Το Μετεκλογικό Ιδεολογικό Τοπίο

Πηγή: Μωρίας Εγκώμιον

Σουλτάνης Γρ. 

Ο σχηματισμός κυβέρνησης ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, θα διαθέτει βέβαια την τυπική νομιμότητα που προέρχεται από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Εντούτοις, η έλλειψη νομιμοποίησης που ενυπάρχει στη δομή αυτού του ενδεχόμενου κυβερνητικού μορφώματος το καθιστά άκρως βραχύβιο. Η ανατροπή του θα είναι ζήτημα μερικών μηνών. Η μόνη σανίδα σωτηρίας, θα είναι η διάλυση της ευρωζώνης, αν αυτό συμπέσει με την χρεοκοπία της χώρας. Αντίθετα, αν η χρεοκοπία συντελεστεί νωρίτερα, θα σημάνει την τελειωτική ήττα των κομμάτων καρτέλ και των νέων κομμάτων α λα καρτ που φτιάχτηκαν για να περισώσουν το σύστημα. Ακόμη όμως και αν η ευρωζώνη τραβήξει χρονικά, σε μια κατάσταση προθανάτιου σπασμού, και η χρεοκοπία της χώρας αναβληθεί επί αόριστον, η εφαρμογή των μέτρων του μνημονίου, η πλασματική μείωση του ελλείμματος και η συνεχής διόγκωση του χρέους, θα οδηγήσει σε πλήρη δημοσιονομικό εκτροχιασμό, κατάρρευση των λειτουργιών του κράτους και κοινωνική έκρηξη. 

Τα ποσοστά.

Με άξονα τον διαχωρισμό ακύρωση ή διαπραγμάτευση του μνημονίου, η άθροιση των ποσοστών εκείνων των κομμάτων που υποστήριξαν την επαναδιαπραγμάτευση (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, ΔΗΞΑ) ανέρχεται στο 49,72%. Το ποσοστό των κομμάτων της ακύρωσης του μνημονίου (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ., ΧΡ. ΑΥΓ., ΚΚΕ, ΛΑΟΣ, ΟΙΚ. ΠΡ., ΔΕΝ ΠΛΗΡ., ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΚΚΕ ΜΛ, κτλ.), συγκεντρώνουν το 50,28%. 

Με άξονα την κατάργηση του μνημονίου μέσω διαπραγμάτευσης, που αφορά τη ΔΗΜΑΡ, η άθροιση του ποσοστού της στο ποσό των αντιμνημονιακών κομμάτων, δίνει το ποσοστό του 56, 53%.

Σε αυτό, θα πρέπει να προστεθεί ένα μεγάλο μέρος του ποσοστού της αποχής, που άγγιξε το 37,53%, που αναμφισβήτητα αποτελεί αντισυστημική ψήφο. Επιπλέον, το ποσοστό των μνημονιακών κομμάτων είναι απόλυτα σχετικό, δεδομένου ότι η ψήφος που κατέληξε σε αυτά τα κόμματα είναι αποτέλεσμα του συντονισμένου εκβιασμού και κατατρομοκράτησης με το φόβητρο της εξόδου από το ευρώ και της απειλής με θάνατο. (Ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων έδωσε την ψήφο του στα μνημονιακά κόμματα με το φόβο του ότι αν δεν έβρισκε τα φάρμακά του, σε μια ενδεχόμενη επιστροφή στη δραχμή, θα αντιμετώπιζε πραγματικά το θάνατο). Με αυτά τα δεδομένα, τα μνημονιακά κόμματα παραμένουν στα ποσοστά της 6ης Μαίου- 38.53%- χωρίς να υπολογίζεται το ποσοστό της ψήφου της αντισυστημικής αποχής.

Είναι φανερό ότι το κυβερνητικό μόρφωμα ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δυνάμει του καλπονοθευτικού νόμου, κατέχει την πλειοψηφία των εδρών, στερείται νομιμοποίησης. Η πλασματική κοινοβουλευτική πλειοψηφία που κατέχει, σύντομα θα το οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση και σε κατάρρευση, δεδομένου ότι η πολιτική του μνημονίου είναι αδύνατο να μεταβληθεί με βάσει τις επιδιώξεις των γερμανών συντηρητικών που εξυπηρετώντας το γερμανικό χρηματοπιστωτικό και βιομηχανικό καπιταλισμό, αποβλέπουν στην καταλήστευση των ενεργειακών, βιομηχανικών και ανθρώπινων πόρων της χώρας. Ακόμη και στη περίπτωση διάλυσης της ευρωζώνης και επιστροφής στη δραχμή, η ανικανότητα στο σχεδιασμό ενός αναπτυξιακού προγράμματος για την ανόρθωση της οικονομίας σε εθνικό πλαίσιο, θα είναι καταλυτική για την κατάρρευση της κυβέρνησης.

Το ιδεολογικό τοπίο της Δεξιάς.

Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα των δύο απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων είναι η ιδεολογική διαφοροποίηση που συντελέστηκε στο χώρο της δεξιάς. Το κόμμα της ΝΔ αναδείχθηκε σε κατεξοχήν νεοφιλελεύθερο κόμμα, εγκαταλείποντας την ιδεολογική σημαία του κοινωνικού φιλελευθερισμού, με αποτέλεσμα να εξαφανίσει τα μικρά νεοφιλελεύθερα κόμματα τύπου Δράσης και ΔΗΣΥ. Κατά ένα μεγάλο μέρος έχει απολέσει την κοινωνική του βάση, διατηρώντας αποκλειστικά προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, τα οποία θα το εγκαταλείπουν σταδιακά και θα εξαναγκαστεί στη διαμόρφωση ενός νέου κόμματος-καρτέλ μαζί με το ΠΑΣΟΚ. Η στρατηγική του καλέσματος στη δημιουργία ενός μετώπου της δεξιάς, του επέτρεψε να συσπειρωθεί και να μεταμορφωθεί σε κόμμα της Νέας Δεξιάς, συνδυάζοντας νεοφιλελευθερισμό και συντηρητισμό. 

Η ΧΡ. ΑΥΓΗ κατάφερε να μορφοποιήσει έναν εθνικιστικό πόλο που παραδοσιακά εντασσόταν στην ιδεολογική σούπα της ΝΔ και να εξαφανίσει κυριολεκτικά το ΛΑΟΣ, που επεχείρησε να συνδυάσει τον εθνικισμό με τον νεοφιλελευθερισμό. Ουσιαστικά προσφέρει με συνέπεια μια παραδοσιακά πετυχημένη συνταγή ώστε να προκαλεί αντισυστημική πολιτική κινητοποίηση. Αν μάλιστα στη πορεία αποβάλλει τις ναζιστικές και Απριλιανές αναφορές του, θα διεκδικήσει ένα συνεχώς αυξανόμενο κοινωνικό σώμα, όσο θα προχωρά η προλεταριοποίηση κοινωνικών στρωμάτων της παραδοσιακής δεξιάς.

Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες ήταν αποτέλεσμα της νεοφιλελευθεροποίησης της ΝΔ, με αποτέλεσμα να εκφράσουν ένα μίγμα κοινωνικού φιλελευθερισμού με σοσιαλδημοκρατική εθνικιστική ρητορική, γεγονός που ελκύει στελέχη και οπαδούς από το χώρο του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ. Με βάση αυτά τα δεδομένα, και σε συνάρτηση με το γεγονός ότι η κοινωνική βάση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ θα μειώνεται σταδιακά, οι ΑΝΕΛΛ. θα συνεχίσουν να αυξάνουν τα ποσοστά τους τους. Αυτό θα εξαρτηθεί και από την ικανότητα διατύπωσης ενός ξεκάθαρου ιδεολογικού στίγματος. 

Η πάλαι ποτέ σοσιαλδημοκρατία.

Η δεύτερη σημαντική εξέλιξη είναι η επιβεβαίωση της διάλυσης του χώρου της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας. Το ΠΑΣΟΚ, αντικαθιστώντας την σοσιαλδημοκρατία με τον νεοφιλελευθερισμό, έχει οδηγηθεί στην αυτοκατάργησή του. Είναι κυριολεκτικά το κόμμα του τίποτα. Η διατήρηση ενός ποσοστού από τη μεριά του, αφορά κατά το μεγαλύτερο μέρος, οπαδούς που παραμένουν σε αυτό πρωτίστως για συμβολικούς λόγους. Ο αποϊδεολογικοποιημένος λόγος του και η αναγωγή της διαχείρισης σε ιδεολογική ρητορεία, οδηγούν τα στελέχη του στη δημιουργία ενός νεοφιλελεύθερου κόμματος-καρτέλ με τη ΝΔ.

Η ΔΗΜΑΡ, ένα κόμμα που έγινε τη στιγμή του καταποντισμού του ΠΑΣΟΚ με σκοπό να αναδειχθεί ως αντικαταστάτης του, αποδεικνύεται ανάπηρο λόγω της ιδεολογικής σύγχυσής του. Θα καταποντιστεί για τον ίδιο λόγο που καταποντίστηκε το ΠΑΣΟΚ, αλλά με συνοπτικές διαδικασίες. Ο άνευρος σοσιαλδημοκρατικός λόγος του, υπερκαλύπτεται από την ρητορική της «υπεύθυνης αριστεράς». Όπως και το ΠΑΣΟΚ, αναγάγει σε ιδεολόγημα την διαχείριση του συστήματος, αντικαθιστώντας την πολιτική με την ηθική. Τα ειδοποιά χαρακτηριστικά του και ο σαφής προσανατολισμός του προς την εξουσία, το καθιστούν ως κατεξοχήν μεταδημοκρατικό κόμμα, που ευελπιστεί να ανταγωνιστεί τα κόμματα-καρτέλ. Επί της ουσίας πρόκειται για κόμμα με νεοφιλελεύθερη ιδεολογία, με μια δόση κοινωνικού φιλελευθερισμού και σοσιαλδημοκρατική ρητορική. Η κοινωνική του βάση αφορά προνομιούχα μικροαστικά στρώματα που γαλουχήθηκαν με τα εκσυγχρονιστικά ιδεώδη, τα οποία εκπίπτοντας σταδιακά προς τα κάτω θα το εγκαταλείψουν. Το μόνο που θα μείνει θα είναι μια ομάδα στελεχών που θα ενταχθεί στο επερχόμενο νεοφιλελεύθερο κόμμα της Νέας Δεξιάς. Ο συνασπισμός του άλλωστε στην νέα κυβέρνηση μνημονιακού μετώπου με ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, αποδεικνύει τις βαθύτερες ιδεολογικές του συγγένειες.

Ο χώρος της Αριστεράς.

Οι ανακατατάξεις στο χώρο της αριστεράς δεν είναι ιδιαίτερα δραματικές, αν εξαιρέσει κανείς την αλματώδη άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Η ιδεολογική ρευστότητα του ΣΥΡΙΖΑ, πράγμα που πολλές φορές εμφανίζεται ως αδυναμία, του επέτρεψε ουσιαστικά να γίνει πόλος έλξης για ένα μεγάλο μέρος των κοινωνικών ομάδων που θίχτηκαν από την κρίση και την νεοφιλελεύθερη επίθεση. Αυτό οφείλεται ακριβώς στην συγκρουσιακή δυναμική που υπάρχει στο εσωτερικό του και το αποτρέπει από το να καταντήσει ένα κόμμα-καρτέλ, παρά το γεγονός ότι το ιδεολογικό του στίγμα άγεται και φέρεται από την κοινωνική του βάση. Από κόμμα διανοουμένων και δημοσίων υπαλλήλων, που υποστήριξε ακόμα και θέσεις της νεοφιλελεύθερης δεξιάς, η απρόσμενη διεύρυνση της βάσης του το εξαναγκάζει να σταθεροποιηθεί στα αριστερά και να αρθρώσει έναν ιδεολογικό λόγο συνεπούς σοσιαλδημοκρατίας. Η αδυναμία του έγκειται στο γεγονός ότι το στελεχιακό του δυναμικό αποτελεί μέρος των μηχανισμών της μεταπολιτευτικής εξουσίας και εμφορείται από εννοιολογικά κατασκευάσματα που εξέθρεψαν τον εκσυγχρονισμό και τον κοσμοπολιτισμό. Στα νέα δεδομένα, αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αρθρώσει έναν ανανεωμένο ιδεολογικό λόγο που να επικαιροποιεί και να μπολιάζει την ταξική ανάλυση με άλλους παραμέτρους, πολιτισμικούς, εθνοτικούς και αντιπαγκοσμιοποιητικούς, θα αδυνατεί να συγκρατήσει την κοινωνική βάση που τον εμπιστεύθηκε. 

Το ΚΚΕ –όπως και τα κόμματα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς- εμφανίζεται αποδυναμωμένο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει την κοινωνική του βάση. Η πολιτική μετακίνηση των οπαδών του προς το ΣΥΡΙΖΑ είναι εντελώς πρόσκαιρη και αφορά την προσδοκία για άμεσο φρενάρισμα της νεοφιλελεύθερης επίθεσης. Μακροπρόθεσμα η αντιευρωπαϊκή στάση του ΚΚΕ και των κομμάτων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς θα προσελκύσει περισσότερους ψηφοφόρους, όσο θα προχωρά το σχέδιο κινεζοποίησης της Ευρώπης και της μεταμόρφωσής της σε αυτοκρατορία υπό γερμανική ηγεμονία. Η αδυναμία του να ερμηνεύσει τη θέση του επαρκώς και να καθορίσει την ατζέντα των θεμάτων της δημόσιας συζήτησης προεκλογικά, προέρχεται από την λανθασμένη στρατηγική του που αφορά την στοχοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρώντας ότι ο στρατηγικός του αντίπαλος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, απέτυχε στο να θέσει υπό αμφισβήτηση το κυρίαρχο εργαλείο της καθεστωτικής προπαγάνδας, την παραμονή της χώρας στο ευρώ και την ΕΕ. Αν ο ιδεολογικός του λόγος μπορούσε να υπερβεί τις στερεοτυπικές και μονοδιάστατες ερμηνείες ή έστω εμπεριείχε διαλεκτικά στοιχεία, θα μπορούσε να είχε εισπράξει ένα μεγάλο μέρος των στρωμάτων που οδηγούνται σε αντισυστημικές λύσεις. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για το χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.

Η αβεβαιότητα.

Η αποτυχία κομμάτων όπως οι Οικολόγοι Πράσινοι, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Δεν Πληρώνω κτλ. και η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ και της ΧΡ. Αυγής, κόμματα που εξέφρασαν έναν ιδεολογικό λόγο, σε αντίθεση με εκείνα που αύξησαν τα ποσοστά τους μέσω της κατατρομοκράτησης, αναδεικνύει δύο στοιχεία. Σε συνθήκες επίθεσης των ελίτ ενάντια στο κράτος πρόνοιας και στα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-εθνών, που συμπαρασύρει και τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα, η πολιτική κινητοποίηση μπορεί να συντελεστεί σε τρεις άξονες: πολιτισμικός, εθνοτικός και ταξικός. Οι επιμέρους στρατηγικές ανάπτυξης, αυτοδιαχείρισης και εναλλακτικών πολιτικών δράσεων, χάνουν το νόημά τους, όταν δεν εμπεριέχονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αξιών που υπερασπίζονται τις ανθρώπινες ταυτότητες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η νεοφιλελεύθερη επίθεση σε κάθε συλλογικό και δημόσιο, ο φετιχισμός του ιδιωτικού και η βιοπολιτική του θανάτου, απατούν την αντεπίθεση μέσω συλλογικοτήτων που κατέχουν μια σταθερή ταυτότητα. Η ταξική ταυτότητα, αν δεν μπολιαστεί με την εθνοτική και την πολιτισμική θα είναι αδύνατο να αντέξει το βάρος της ανελέητης επίθεσης που δέχονται οι κοινωνίες από τις νεοφιλελεύθερες ελίτ. Η κοινωνική κινητοποίηση αποσαθρώνει τις ταξικές ταυτότητες και τις συλλογικότητες και τις αφήνει έρμαια στην συντονισμένη ιδεολογική, πολιτική, οικονομική και βιοπολιτική νεοφιλελεύθερη επίθεση. Χρειάζεται ένας νέος λαϊκισμός που να αντεπιτεθεί στον ελιτισμό του καθεστωτικού λόγου με νέα εννοιολογικά εργαλεία, ικανά να αφυπνίσουν τη δύναμη της συλλογικότητας. Όσο δεν συντελείται αυτό, όσο δεν παράγεται εννοιολογικός λόγος ικανός να αντισταθεί και να επιτεθεί στην νεφιλελεύθερη διαστροφή της πραγματικότητας και των πολιτισμικών αξιών, και ο εχθρός αντιμετωπίζεται με εννοιολογικά εργαλεία του 19ου αιώνα, δεν θα είναι εφικτή μια άμεση νίκη ενάντια στο μπλοκ εξουσίας που αυτή τη στιγμή, με αληθοφανή επιχειρήματα και με τη χρήση ανορθολογικών μεθόδων απεργάζεται τον θάνατο των κοινωνιών.