Έξω από το ευρώ και τη νομισματική Ευρώπη.

Το antapocrisis 

δημοσιεύει μεταφρασμένο ένα απόσπασμα μελέτης των Luciano Vasapollo, Rita Martufi και Joaquìn Arriola με τίτλο “Pigs’ awakening – PIIGS” από το 3ο κεφάλαιο: Εναλλακτική λύση για την Ιταλία και τα άλλα PIIGS. Ο Joaquìn Arriola ήταν πρόσφατα στην Ελλάδα, ομιλητής στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Πρωτοβουλία των 1000.

Ας ασχοληθούμε τώρα, με μια άμεση λειτουργική αλλά και στρατηγική προοπτική, την αποχώρηση απο καπιταλιστικές περιοχές, όπως η Ε.Ε.

Το ευρώ υιοθετήθηκε για να ενισχύσει τις εξαγωγές της αστικής τάξης των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης, δηλαδή του ιμπεριαλιστικού Ευρωπαϊκού πόλου, και να αποδυναμώσει τις εμπορικές θέσεις των περιφερειακών χωρών της Μεσογείου. Επιπλέον, υπέταξε τη δυναμική τους στον καταμερισμό εργασίας των κεντρικών χωρών. Έτσι, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία (τα λεγόμενα PIIGS, προσθέτοντας και την Ιρλανδία) έχουν μετατραπεί σε τουριστικά και οικιστικά θέρετρα, ή σε κέντρα υπηρεσιών, με μια αυξανόμενη διαδικασία αποβιομηχάνισης. Αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε μια εργατική λύση στην κρίση αν δεν αλλάξουν οι υφιστάμενοι οικονομικοί και νομισματικοί κανόνες.

Η λιτότητα δεν αποτελεί λύση, γιατί όπως λένε πολλοί αναλυτές, η μείωση των επενδύσεων μειώνει την παγκόσμια ζήτηση και την βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη, και έτσι η ανεργία και το κλείσιμο των επιχειρήσεων με τη σειρά τους μειώνουν την φορολογική βάση και το έλλειμμα χειροτερεύει. Οι πολιτικές προσαρμογής έχουν μόνο ως στόχο την επίλυση των προβλημάτων ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μετατοπίζοντας τεράστια εισοδήματα από την εργασία στο κεφάλαιο. Αυτό γίνεται τόσο με την άμεση επίθεση στους μισθούς και, έμμεσα, με τη μείωση των κοινωνικών παροχών.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, που χρησιμεύει αποκλειστικά στη διαχείριση των ανισορροπιών του προϋπολογισμού, καθώς και στη διασφάλιση της πληρωμής των κρατικών ομολόγων για τους τραπεζίτες και τους εισοδηματίες. H αλλαγή της δημοσιονομικής πολιτικής είναι αδιανόητη, δεδομένου ότι θα αλλάζε τους στρατηγικούς στόχους της δημιουργίας του ευρώ. Αυτοί περιλαμβάνουν την αύξηση του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας στον ευρωπαϊκό χώρο, καθώς και την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς ώστε να ευνοήσει τη συγκέντρωση και την συγκεντροποίηση του πολυεθνικού κεφαλαίου στις κεντρικές χώρες.

Δεν είναι μια απλά μια πολιτική που αφορά ένα νομισματικό θέμα. Η εγκατάλειψη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) για να γυρίσουν πίσω στα παλιά τους νομίσματα δεν μπορεί να είναι μια εναλλακτική λύση για τις περιφερειακές χώρες της Μεσογείου. Τα εθνικά νομίσματά τους θα ήταν εξαιρετικά αδύναμα για να αντιμετωπίσουν το παγκόσμιο κεφάλαιο και δεν θα μπορούσαν να διαχειριστούν τους οικονομικούς κύκλους και τις συναλλαγές. Αξίζει να θυμηθούμε όταν η ΟΝΕ υποτίθεται πως σταθεροποίησε τα ευρωπαϊκά νομίσματα για να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ- αυτό προκάλεσε αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών της αγοράς. Όλα σταμάτησαν το 1994, καθώς οι κεντρικές τράπεζες δεν θα μπορούσάν να εξισορροπήσουν τις τεράστιες κερδοσκοπικές κινήσεις κεφαλαίων στην αγορά των νομισμάτων.

Η μόνη βιώσιμη εναλλακτική λύση θα ήταν να βγούμε από ευρώ με ένα κοινό νόμισμα των παραγωγικά παρόμοιων χωρών. Θα μπορούσε να κρατήσει ένα χώρο διαπραγμάτευσης με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, και θα επέτρεπε την δημιουργία ενός νέου πολιτικά θεσμικού μπλοκ, ώστε να εισαγάγει μια λύση προς όφελος των εργαζόμενων.

Η εγκατάλειψη του ευρώ θα σήμαινε και τέσσερις άμεσες φάσεις, που θα γίνουν από κοινού, χωρίς τις οποίες η διαδικασία θα καταλήξει σε καταστροφή:

α) Την επιλογή ενός νέου κοινού νομίσματος (θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε LIBERA, απαλλαγμένη από τις νομισματικούς περιορισμούς από την υιοθέτηση του ευρώ) για τις χώρες της Μεσογείου.

β) Την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους στο νέο νόμισμα της περιφερειακής περιοχής (θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτήν την περιοχή ALIAS (Area Libera di Interscambio Alternativo Solidale) -μια ελεύθερη περιοχή εναλλακτικής αλληλέγγυας ανταλλαγής- συνδεδεμένη με την επίσημη συναλλαγματική ισοτιμία.

γ) Την άρνηση και τον μηδενισμό τουλάχιστον ένα μέρος του χρέους, αρχής γενομένης από το χρέος προς τις τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, καθώς και την επαναδιαπραγμάτευση του υπόλοιπου.

δ) Την εθνικοποίηση των τραπεζών και τις αυστηρές ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της προσωρινής απαγόρευσης, των κινήσεων κεφαλαίων έξω από την περιοχή ALIAS.

Όλα αυτά πρέπει να πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα ώστε να αποτραπεί η αποκεφαλαιοποίηση ολόκληρης της περιοχής της περιφέρειας και να υπάρχει έλεγχος των πόρων που διατίθενται για επενδύσεις. (Μια παρόμοια ερμηνεία δίνει και ο Κώστας Λαπαβίτσας και η ερευνητική του ομάδα για το νόμισμα και την οικονομία στο βιβλίο τους: ”2010 Κρίση Ευρωζώνης, Φτώχεια του δυνατού πτώχευση του αδυνατου” και ”Η ευρωζώνη ανάμεσα στη λιτότητα και την αθέτηση πληρωμών” Σεπτέμβριος 2010, διαθέσιμα στο www.researchonmoneyandfinance.org)

Τα νέο νόμισμα LIBERA θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, επιτρέποντας την καλύτερη διαχείριση της παραγωγικής μετάβασης, χωρίς να χρειάζεται να διαχειριστεί την ίδια στιγμή την αλλαγή νομισματος, το σπάσιμο της κοινής αγοράς, και των χρηματοοικονομικών ροών.

Εγκαταλείποντας το ευρώ, η Ευρωζώνη βρίσκεται ένα βήμα προς την επίλυση των στρατηγικών διαρθρωτικών προβλημάτων των περιφερειακών οικονομιών. Αυτά δεν είναι μόνο οικονομικά προβλήματα, αλλά και παραγωγικά: απο την μία μια πτωτική βιομηχανική υποδομή, και απο την άλλη υπερβολική, τεράστια και αναποτελεσματική χρήση του εργατικού δυναμικού, μια εξωφρενική συγκέντρωση του πλούτου και των εσόδων.

ALIAS: μια νέα αλληλέγγυα συμμαχία, LIBERA: το νέο εργατικό νόμισμα.

Οι Ευρωπαϊκές περιφερειακές χώρες χρειάζονται ένα εναλλακτικό νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα απο το ευρώ και την παγκοσμιοποίηση. Αυτό δεν είναι νοητό μέσα στα πλαίσια της νεοφιλεύθερης αγοράς που εισήγαγαν οι ευρωπαϊκές συνθήκες. Οι κανόνες του αποτρέπουν μια σταθεροποιητική λύση για τις διαδικασίες συσσώρευσης, τουλάχιστον με την καπιταλιστική έννοια της «σταθερότητας», δηλαδή μια σχετικά μακρά περίοδο ανάπτυξης στην οποία συνυπάρχουν και οικονομική επέκταση και φάσεις συστολής της οικονομίας. Κάτι πολύ διαφορετικό από την αιώνια δυσκολία των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών, που αδυνατούν να εντείνουν περαιτέρω την παραγωγικότητα της εργασίας. Έτσι, η νομισματική και οικονομική εναλλακτική λύση θα πρέπει να αντιπροτείνει μια κοινωνική και οικονομική ένταξη αρκετά διαφορετική από την ΟΝΕ και την κοινή αγορά.

Οι ευρωπαϊκές περιφερειακές χώρες που επιθυμούν να ανακτήσουν τον έλεγχο των παραγωγικών δραστηριοτήτων τους πρέπει να δράσουν από κοινού, απορρίπτοντας την τρέχουσα ιδιωτική χρηματοδότηση και το ασύμμετρο νομισματικό σχέδιο.

Η εγκαταλείψη του ευρώ είναι ένα σύνθετο εγχείρημα, το οποίο έχει μη-νομισματικές επιπτώσεις. Η επιστροφή σε λίρες, πεσέτες ή δραχμές είναι αδιανόητη, καθώς η εγκαινίαση του ευρώ άλλαξε το διεθνές νομισματικό σύστημα και εισήγαγε μια παραγωγική ενσωμάτωση των εθνικών οικονομιών. Μια εθνική ευρωπαϊκή οικονομία θα μπορούσε να είναι δυνατή μόνο σε συνθήκες μεγάλης αυτάρκειας, η οποία και πάλι δεν θα μπορούσε να διασφαλίσει μια γρήγορη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του λαού. Ένα άλλο νόμισμα στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος, όπως προτείνεται από ορισμένους αναλυτές για την Ελλάδα και τις άλλες χώρες, δεν θα επιτρέψει την ελεύθερη νομισματική πολιτική, δεδομένου ότι το νόμισμα θα υπόκειται στα νεοφιλελεύθερα κριτήρια της Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζας. Αυτό συμβαίνει τώρα στις χώρες της ΕΕ που δεν περιλαμβάνονται στην ΟΝΕ.

Η αλλαγή νομίσματος σε χώρες που έχουν χαμηλό δημοσιονομικό ισοσκελισμό των προϋπολογισμών τους συνεπάγεται μια σχεδόν άμεση υποτίμηση. Για το λόγο αυτό η αλλαγή απαιτεί την άμεση εσωτερική και ξένη ονομασία του χρέους στο νέο νόμισμα LIBERA. Αυτό θα μπορούσε φυσικά να δημιουργήσει πολιτικές εντάσεις προς τις πιστώτριες χώρες, ιδιαίτερα τα μέλη της ΕΕ, καθώς οι ευρωπαϊκοί οικονομικοί παράγοντες κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους των περιφερειακών χωρών.

Η νέα αξιολόγηση του χρέους, με διαφραφή του μεγαλύτερου μέρος και της επαναδιαπραγμάτευσης του υπόλοιπου, είναι ένας απαραίτητος παράγοντας για να ελαφρύνει το βάρος του χρέους για τα μελλοντικά σχέδια επέκτασης. Αυτό πρέπει να είναι μια γρήγορη διαδικασία, γιατί η μείωση του χρέους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει μια κοινωνικά προσανατολισμένη διαδικασία δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Προσωρινά στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά έξω απο την Οικονομική Νομισματική Ένωση.

Για λόγους τακτικής, πιστεύουμε ότι η δημιουργία του νέου νομίσματος, LIBERA, θα πρέπει να διαχωριστεί από την απόφαση για έξοδο απο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τουλάχιστον στην αρχή, θα πρέπει να παραμείνουμε “εντός της ΕΕ αλλά έξω από την ΟΝΕ”. Αυτό επειδή με τους ισχύοντες κανόνες, από την συνθήκη του Άμστερνταμ και της Λισαβόνας, ευνοείται η ιδιωτική ιδιοκτησία και τα κριτήρια της αγοράς σε βάρος του λαού πράγμα που κάνει πιο δύσκολο το σχεδιασμό μιας εναλλακτικής πολιτικής που θα βασίζεται στην κοινωνική διαχείριση των πόρων. Μια τέτοια πολιτική συγκρούεται με τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την ιδιωτική διαχείριση. Μια δημοκρατική και με κοινωνικό έλεγχο κεντρική τράπεζα είναι επίσης αδιανόητη υπό τις παρούσες συνθήκες.

Για το λόγο αυτό το νέο νόμισμα LIBERA μοιραία θα συγκρουστεί με τους ισχύοντες κανόνες και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Αλλά ένας καθορισμένος τρόπος για έξοδο από την ΕΕ δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, και αυτό θα διευκολύνει την πρότασή μας για ένα νέο νόμισμα, για μια εναλλακτική οικονομία και πολιτική διαχείριση, η οποία θα ξεκινήσει εντός της ΕΕ και θα ανοίξει ένα νέο μονοπάτι, κατά του νεοφιλελευθερισμού και της σημερινή δομής. Ένα νέο νόμισμα με στόχο την εναλλακτική διαχείριση της οικονομίας και της πολιτικής στο εσωτερικό της ΕΕ θα μπορούσε να προσφέρει επίσης στους εργαζόμενους στις κεντρικές χώρες μια διέξοδο από την καταστροφή του νεοφιλελεύθερισμου της Ευρώπης, διότι η αλλαγή αυτών των πολιτικών θα σήμαινε αλλαγή των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα μπορούσε επίσης να αντιπαραβάλλει την αλληλέγγυη στην αντίδραση του κεφαλαίου και των πολιτικών εκπροσόπων του σε μια μονομερή έξοδο, και να αμβλύνει την προσπάθεια για οικονομική και πολιτική απομόνωση των περιφερειακών χωρών.

Επίσης, πρέπει να λάβουμε υπ΄όψιν μας ότι η πλειοψηφία του λαού στις περιφερειακές χώρες έχει θετική γνώμη σχετικά με την ευρωπαϊκή συμβολή στην ανάπτυξη των υποδομών στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες (όπως τα διαρθρωτικά ταμεία ή την Κοινή Γεωργική Πολιτική-ΚΑΠ). Η συμβολή αυτή έφερε αποτελέσματα ακριβώς επειδή δεν ήταν προσανατολισμένη στους κανόνες της αγοράς, αν και η ΚΑΠ έχει προσφάτως φιλελευθεροποιηθεί. Επιπλέον, αφού ως κοινωνικο-πολιτικά διαφορετικές χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία ή η Σουηδία μπορούν να παραμενουν εντός της ΕΕ χωρίς να προσχωρήσουν στην ΟΝΕ, ως εκ τούτου, εκτός του ευρώ, δεν θα είναι εύκολο να αρνηθούν κάποιες βασικές επενδύσεις και παραγωγικούς πόρους σε ένα μπλοκ χωρών που είναι πρόθυμες να ξεκινήσουν μια πολιτική κοινωνικοποίησης.

Πιστεύουμε ότι το να φύγουμε από την ΟΝΕ χωρίς έξοδο από την ΕΕ είναι πολιτικά βολικό, για λόγους τακτικής, ώστε να οικοδομηθεί μια άλλη νομισματική περιοχή, η ALIAS, με γνώμονα τους εργαζόμενους, και πρέπει να είναι ανεξάρτητο αίτημα από την ακόλουθη στρατηγική απόφαση να εγκαταλείψουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η έξοδος από την ΟΝΕ θα ήταν σε κάθε περίπτωση μια επιθετική επιλογή έναντι του ευρωπαϊκού συστήματος και κεφαλαίου, με άμεσο πολιτικό στόχο την αμφισβήτηση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και ένα εντελώς εναλλακτικό σχέδιο, που πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί με την ενσωμάτωση, με τον καιρό, και της Βόρειας Αφρικής και της Ανατολικής Ευρώπης στο πλαίσιο της κοινής περιοχής της Μεσογειακής περιφέρειας.

Η αλλαγή των οικονομικών και νομισματικών συστημάτων πρέπει να είναι ταυτόχρονη, καθώς το ειδικό συλλογικό βάρος των μεσογειακών χωρών είναι πολύ υψηλότερο από εκείνο της κάθε οικονομίας ξεχωριστά, και η αντοχή τους και η διαπραγματευτική τους δύναμη είναι πολύ μεγαλύτερη, ειδικά με τη διαρθρωτική ενίσχυση της εθνικοποίησης των τραπεζών και των στρατηγικών τομέων.Οι εθνικοποιήσεις αυτές αυτή θα επιτρέψουν κάποια κοινωνικά οφέλη, καθώς και ευρύτερη πρόσβαση στην ενέργεια και τις επικοινωνίες στα φτωχότερα στρώματα και στις νέες συμμαχικές χώρες της ζώνης ALIAS, μια νέα παγκόσμια στρατηγική για την ανάπτυξη. Εξ’άλλου το δημόσιο και το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος των τεσσάρων αρχικών χώρες ALIAS (PIGS) ανέρχεται σε 23% του συνολικού χρέους της ΟΝΕ: 2,1% της Πορτογαλίας, 9,7% στην Ιταλία, 2,2% στην Ελλάδα και 9,1% στην Ισπανία (δεδομένα του πρώτου τριμήνου του 2011).

Μετάφραση: Άλεξ Μπουμπουκιώτης