοπήσει, υπό την έννοια αθέτησης των οικονομικών της υποχρεώσεων, επτά φορές μόνο το 19ο αιώνα, ενώ κατέχει την πρωτιά σε αυτό τον τομέα, όντας η πρώτη χώρα στην ιστορία που κήρυξε χρεοκοπία το 1557.