Έλλειμμα, μνημόνιο και Εξεταστική: Ποιον συμφέρει η συγκάλυψη; Του Π.Παναγιώτου

ΠΗΓΗ: tvxs.gr
του Π. Παναγιώτου

Αναλαμβάνοντας τα πρωθυπουργικά του καθήκοντα το 2009, ο κ. Γ. Παπανδρέου κατηγόρησε την απελθούσα κυβέρνηση για εγκληματική απόκρυψη του ελλείμματος και παραποίηση των δημόσιων στατιστικών στοιχείων και αφού σύστησε μία νέα ελληνική στατιστική υπηρεσία προχώρησε στη μεγαλύτερη αυξητική αναθεώρηση ελλείμματος που έχει πραγματοποιήσει ποτέ αναπτυγμένη χώρα. Το αποτέλεσμα ήταν ένας διεθνής πανικός που προκάλεσε μαζικές πωλήσεις ελληνικών περιουσιακών στοιχείων, μεταξύ των οποίων και ελληνικών ομολόγων, οδηγώντας σε δραματική αύξηση του κόστους κρατικού δανεισμού, στον αποκλεισμό της Ελλάδας από τις αγορές κεφαλαίων και τελικά στην ελληνική και την ευρωπαϊκή κρίση. Άρθρο- έρευνα  του Πάνου Παναγιώτου, Χρηματιστηριακός Τεχνικός Αναλυτής. 

Με τη χώρα στα πρόθυρα της πτώχευσης τους πρώτους μήνες του 2010, ο κ. Παπανδρέου βρέθηκε να έχει δύο βασικές επιλογές: είτε να προχωρήσει σε μία γενναία αναδιάρθρωση κάνοντας το χρέος βιώσιμο ώστε η όποια δημοσιονομική προσαρμογή ακολουθούσε να μπορούσε να πετύχει χωρίς να δημιουργήσει ένα καταστροφικό κύκλο ύφεσης που θα ταλαιπωρούσε την Ελλάδα για δεκαετίες είτε να αποφύγει την αναδιάρθρωση και να επιχειρήσει το ακατόρθωτο, δηλαδή να καταστήσει το χρέος βιώσιμο ακολουθώντας μία αποπληθωριστική πολιτική βάναυσης λιτότητας

Με σημαία του το επιχείρημα περί ανάκτησης της αξιοπιστίας της χώραςεπέλεξε το δεύτερο και μέσα σε λίγα χρόνια η Ελλάδα υπέστη τη μεγαλύτερη ύφεση που καταγράφηκε σε αναπτυγμένο κράτος από τα τέλη του 1700 (στοιχεία BBC).

Στο μεσοδιάστημα η κυβέρνηση πριν από το ΠΑΣΟΚ, δια στόματος ενός εκ των υπουργών οικονομικών της, αρνήθηκε την κατηγορία για απόκρυψη του πραγματικού μεγέθους του ελλείμματος και αντέστρεψε το τραπέζι, κατηγορώντας την κυβέρνηση Παπανδρέου ότι φούσκωσε επίτηδες το έλλειμμα.

Σύντομα, ανώτατα στελέχη της καταργηθείσας ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας δημοσίευσαν στοιχεία και μελέτες που υποστήριξαν την κατηγορία για εσκεμμένη, παράτυπη και πιθανώς παράνομη αύξηση του ελλείμματος.

Τρία χρόνια και τρία Μνημόνια αργότερα, τα δύο κόμματα που αλληλοκατηγορήθηκαν ότι με δόλιες και εσκεμμένες πράξεις τους προκάλεσαν την χρηματοπιστωτική και στη συνέχεια την οικονομική ελληνική κρίση που κατέστρεψε την Ελλάδα, συγκυβερνούν, υποσχόμενα τη σωτηρία της, με το νέο Πρωθυπουργό να κάνει λόγο για ανάκτηση της διεθνούς εμπιστοσύνης.

Πώς είναι, όμως, ποτέ δυνατόν να υπάρξει η παραμικρή ανάκτηση εμπιστοσύνης, στο εσωτερικό ή το εξωτερικό, χωρίς να αποκατασταθεί η αλήθεια για το γεγονός που πλήγωσε την Ελλάδα περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στην ιστορία της εν καιρώ ειρήνης; Πώς θα μπορέσει να υπάρξει κοινωνική, πολιτική και τελικά οικονομική ανάρρωση αν δεν αναδειχθεί τί όντως συνέβη με το έλλειμμα της χώρας; Παραποιήθηκε προς τα πάνω ή προς κάτω, από ποιον, σε συμφωνία με ποιους και γιατί;

Πώς γίνεται να υπάρχει Έλληνας, πολιτικός ή πολίτης, που να μην επιθυμεί να αναδειχθεί διεθνώς η αλήθεια και να επιρριφθούν οι ευθύνες εκεί όπου πράγματι ανήκουν, διαλύοντας για πάντα το ραδιενεργό νέφος που έχει πέσει πάνω απ' ολόκληρη τη χώρα και που θα τη μολύνει για δεκαετίες;

Και όμως και τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης αρνούνται να αποκαλύψουν την αλήθεια απορρίπτοντας κάθε σχετικό αίτημα και επιλέγοντας την απόλυτη σιωπή.

Ποιον, όμως, προστατεύουν με αυτόν τον τρόπο; Τί κρύβεται πίσω από την ιστορία παραποίησης του ελλείμματος και των ελληνικών στατιστικών στοιχείων;

Πριν τρία χρόνια, μετά από μία σκληρή δικαστική διαμάχη, το Bloomberg υποχρέωσε την Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα (FED) να δημοσιεύσει μία σειρά εγγράφων σχετικών με τη μυστική διάσωση τραπεζών με τα χρήματα των Αμερικανών πολιτών. Αυτή η νίκη της αμερικανικής δικαιοσύνης απέναντι στη FED έδωσε ελπίδες ότι θα ακολουθούσε μία αντίστοιχη νίκη της δικαιοσύνης στην Ευρώπη, όταν θα υποχρεωνόταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να αποκαλύψει τα στοιχεία για το πώς η Goldman Sachs βοήθησε την Ελλάδα να αποκρύψει τμήμα του χρέους της και για το αν η ΕΕ γνώριζε την πραγματική οικονομική εικόνα της Ελλάδας πριν το 2009 ή όχι.

Δυστυχώς, φαίνεται πως η 'υπόθεση ελληνική κρίση' είναι πιο καυτή και από τα μυστικά δάνεια ύψους 10, περίπου, τρις δολαρίων που η FED παρείχε προς διάφορες τράπεζες, καθώς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέρριψε στις 29/11/2012 το αίτημα του Bloomberg για τη δημοσιοποίηση των σχετικών με την Ελλάδα στοιχείων και επέτρεψε στην ΕΚΤ να τα κρατήσει ως επτασφράγιστο μυστικό λες και δεν είναι εξαιτίας αυτών που υποτίθεται ότι τα κράτη της Ευρωζώνης ανέλαβαν τη 'διάσωση' της Ελλάδας και σα να μη συνδέεται μ' αυτά η ευρωπαϊκή κρίση έτσι ώστε οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν το δικαίωμα να λάβουν γνώση αυτών.

Όσον αφορά, δε, σε εσωτερική έρευνα που επισήμως ξεκίνησε η αμερικανική FED το Φεβρουάριο του 2010 για την ανάμειξη της Goldman Sachs στην παραποίηση των ελληνικών στοιχείων για το χρέος και το έλλειμμα, τρία χρόνια αργότερα ακόμη δεν υπάρχει πόρισμα.

Έτσι, η ελληνική συγκυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα αρνούνται να συνεισφέρουν στην αποκατάσταση της αλήθειας για το αν, πότε, πώς και από ποιον παραποιήθηκαν τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία. Και οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θίγουν καν αυτό το θέμα αλλά αντίθετα σιωπούν.

Επειδή, όμως, με αυτήν ακριβώς την αιτιολογία, δηλαδή των παραποιημένων στατιστικών στοιχείων, και της χειρότερης της παρουσιαζόμενης οικονομικής κατάστασης, η Ελλάδα καταδικάστηκε εν μία νυχτί να βασανίζεται για δεκαετίες και επειδή στο όνομα της αποκατάστασης της αξιοπιστίας της χώρας δεν πραγματοποιήθηκε μία γρήγορη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, πρέπει πάση θυσία η αλήθεια να αποκαλυφθεί και αυτό να μετατραπεί σε διαρκή απαίτηση όλων μας.

Αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια ίσως αποδειχτεί ένα μικρό αρχείο με αποσπάσματα από συνεντεύξεις – ομιλίες του Γ. Παπανδρέου όταν, ως νέος Πρωθυπουργός της χώρας, υποστήριζε σε εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ πως είναι, πράγματι, η εσκεμμένη παραποίηση των στατιστικών στοιχείων για το έλλειμμα (και το χρέος κ.α.) από την κυβέρνηση Καραμανλή που προκάλεσαν την έλλειψη αξιοπιστίας της χώρας και την ελληνική κρίση, οδηγώντας, τελικά, στο Μνημόνιο.

Αυτό το μικρό αρχείο με αποσπάσματα από τον ίδιο τον ιστότοπο του πρώην Πρωθυπουργού, παρατίθεται στη συνέχεια.

Επιπροσθέτως, παρατίθενται δύο κείμενα επεξηγηματικά του γιατί η Ελλάδα έπρεπε να προχωρήσει γρήγορα σε αναδιάρθρωση του χρέους της, με την παράθεση στοιχείων από ειδικούς, τα οποία, όπως θα διαβάσετε στα αποσπάσματα, ο κ. Παπανδρέου παραδέχεται πως γνώριζε πριν αποφασίσει την προσφυγή στο ΔΝΤ.
 

Ο Γ. Παπανδρέου για το Έλλειμμα & τα παραποιημένα στατιστικά στοιχεία

Αποσπάσματα από συνεντεύξεις – ομιλίες Γ. Παπανδρέου για το ότι η εσκεμμένη παραποίηση των στατιστικών στοιχείων για το έλλειμμα (και το χρέος κ.α.) από την κυβέρνηση Καραμανλή προκάλεσε την την έλλειψη αξιοπιστίας της χώρας και την ελληνική κρίση, οδηγώντας στο Μνημόνιο.
Συνέντευξη στο CNBC

Κτίριο Συμβουλίου Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρυξέλλες, 11 Δεκεμβρίου 2009 - Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στο CNBC στη δημοσιογράφο: Caroline Cimenti

Γιώργος Α. Παπανδρέου: .... Δημιουργήσαμε μια νέα Στατιστική Υπηρεσία, ανεξάρτητη από την κυβέρνηση κι έτσι κατορθώσαμε να διακρίνουμε το πραγματικό πρόβλημα και τη διόγκωση του ελλείμματος και είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε.


Ζάππειο Μέγαρο, 13 Ιανουαρίου 2010 Συνέντευξη Τύπου του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου προς στους εκπροσώπους των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Οι υποβαθμίσεις έγιναν λόγω της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η χώρα και για την οποία ευθύνεται αυτό το τεράστιο χρέος και αυτό το τεράστιο έλλειμμα και τελικά, το έλλειμμα αξιοπιστίας, που είναι βεβαίως όλο της προηγούμενης κυβέρνησης.

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Πρώτα απ' όλα, λέμε αλήθεια στον Ελληνικό λαό. Και αυτό είναι που θέλουμε να κατακτήσουμε αξιόπιστα και διεθνώς. Το ότι εμείς δείξαμε, ανοίξαμε τα χαρτιά μας, και είπαμε «αυτά είναι τα χρεωστούμενα και δεν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς». Τα κρύβαμε δηλαδή αυτά τα χρεωστούμενα; Βεβαίως, αυτό ξέρετε τι δημιούργησε; Τεράστια αναξιοπιστία διεθνώς. Αυτό πληρώνουμε. Πληρώνουμε ότι έλεγε η κυβέρνηση 6%, έλεγε καταρχήν 2,7% στον προϋπολογισμό, μετά έλεγε 3,7%, μετά έλεγε 6%, τον Ιούνιο και φτάσαμε στο 12,7%.

Εσείς που θα τα παρακολουθούσατε στο εξωτερικό, τι θα λέγατε; Θα λέγατε, μας κορόιδεψαν. Μία, δύο, τρεις, πόσες φορές; Άρα λοιπόν, έχουν εύλογα ερωτήματα. Αν δεν είχε αλλάξει η κυβέρνηση, όχι απλώς χρεοκοπία, αλλά δεν ξέρω πώς θα αντιμετωπίζαμε μια συνέχεια αυτής της κατάστασης, που δεν μπορούσε ούτε καν να εμφανιστεί ο προηγούμενος Πρωθυπουργός και να τον πιστέψουν.

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Το spread, ο δανεισμός, το κόστος των χρημάτων άνοιξε βεβαίως όταν αποκαλύφθηκε η αλήθεια. Αυτή είναι η αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι είχαμε φτάσει στο 12,7% ...

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Δυστυχώς, το τι βρήκαμε, πράγματι είναι για κλάματα. Δυστυχώς. Η κατάσταση είναι για κλάματα.
 

Συνέντευξη στο «DER SPIEGEL» Αθήνα, 22 Φεβρουαρίου 2010 - Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στους δημοσιογράφους Manfred Ertel και Mathieu Von Rohr για το περιοδικό «DER SPIEGEL» Τεύχος 8 / 2010

Δημοσιογράφος: Η Ελλάδα επί χρόνια παραποιούσε τα στατιστικά στοιχεία, προκειμένου να αποκρύψει από την υπόλοιπη Ευρώπη το τεράστιο δημόσιο χρέος πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ και το δημοσιονομικό έλλειμμα του 12,7%. Πώς μπορεί να γίνεται κάτι τέτοιο; Πώς και δεν μπόρεσε κανείς να το αντιληφθεί;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Αυτό είναι ένα καλό ερώτημα, που κι εμάς όλους απασχολεί. Ξεκινήσαμε κοινοβουλευτική έρευνα. Κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί τις διαστάσεις αυτού του θέματος.

Δημοσιογράφος: Ποιος είναι υπεύθυνος γι' αυτό; Είναι πράγματι μόνον ο πρώην επικεφαλής της Στατιστικής Υπηρεσίας, τον οποίο τώρα κατηγορούν όλες οι πλευρές, ή μήπως και ο προκάτοχός σας Κωνσταντίνος Καραμανλής προσωπικά;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Φυσικά και δεν είναι υπεύθυνος μόνο ένας αξιωματούχος της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο οποίος οφείλει τη θέση του σε πολιτικό διορισμό από την προηγούμενη κυβέρνηση. Δεν θα ήθελα όμως να αποφανθώ, πριν ολοκληρωθούν οι έρευνες.

Συνέντευξη στο "National Public Radio" Ουάσιγκτον, ΗΠΑ, 8 Μαρτίου 2010 - Συνέντευξη στο "National Public Radio" Γραφείο Πρωθυπουργού — Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στην εκπομπή του "National Public Radio", «All Things Considered», με τον δημοσιογράφο Robert Siegel

Robert Siegel: Αναλάβατε την εξουσία τον περασμένο Οκτώβριο. Και είπατε ότι μόνο τότε ανακαλύψατε ότι το έλλειμμα της Ελλάδας ήταν διπλάσιο από εκείνο που σας είχαν ανακοινώσει. Θα μπορούσατε ίσως να μας μιλήσετε γι’ αυτή τη στιγμή, όταν αντιληφθήκατε τον κυκεώνα των προβλημάτων που κληρονομήσατε;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Ήταν πράγματι ένα σοκ. Αντιλήφθηκα ότι δεν πηγαίναμε καλά. Αλλά και στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ρωτούσα τον τότε Πρωθυπουργό, Κ. Καραμανλή, ποια ήταν η κατάσταση του δημόσιου χρέους, και δεν ελάμβανα σαφή απάντηση.

Όταν γίναμε Κυβέρνηση, διαπιστώσαμε ότι το έλλειμμα – και το χρέος φυσικά – ήταν ιδιαίτερα υψηλό και είχαμε συνεπώς ένα σοβαρό πρόβλημα να λύσουμε.

Αυτό που συνέβη, φυσικά, ήταν ότι οι διεθνείς αγορές επέδειξαν μεγάλη νευρικότητα, ήθελαν να δουν άμεσα αποτελέσματα και, για το λόγο αυτό, χρειάστηκε να δρομολογήσουμε ένα πρόγραμμα λιτότητας, το οποίο είναι προφανώς επώδυνο, αλλά αναγκαίο, σαν ένα πικρό ποτήρι,

Συνέντευξη στο "Public Broadcasting Service - News Hour" Ουάσιγκτον, ΗΠΑ, 8 Μαρτίου 2010 - Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στην εκπομπή του " Public Broadcasting Service (PBS) News Hour " , με την δημοσιογράφο Judy Woodruff, ανταποκρίτρια της εκπομπής «The Newshour With Jim Lehrer»

Judy Woodruff: Πολλές χώρες ανά τον κόσμο βρίσκονται αντιμέτωπες αυτή τη στιγμή με σοβαρή οικονομική κρίση και προβλήματα λόγω δημοσίου χρέους. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι τα προβλήματα της Ελλάδας προκάλεσαν τόση συζήτηση;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Εύλογο το ερώτημά σας. Όντως, αντιμετωπίζουμε πρόβλημα λόγω αυξημένου χρέους, το οποίο αποκαλύφθηκε όταν αναλάβαμε καθήκοντα, προ ολίγων μηνών, οπότε ανακαλύψαμε ότι το πρόβλημα ήταν πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι περιμέναμε.

Συνέντευξη στο περιοδικό «Politique Internationale» Αθήνα, 14 Μαΐου 2010 - Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στο περιοδικό «Politique Internationale» με τη δημοσιογράφο Jean Catsiapis (Τεύχος Άνοιξης 2010)

Jean Catsiapis: Κύριε Πρωθυπουργέ, η Ελλάδα, μέσω των δικών της προσπαθειών και χάρη στη στήριξη των εταίρων της στην ευρωζώνη, βρίσκεται σε μια πορεία εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών της. Γνωρίζατε, τη στιγμή που αναλάβατε την εξουσία, ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν αντιπροσώπευε το 6,5% του ΑΕΠ - όπως διαβεβαίωνε η προηγούμενη κυβέρνηση - αλλά το 12,7%;

Γιώργος Α. Παπανδρέου:  Από τη στιγμή που ανέλαβα Πρωθυπουργός, τον περασμένο Οκτώβριο, γνώριζα πολύ καλά ότι η Ελλάδα βρισκόταν αντιμέτωπη με ένα σοβαρό δημοσιονομικό έλλειμμα. Ωστόσο, μόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου ανακάλυψα ότι οι προκάτοχοί μας είχαν αποκρύψει το πραγματικό επίπεδο του ελλείμματος. Όπως μόλις αναφέρατε, αυτό αγγίζει το 12,7% του ΑΕΠ, δηλαδή το διπλάσιο από όσο ισχυρίζονταν! Η προηγούμενη κυβέρνηση - αυτή της Νέας Δημοκρατίας - οδήγησε το δημόσιο έλλειμμα στα 30 δις ευρώ και το δημόσιο χρέος στα 300 δις ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, το χειρότερο έλλειμμα που ανακαλύψαμε, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά μας, ήταν το έλλειμμα αξιοπιστίας της χώρας μας. Οι διεθνείς αγορές δεν μας εμπιστεύονταν πλέον. Με αποτέλεσμα, η Ελλάδα να έχει βρεθεί σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες δανεισμού της.

Jean Catsiapis: Τα οικονομικά και δημοσιονομικά στατιστικά στοιχεία που υπέβαλε η χώρα σας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποδείχτηκαν, έτσι, ψευδή. Τι σχεδιάζετε να πράξετε ώστε να γίνουν αξιόπιστα:

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Γνωρίζουμε πολύ καλά το πρόβλημα και δεν το συγκαλύπτουμε. Αντιθέτως, είμαστε εμείς που το αποκαλύψαμε. Για το λόγο αυτό, βρισκόμαστε σε διαδικασία να συστήσουμε μια νέα Στατιστική Υπηρεσία, ανεξάρτητη από την Κυβέρνηση. Τα δεδομένα που θα δημοσιεύει θα είναι υπεράνω πάσης υποψίας.
  

Ο Γ. Παπανδρέου για την επιτακτική ανάγκη αποφυγής αναδιάρθρωσης του χρέους - Αποσπάσματα από συνεντεύξεις

Ομιλίες Γ. Παπανδρέου για το ότι αναδιάρθρωση του χρέους δεν πρέπει και δεν πρόκειται να συμβεί. 

Συνέντευξη στην "EL PAIS" Μαδρίτη - Ισπανία, 23 Μαΐου 2010 - Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στην Ισπανική εφημερίδα "EL PAIS".com Edicion Global με τον Διευθυντή της εφημερίδας Javier Moreno

Javier Moreno: Πιστεύετε ότι οι επενδυτές θα σας πιστέψουν; Εσείς δηλώσατε ότι η απώλεια αξιοπιστίας είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε κάποιον. Αν δούμε τις τιμές των ομολόγων αυτές τις ημέρες, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ότι έχουν πειστεί πως η Ελλάδα θα μπορέσει τελικά να αποφύγει την στάση πληρωμών, ή το λιγότερο μια αναδιάρθρωση του χρέους.

Γιώργος Α. Παπανδρέου: ...Δεν είναι απαραίτητο να προβούμε σε στάση πληρωμών, ούτε σε αναδιάρθρωση του χρέους.

Javier Moreno: Ίσως όχι μια άμεση στάση πληρωμών, αλλά γιατί η οργανωμένη αναδιάρθρωση του χρέους δεν αποτελεί επιλογή;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Επιλέξαμε να μην το κάνουμε. Επιλέξαμε να επιστρέψουμε τα δάνεια που έχουμε ζητήσει. Και ο λόγος είναι ότι, γενικώς, αυτοί που δανείζουν χρήματα, θέλουν να είναι σίγουροι ότι είμαστε αξιόπιστοι τη στιγμή που πρέπει να τα επιστρέψουμε. Και αυτό είναι που θέλουμε να δείξουμε στις αγορές: ότι είμαστε αξιόπιστοι όσον αφορά τα δάνεια που μας παρέχουν οι άλλοι.

Javier Moreno: Υπάρχουν δικηγόροι, εξειδικευμένοι στην αναδιάρθρωση του χρέους, που διαβεβαιώνουν ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι πιο εύκολη από ό,τι πιστεύεται. Δεν συμφωνείτε ότι είναι πιο ριψοκίνδυνο να επιμένετε σε μία μη βιώσιμη δημοσιονομική θέση;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Δεν συμφωνώ ότι αυτό είναι προφανές. Αυτό που κάναμε είναι να θέσουμε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα ιδιαίτερα σημαντικό.

Javier Moreno: ... Η εμπειρία δείχνει ότι οι περισσότερες χώρες δεν προβαίνουν σε στάση πληρωμών, όχι γιατί μένουν στην κυριολεξία χωρίς λεφτά, αλλά για πολιτικούς λόγους, γιατί υπάρχει ένα σημείο καμπής, πέρα από το οποίο η κυβέρνηση αποφασίζει ότι δεν μπορεί να επιφέρει τόσες ζημίες στους πολίτες της. Είστε εντελώς σίγουρος ότι η Κυβέρνησή σας δεν θα φτάσει σε αυτό το σημείο καμπής;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Αυτό έχουμε αποφασίσει. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουμε αυτό το πρόγραμμα, με μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Συνέντευξη στο «Al Jazeera English» Μέγαρο Μαξίμου, 24 Μαΐου 2010 - Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στο «Al Jazeera English» με τον δημοσιογράφο Barnaby Phillips

Barnaby Phillips: ... πολλοί παρατηρητές λένε ότι τελικά η χώρα αυτή ίσως οδηγηθεί σε παύση πληρωμών, ίσως χρειαστεί να γίνει αναδιάρθρωση του χρέους της. Υπάρχει τέτοιος κίνδυνος για την Ελλάδα;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Ήδη, από το πρώτο τρίμηνο, καταφέραμε να μειώσουμε το έλλειμμα κατά 42%, σε σύγκριση με πέρυσι. Έτσι λοιπόν, όχι μόνο έχουμε πετύχει τον στόχο μας, αλλά τον ξεπεράσαμε μάλιστα και, πιστεύω ότι μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, μέχρι το τέλος αυτού του έτους. .... Υπάρχει αποφασιστικότητα και γι’ αυτό λέμε ότι η αναδιάρθρωση δεν αποτελεί επιλογή.

Συνέντευξη σε Βελγικά Μέσα Ενημέρωσης Μέγαρο Μαξίμου, 5 Ιουνίου 2010- Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου σε εκπροσώπους Βελγικών Μέσων Ενημέρωσης

Δημοσιογράφος: Υπάρχει ακόμα το ενδεχόμενο η Ελλάδα να ζητήσει αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους της;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Όχι, το ενδεχόμενο αυτό έχει αποσυρθεί. Και ο λόγος είναι, επειδή έχουμε πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αποτρέψουμε τη στάση πληρωμών. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας όλων. Εξασφαλίσαμε μια ήπια μετάβαση σε μια πιο βιώσιμη οικονομία, που θα μας επιτρέψει να αποπληρώσουμε κανονικά το χρέος μας.

Συνέντευξη στο Bloomberg Radio Γραφείο Τύπου Μόνιμης Αντιπροσωπίας στα Ηνωμένα Έθ, 20 Ιουνίου 2010 - Συνέντευξη Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στον δημοσιογράφο Tom Keene του Bloomberg Radio

Tom Keene: Υπάρχουν και κάποιοι που δεν σας αντιπολιτεύονται, αλλά θα έλεγα ότι συναδελφικώς επισημαίνουν ότι υπάρχουν άλλες επιλογές, όχι χρεωκοπίας, αλλά αναδιάρθρωσης. Ο Mitu Gulati συνέγραψε ένα σπουδαίο άρθρο με το Lee Buchheit, που μάλιστα έκανε μια εκπομπή με τον Cleary Gottlieb, ο οποίος διαθέτει τεράστια πείρα σε θέματα αντιμετώπισης δημοσιονομικών προβλημάτων, ενώ ο John Taylor του Πανεπιστημίου Στάνφορντ τάχθηκε στις 14 Ιουνίου, μέσω του δικού του μπλογκ, υπέρ μιας προσεκτικής αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, χωρίς χρεωκοπία ή στάση πληρωμών. Εξετάσατε το ενδεχόμενο αυτό, από κοινού με τον Υπουργό Οικονομικών σας; Αναφέρομαι στην εργασία των Gulati και Buchheit και στην πρόταση μιας αναδιάρθρωσης άνευ χρεοκοπίας.

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Έχουμε διαβάσει πολλές σχετικές αναλύσεις, καθώς υπήρξαν πολλοί που είτε πρότειναν κάτι τέτοιο, είτε το υποστήριξαν, ή το ανέφεραν απλώς. Όπως έχω πει, το βασικό έλλειμμα της Ελλάδας είναι έλλειμμα αξιοπιστίας. Θέλουμε λοιπόν να είμαστε αξιόπιστοι. Όταν λέμε επομένως ότι δεν πρόκειται να δηλώσουμε αδυναμία πληρωμών και χρεοκοπία, προτιθέμεθα να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει ενυπόγραφα απέναντι στους πιστωτές μας. Για το σκοπό αυτό, φτιάξαμε και το πρόγραμμα μέτρων και θα το τηρήσουμε. Θα είναι δύσκολο, αλλά θα το τηρήσουμε.

Συνέντευξη στο Bloomberg Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, 21 Σεπτεμβρίου 2010 - Συνέντευξη Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στην εκπομπή του Matt Miller στο Bloomberg

Betty Liu: Γιατί είσαστε τόσο αρνητικοί στην ιδέα της αναδιάρθρωσης του χρέους; Γνωρίζω ότι έχετε πει ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα αποτελούσε τραγωδία για την Ελλάδα, ενώ άνθρωποι όπως ο Ρουμπινί και άλλοι, θεωρούν ότι είναι αναπόφευκτο, ότι θα αναγκασθείτε να αναδιαρθρώσετε το χρέος σας. Γιατί είστε τόσο αντίθετος με την ιδέα αυτή;

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Η παύση πληρωμών θα αποτελούσε τραγωδία γιατί, καταρχήν, όπως είπατε και προηγουμένως, δεν θα κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών – και αυτό, ίσως για πολλά χρόνια. Προφανώς, θα δημιουργηθεί μια δύσκολη κατάσταση, όχι μόνο για τις ελληνικές, αλλά και για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Θα μεταδοθεί το πρόβλημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τελικά, οι πολίτες της Ελλάδας θα υποφέρουν πολύ περισσότερο. Για όλους αυτούς τους λόγους, αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε ένα πολύ δύσκολο πρόγραμμα. Πρόκειται για ένα από τα δυσκολότερα προγράμματα που ακολούθησε ποτέ μια χώρα. Αλλά εμείς το κάνουμε. Σεβόμαστε τους στόχους. Και αυτό δημιουργεί, όχι μόνο σε εμένα, αλλά και στον Ελληνικό λαό, την πεποίθηση ότι μπορούμε να πετύχουμε.

Betty Liu: Κάποιοι όμως ισχυρίζονται ότι η μόλυνση έχει ήδη μεταδοθεί, ανεξάρτητα από το ενδεχόμενο μιας χρεοκοπίας σας. Επίσης, ορισμένοι διατείνονται ότι το όφελος μιας αναδιάρθρωσης ή μιας παύσης πληρωμών είναι ότι θα μπορέσετε κατόπιν να εφαρμόσετε τα πραγματικά μέτρα, τα οποία δεν αρέσουν στους ψηφοφόρους, αλλά είναι αυτά που χρειάζεται πραγματικά η Ελλάδα για να επανέλθει στην σωστή πορεία. Γιατί δεν αντιμετωπίζετε καν το ενδεχόμενο αυτό; Υπάρχει ένα πειστικό επιχείρημα εδώ, ότι θα σας βοηθήσει να πάρετε – αναγκαστικά – αυτές τις δύσκολες αποφάσεις.

Γιώργος Α. Παπανδρέου: Καταρχήν, συγκρατήσαμε την μόλυνση. Κάποια στιγμή, διαφάνηκε η πιθανότητα, το πρόβλημά μας να δημιουργήσει προβλήματα σε όλη την ευρωζώνη και, φυσικά, στο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον και στην παγκόσμια οικονομία. Τα καταφέραμε με τη βοήθεια αυτού του πολύ ισχυρού πακέτου και με παρεμβάσεις. Επίσης, προχωρήσαμε ήδη σε πραγματικές αλλαγές, πολύ οδυνηρές αλλαγές. Δεν χρειαζόμαστε μια παύση πληρωμών, για να πείσουμε τον κόσμο ότι θα προχωρήσουμε σε αυτές τις αλλαγές.
 

Αναδιάρθρωση ελληνικού χρέους

Τί έλεγαν οι ειδικοί για τη μοναδική ευκαιρία μίας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους το 2010: Από τη μελέτη How to Restructure Greek Debt, των Mitu Gulati, Lee C. Buchheit, 07/05/2010

“Η ελληνική κρίση χρέους είναι ιδιάζουσα με έναν τρόπο που δίνει στην Ελλάδα ορισμένα εξαιρετικά και σπάνια νομικά πλεονεκτήματα”

“Το πρωτοφανές χαρακτηριστικό όσο αφορά το ελληνικό χρέος, είναι ότι περισσότερο από το 90% αυτού διέπεται από το ελληνικό δίκαιο.”

“Σε καμία άλλη περίπτωση στη μοντέρνα οικονομική ιστορία δεν υπήρξε χώρα που να μπορούσε να επηρεάσει αποφασιστικά μία ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους της με το να τροποποιήσει μερικά νομικά χαρακτηριστικά που διέπουν τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαλείων με τα οποία αυτό έχει εκδοθεί.”

Mitu Gulati, Lee C. Buchheit,
 

Ελληνικό χρέος

Το σύνολο του ελληνικού χρέους ήταν τον Απρίλιο του 2010 περίπου 319 δις ευρώ. Από αυτά, τα 294 δις ευρώ ήταν στη μορφή ομολόγων και 8,6 δις ευρώ σε τίτλους του ελληνικού δημοσίου. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν επενδύσει περισσότερο από 240 δις ευρώ στο ελληνικό δημόσιο χρέος, με το μερίδιο των γαλλικών τραπεζών να ανέρχεται στα 55 δις, των ελβετικών στα 47 δις και των γερμανικών στα 30 δις, ενώ οι ελληνικές τράπεζες έχουν μερίδιο 40 δις στο χρέος (σύμφωνα με στοιχεία της Morgan Stanley).

Η λιανική κατοχή ελληνικού χρέους (όχι από επενδυτικά σχήματα) είναι πολύ μικρή. Αυτό αποτελεί ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα καθώς καθιστά μία ενδεχόμενη διαπραγμάτευση του χρέους ευκολότερη απ’ ότι αν αυτό ήταν αγορασμένο από χιλιάδες διαφορετικούς επενδυτές, όπως για παράδειγμα ίσχυε στην περίπτωση της Αργεντινής, που ήταν, σχεδόν, αδύνατο ακόμη και για την ίδια να υπολογίσει ποιος κατέχει το χρέος της.

Γιατί η συγκέντρωση ελληνικού χρέους από λίγες τράπεζες κάνει την ελληνική κρίση διεθνές πρόβλημα

Καθώς το ελληνικό χρέος είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένο σε τράπεζες, η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα μετά το Μεξικό, το 1982, που μπορεί με μία ενδεχόμενη πτώχευση της να προκαλέσει διεθνή τραπεζική κρίση και μάλιστα πολύ μεγαλύτερων διαστάσεων από αυτήν του Μεξικό, δεδομένου του ύψους των οφειλών της και των συνθηκών που έχει δημιουργήσει η παγκόσμια οικονομική κρίση. Επίσης, ένα σημαντικό ποσοστό των γερμανικών τραπεζών που κατέχουν ελληνικό χρέος, είναι κρατικές, γεγονός που κάνει το πρόβλημα πιο άμεσα συνδεδεμένο με το γερμανικό κράτος. Tο αποτέλεσμα είναι πως η αποφυγή της πτώχευσης της Ελλάδας συνδέεται με την αποφυγή μίας ευρωπαϊκής και διεθνούς τραπεζικής κρίσης, η οποία αλλιώς θα ήταν, σχεδόν, δεδομένη.

Το δίκαιο που διέπει το ελληνικό χρέος – η ιδιάζουσα και ιδιαίτερα πλεονεκτική περίπτωση της Ελλάδας

Το δίκαιο το οποίο διέπει τις δανειακές συμβάσεις ενός κράτους είναι εξαιρετικά σημαντικό. Όταν το κράτος καταφέρει να υπογράψει δανειακές συμβάσεις που διέπονται από το δικό του δίκαιο, αποκτά ένα πανίσχυρο πλεονέκτημα έναντι των δανειστών του καθώς μπορεί, σε οποιαδήποτε κρίσιμη χρονική στιγμή, να τροποποιήσει όχι τις ίδιες τις συμβάσεις αλλά τον αναγκαστικό νόμο που τις καθορίζει, έτσι ώστε να επιτύχει μία de facto διαπραγμάτευση του χρέους, χωρίς, στην ουσία, οι δανειστές να μπορούν να αμυνθούν νομικά. Το αγγλικό δίκαιο είναι αυτό που ευνοεί περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο τους δανειστές, στην περίπτωση κρατικής πτώχευσης, ενώ το γαλλικό είναι ένα από τα πλέον ‘φιλικά’ για το δανειολήπτη.

Το πρωτοφανές χαρακτηριστικό όσο αφορά το ελληνικό χρέος, είναι ότι περισσότερο από το 90% αυτού διέπεται από το ελληνικό δίκαιο. Μόνο 25 δις ευρώ, περίπου από το σύνολο του χρέους διέπεται από διαφορετικό από το ελληνικό δίκαιο, το οποίο, στην πλειοψηφία των συγκεκριμένων δανειακών συμβάσεων, είναι το αγγλικό.

Σε καμία άλλη περίπτωση στη μοντέρνα οικονομική ιστορία δεν υπήρξε χώρα που να μπορούσε να επηρεάσει αποφασιστικά μία ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους της με το να τροποποιήσει μερικά νομικά χαρακτηριστικά που διέπουν τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαλείων με τα οποία αυτό έχει εκδοθεί.

Ρήτρες συλλογικής δράσης – ένα ακόμη μεγάλο πλεονέκτημα για την Ελλάδα

Κατά κανόνα, σε μία κρατική δανειακή σύμβαση οι δανειστές έχουν το δικαίωμα να τροποποιήσουν τους όρους της μετά την υπογραφή της, κάτω από ορισμένες συνθήκες και με πλειοψηφία της τάξης του 51%, 66% ή 75%.  Ένα ακόμη σημαντικό πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι πως για το χρέος που διέπεται από το ελληνικό δίκαιο, αυτό δηλαδή που αντιστοιχεί στο 90% του συνόλου του ελληνικού χρέους, οι δανειστές δεν έχουν κανένα δικαίωμα τροποποίησης των όρων, ενώ για το χρέος που διέπεται από το αγγλικό δίκαιο, μετά το 2004 έγινε αλλαγή έτσι ώστε να απαιτείται πλειοψηφία της τάξης του 75% αντί για 66% προκειμένου μία τροποποίηση είναι νόμιμη. Αυτό συνεπάγεται πως για το 90% του χρέους της, μόνο η Ελλάδα μπορεί να τροποποιήσει του όρους των σχετικών δανείων.

Εμπράγματες ασφάλειες / ενέχυρα – απόλυτα πλεονεκτική η θέση της Ελλάδας

Κατά κανόνα, οι κρατικές δανειακές συμβάσεις περιλαμβάνουν όρους που ενεργοποιούν εμπράγματες ασφάλειες και ενέχυρα στην περιουσία του κράτους, σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής. Είναι άκρως εντυπωσιακό πως στο 90% του ελληνικού χρέους δεν υπάρχει κανένας τέτοιος όρος. Με απλά λόγια οι δανειστές βασίζονται στην αξιοπιστία, την ικανότητα και τη καλή διάθεση της Ελλάδας να πληρώσει το χρέος της και δεν έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα στην περιουσία του κράτους στην περίπτωση πτώχευσης ή κωλύματος αποπληρωμής.

Όσον αφορά το χρέος που διέπεται από το αγγλικό δίκαιο, υπάρχει μία ρήτρα που ενεργοποιεί εμπράγματη ασφάλεια και η οποία ορίζει πως στην περίπτωση που ή Ελλάδα αποδεχτεί τη δημιουργία εμπράγματης ασφάλειας πάνω στην περιουσία της για νέο χρέος της όχι σε ευρώ (εξωτερικό χρέος), τότε θα πρέπει να εξασφαλίσει ταυτόχρονα με εμπράγματη ασφάλεια και τα συγκεκριμένα δάνεια, ύψους 25 δις δολαρίων.

Ο Γερμανός καθηγητής πτωχευτικού δικαίου Κρίστοφ Πάουλους για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους υπό το ελληνικό Δίκαιο

Η Ελλάδα έχει πράγματι ένα κρυφό διαπραγματευτικό χαρτί για το χρέος της, επιβεβαιώνει ο Γερμανός καθηγητής πτωχευτικού δικαίου και αυτό δεν είναι άλλο από το Δίκαιο των ελληνικών ομολόγων το οποίο της επιτρέπει να επιβάλει απώλειες στους Δανειστές με μία απλή νομοθετική παρέμβαση ενώ την προστατεύει απέναντι σε οποιαδήποτε αγωγή κερδοσκοπικών hedge funds ακόμη και αν αυτή φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου.

Είναι όμως τόσο εύκολο για την ελληνική κυβέρνηση να επιβάλει απώλειες με μία απλή νομοθετική παρέμβαση και τελικά είναι πράγματι το Δίκαιο των ελληνικών ομολόγων ένα τόσο δυνατό όπλο στα χέρια της Ελλάδας απέναντι στους δανειστές της;

Και όμως ναι, εξηγεί ο Γερμανός καθηγητής πτωχευτικού Δικαίου Κρίστοφ Πάουλους, σε συνέντευξη του στην Deutsche Welle. «Κατά περίεργο τρόπο ναι, τόσο εύκολο είναι. Στα ομόλογα που έχουν ήδη εκδοθεί υπάρχει η δυνατότητα να επιβάλει κανείς τις αποκαλούμενες ρήτρες συλλογικής δράσης, collective action causes, οι οποίες θεωρείται ότι δεν έχουν αναδρομική ισχύ. Και αυτές οι ρήτρες ορίζουν ότι μπορούν να τροποποιηθούν οι όροι που διέπουν την έκδοση των ομολόγων, εφόσον συμφωνήσει σε αυτό η απαραίτητη και προβλεπόμενη πλειοψηφία των ομολογιούχων» δηλώνει ο Γερμανός καθηγητής.

Τη χρήση του πλεονεκτήματος ότι το Δίκαιο που διέπει τα ομόλογα της Ελλάδας είναι το ελληνικό προτείνει στην τελευταία του έκθεση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε μια προσπάθεια να υποχρεώσει τα κερδοσκοπικά κεφάλαια να συμμετάσχουν στο PSI+ αποτρέποντας έτσι την ανεξέλεγκτη πτώχευση της Ελλάδας η οποία σε αυτήν τη φάση δεν εξυπηρετεί κανέναν από τους θεσμικούς δανειστές της.

Όμως το πλεονέκτημα αυτό υπήρχε και προ Μνημονίου και είναι σίγουρα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η απάντηση στο ερώτημα γιατί η τότε ελληνική κυβέρνηση είχε ως βασική αρχή της πολιτικής της την αποφυγή αναδιάρθρωσης με κάθε μέσο.

Αν η αναδιάρθρωση είχε γίνει νωρίς τότε θα συμμετείχαν σε αυτήν ομόλογα ύψους 320 δις ευρώ και με ένα κούρεμα της τάξης του 50% το ελληνικό χρέος θα μειωνόταν κοντά στο 40% του ΑΕΠ, ενώ τώρα, μετά το PSI, η συμφωνία της 27ης Νοεμβρίου προβλέπει οκτώ χρόνια λιτότητας ώστε υπό προϋποθέσεις να επιτευχθεί μείωση του χρέους στο 124% του ΑΕΠ το 2020, δηλαδή περισσότερο απ' ότι πριν υπογράψουμε το Μνημόνιο.