Ο πολιτικός ακτιβισμός ανήκει πια στους χάκερ

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία

Υπεύθυνος: Μτφρ.: ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ

Της GABRIELLA COLEMAN

Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ προτάθηκαν νόμοι που απειλούσαν ευθέως την ελευθερία στο Διαδίκτυο. Χωρίς τη συντονισμένη αντίδραση ομάδων χάκερ, διεθνώς, αυτοί οι νόμοι πιθανότατα θα είχαν περάσει... Εδώ και μία δεκαετία μελετώ τις κοινότητες των χάκερ σε διεθνές επίπεδο. Είμαι πλέον πεπεισμένη πως αυτοί οι άνθρωποι έχουν δημιουργήσει ένα από τα πιο ζωντανά κινήματα πολιτών που έχουμε δει ποτέ.

Είναι μία κουλτούρα αφοσιωμένη στην απελευθέρωση της πληροφορίας, στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και στη μάχη κατά της λογοκρισίας - ο αγώνας τους έχει ξεκάθαρες πολιτικές προεκτάσεις. Η κοινότητα των χάκερ βρίσκεται πίσω από ένα από τα ισχυρότερα πολιτικά ρεύματα των ημερών μας.

Πριν αρχίσω να εξηγώ περισσότερα, να σας μιλήσω σύντομα για τον όρο «χάκερ». Ακόμα και μεταξύ των ίδιων των χάκερ, ο χαρακτηρισμός αυτός είναι αμφιλεγόμενος. Οι ικανότητές τους μπορεί να διαφέρουν - ένας χάκερ μπορεί να ασχολείται με τον προγραμματισμό, να διαχειρίζεται ένα δίκτυο ή να τροποποιεί hardware.

Ο τρόπος που δραστηριοποιούνται ως ακτιβιστές επίσης ποικίλλει. Κάποιοι χάκερ ακολουθούν μια αδιαφανή, παραβατική παράδοση και επιλέγουν να δρουν υπογείως. Αλλοι πάλι αποφεύγουν την πολιτική δραστηριότητα εντελώς, ενώ ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός ατόμων ξεσηκώνεται, για να υπερασπιστεί τη δημιουργική αυτονομία ή για να εμπλακεί σε ευρύτερες κοινωνικές εκστρατείες, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οργάνωση

Παρά τις διαφορές τους, υπάρχουν συγκεκριμένοι ιστότοποι και συνέδρια που συγκεντρώνουν τις διάφορες παρατάξεις χάκερ. Οπως κάθε πολιτικό κίνημα, είναι εσωτερικά ποικιλόμορφο, αλλά -κάτω από τις σωστές συνθήκες- άτομα με ξεχωριστές ικανότητες και μεθόδους θα αγωνιστούν μαζί για έναν κοινό σκοπό. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την αντίδραση στη SOPA (Πράξη για τη Διακοπή της Δικτυακής Πειρατείας), ένα εκτενές νομοσχέδιο που σκοπό είχε να πατάξει την πειρατεία στο Διαδίκτυο και να προστατεύσει τα πνευματικά δικαιώματα. Το νομοσχέδιο δεν ψηφίστηκε, χάρη στην άμεση και αποτελεσματικά οργανωμένη αντίδραση που υποκίνησε το κίνημα των χάκερ.

Η διαμαρτυρία ξεκίνησε να χτίζεται γύρω από ένα μαζικό δικτυακό «μπλακ άουτ». Για να εκφράσουν την αντίδρασή τους ενάντια στο προτεινόμενο νομοσχέδιο, στις 17 Ιανουαρίου 2012, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, κάποιες μεγάλες δικτυακές εταιρείες, διάφορες κοινωνικές οργανώσεις και χιλιάδες ιδιώτες κατέβασαν προσωρινά τις ιστοσελίδες τους από το Διαδίκτυο και χιλιάδες πολίτες έστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας στους κοινοβουλευτικούς τους εκπροσώπους. Οι δημοσιογράφοι ξεκίνησαν, με μικρή καθυστέρηση, να συντάσσουν αναρίθμητα άρθρα πάνω στο θέμα. Σε λιγότερο από μία εβδομάδα, τα νομοσχέδια αποσύρθηκαν από την Αμερικανική Γερουσία...

Νέα πλατφόρμα

Η νίκη αυτή βασίστηκε στην πλατφόρμα διαμαρτυρίας που δημιούργησαν οι κοινότητες των χάκερ. Η συμμετοχή επιχειρηματικών κολοσσών του χώρου, όπως η Google, διακεκριμένων προσωπικοτήτων, όπως ο Τζίμι Γουέιλς, ιδρυτής της Wikipedia, και κοινωνικών οργανώσεων, όπως η EFF, ήταν καθοριστική για την επιτυχία τους. Ομως η συμμετοχή των οργανώσεων χάκερ και κυρίως αυτή των Anonymous έδωσε δυναμική στο κίνημα.

Από το 2008 ακτιβιστές έχουν συσπειρωθεί πίσω από το πανό των Anonymous, ξεκινώντας στοχευμένες διαδηλώσεις, δημοσιοποιώντας απόρρητα στοιχεία και παρέχοντας τεχνολογική υποστήριξη σε κινήματα διαμαρτυρίας, πάντα μέσα από το Διαδίκτυο. Κατά τη διάρκεια του αγώνα κατά των νομοσχεδίων οι Anonymous δημιουργούσαν και ανέβαζαν βίντεο και αφίσες με σχετικές πληροφορίες και παρείχαν παράλληλα συνεχή ενημέρωση μέσω των δημοφιλών λογαριασμών τους στο Twitter. Οταν το μπλακ άουτ έληξε, οι μεγάλες εταιρείες αποσύρθηκαν από το προσκήνιο, συνεχίζοντας κανονικά τη λειτουργία τους. Οι Anonymous και άλλες ομάδες χάκερ, όμως, συνέχισαν να μάχονται για τη διαδικτυακή ελευθερία.

Την επόμενη μέρα, στις 18 Ιανουαρίου 2012, οι αρχές προχώρησαν στο κλείσιμο του δημοφιλούς σάιτ ανταλλαγής αρχείων MegaUpload. Ο ιδρυτής του σάιτ, Κιμ Ντότκομ, συνελήφθη έπειτα από αστυνομική έφοδο στα κεντρικά του MegaUpload στη Νέα Ζηλανδία. Το κλείσιμο του δημοφιλούς ιστοτόπου για τους Anonymous ήταν μια εικόνα από ένα δυσοίωνο μέλλον. Εδειξε πως, αν νομοσχέδια όπως η SOPA γίνουν νόμος, η λογοκρισία θα γίνει συνηθισμένο φαινόμενο στο Διαδίκτυο. Παρ' όλο που κανένα δικαστήριο δεν είχε καταδικάσει ακόμα τον Ντότκομ για πειρατεία, η ιδιοκτησία του κατασχέθηκε και η λειτουργία του ιστοτόπου διακόπηκε.

Οταν τα νέα δημοσιεύτηκαν, οι Anonymous συντόνισαν και εξαπέλυσαν τη μεγαλύτερη επίθεση που είχαν κάνει ποτέ. Εριξαν μία σειρά από ιστοσελίδες, όπως αυτές της Universal Music, του FBI, της Αρχής Πνευματικών Δικαιωμάτων των ΗΠΑ, της Αμερικανικής Ενωσης Δισκογραφικών Εταιρειών και της Αμερικανικής Ενωσης Κινηματογραφικών Παραγωγών.

Κατά της ACTA

Μερικές εβδομάδες νωρίτερα, στην Ευρώπη -με «αιχμή του δόρατος» τη Δανία και την Πολωνία- οργανώθηκαν μαζικές διαμαρτυρίες, στο Διαδίκτυο και στους δρόμους, κατά της ACTA (Εμπορική Συμφωνία κατά της Παραποίησης), μιας άλλης διεθνούς συμφωνίας προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, και οι Anonymous ήταν πάλι εκεί.

Οταν η πολωνική κυβέρνηση αποφάσισε να επικυρώσει την ACTA, οι Anonymous «έριξαν» μια σειρά κυβερνητικών ιστοσελίδων και προώθησαν στο Διαδίκτυο τις διαδηλώσεις που γέμισαν τους δρόμους της Κρακοβίας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα το κόμμα Palicot Movement υιοθέτησε το σύμβολο των Anonymous, το πρόσωπο του Γκάι Φοκς, φορώντας μάσκες σε μια κοινοβουλευτική συνεδρίαση, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για την ψήφιση της ACTA. Επειτα από την πανευρωπαϊκή κατακραυγή για τον προτεινόμενο νόμο, η Ευρωπαϊκή Ενωση αποφάσισε να τον εγκαταλείψει τον Ιούλιο του 2012...

Η «λεγεώνα»

Κλειδί στην επιτυχία των Anonymous είναι ο συμμετοχικός τους χαρακτήρας, ειδικά σε σύγκριση με άλλα κυκλώματα χάκερ, τα οποία απαιτούν ειδικές τεχνικές ικανότητες για τη συμμετοχή κάποιου, αλλά αποτελούν και προϋπόθεση σεβασμού. Οι ικανοί χάκερ είναι απαραίτητοι φυσικά και στα δίκτυα των Anonymous - εγκαθιστούν τις επικοινωνίες και βρίσκονται στα περισσότερα πρωτοσέλιδα λόγω των παράνομων δραστηριοτήτων τους.

Το χάκινγκ όμως παραμένει ένα όπλο από τα πολλά που χρησιμοποιεί το κίνημα - και κάποιες υποομάδες του μάλιστα είναι αντίθετες με αυτή την πρακτική. Υπάρχουν όμως και άλλες δουλειές: κάποιος πρέπει να γράψει τις ανακοινώσεις Τύπου, κάποιος πρέπει να σχεδιάσει τις αφίσες, κάποιος άλλος να μοντάρει τα βίντεο. Τα μέλη του κινήματος μπορεί να έχουν διαφορετικές δεξιότητες, όμως ακολουθούν παράλληλες πορείες, υπερασπίζοντας τη διαδικτυακή ελευθερία με διαφορετικές μεθόδους οργάνωσης και δράσης.

Το σύμβολο

Το βάθος, το εύρος και ειδικά η ποικιλομορφία αυτού το διαδικτυακού πολιτικού κινήματος έγιναν αντιληπτά σε μένα μόλις πρόσφατα, σε μια κηδεία που έμοιαζε περισσότερο με ανεπίσημη πολιτική συγκέντρωση. Πάνω από χίλιοι άνθρωποι μαζεύτηκαν στο Cooper Union Hall της Νέας Υόρκης, για να τιμήσουν τη μνήμη του Ααρόν Σβαρτς, χάκερ και αυτοαποκαλούμενου ακτιβιστή, που πρόσφατα έβαλε τέλος στη ζωή του. Λέγεται πως δεχόταν έντονες πιέσεις σχετικά με τη νομιμότητα των εκατομμυρίων ακαδημαϊκών άρθρων που είχε κατεβάσει από το σάιτ της βιβλιοθήκης του ΜΙΤ και μοίραζε ελεύθερα στο Διαδίκτυο.

Μίλησαν για τη ζωή του, την αλλόκοτη προσωπικότητά του, αλλά περισσότερο για τις πολιτικές του φιλοδοξίες και τα επιτεύγματα.

Οπως και οι ομοϊδεάτες του, απεχθανόταν τη λογοκρισία και έτσι φυσικό ήταν να ενταχθεί στον αγώνα κατά της SOPA. Είχε ιδρύσει τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Demand Progress, ο οποίος οργάνωνε τους πολίτες που εναντιώθηκαν στη SOPA μέσω συγκεκριμένων εκστρατειών. Σε αντίθεση με τους Anonymous, που δεν έχουν συγκεκριμένη αποστολή, ταχυδρομική διεύθυνση ή επίσημους εκπροσώπους, η Demand Progress είναι ένας οργανισμός με διοικητικό συμβούλιο και διευθύνοντα σύμβουλο και εδρεύει στην καρδιά της πολιτικής εξουσίας, στην Ουάσιγκτον. Είναι ξεκάθαρο πως οι χάκερ δεν έχουν ακόμα οργανωμένη πολιτική συνοχή.

Η Demand Progress και το Κόμμα των Πειρατών στην Ευρώπη, όμως, αποδεικνύουν την προθυμία τους για δραστηριοποίηση μέσα στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο. Ολα δείχνουν πως αυτού του είδους η πολιτική δράση θα γίνεται όλο και πιο συχνή. Αλλα το πιο πιθανό είναι πως θα συνεχίσει να υπάρχει παράλληλα με τις χαλαρά οργανωμένες ομάδες ανυπακοής και διαμαρτυρίας που έχουν γίνει πιο ορατές και δραστήριες τα τελευταία χρόνια, σε μεγάλο βαθμό χάρη στους Anonymous.

Εκείνο το απόγευμα, ωστόσο, στην κηδεία του Ααρόν Σβαρτς οι διαφορές παραμερίστηκαν και οι παρευρισκόμενοι ενώθηκαν γύρω από τη μνήμη αυτού του ανθρώπου, αλλά και από την πεποίθηση πως η μάχη για την υπεράσπιση των ατομικών ελευθεριών έχει μόλις αρχίσει...