Stratfor: Σε κατάσταση ομηρίας ο κέλτικος τίγρης

ΠΗΓΗ: Stratfor (via Euro2day)

Η ευνοϊκή φορολογία επιχειρήσεων της Ιρλανδίας τη βοήθησε να γίνει σημείο εισόδου για πολλές ξένες εταιρίες προς την ευρωπαϊκή αγορά, και αυτό με τη σειρά του πυροδότησε μια ισχυρή οικονομική ανάπτυξη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι το 2008. Όμως, αυτή η ανάπτυξη οδήγησε στη φούσκα της αγοράς ακινήτων και ο «υπερμοχλευμένος» χρηματοοικονομικός κλάδος κατέστησε τη χώρα ευάλωτη στην οικονομική κρίση του 2008, αναγκάζοντάς την να αναζητήσει βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να διασώσει τον χρηματοοικονομικό κλάδο. 

Μέχρι στιγμής, η Ιρλανδία έχει συμμορφωθεί με όλους τους όρους του προγράμματος διάσωσής της, όμως αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό. Στις 5 Μαρτίου η Moody’s δήλωσε πως η χώρα πιθανότατα θα χρειαστεί και δεύτερο πακέτο διάσωσης, όταν λήξει το τρέχον. Ωστόσο, η οικονομική εξάρτηση της Ιρλανδίας από τους εξωτερικούς εταίρους σημαίνει πως η μοίρα της σε μεγάλο βαθμό δεν είναι στα δικά της χέρια. 

Η κατάσταση της οικονομίας 

Η οικονομία της Ιρλανδίας εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εξωτερική ζήτηση, με τις εξαγωγές να κινούνται σε υψηλότερο επίπεδο από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Καθώς τα δύο τρίτα των εξαγωγών προϊόντων της χώρας κατευθύνονται προς χώρες της Ευρώπης, αυτή η εξάρτηση έχει γίνει προβληματική στο σημερινό περιβάλλον ισχνής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Αν και η ζήτηση για ιρλανδικά προϊόντα από τις ΗΠΑ -τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Ιρλανδίας- αναμένεται να παραμείνει ισχυρή, η οικονομική κάμψη στην Ευρώπη πιθανότατα θα αντισταθμίσει την ανάπτυξη των εξαγωγών προς τις χώρες εκτός Ευρώπης.

Οι τιμές των κατοικιών στην Ιρλανδία έχουν υποχωρήσει περίπου 70% από το 2007, γεγονός που συνέβαλε στην πτώση κατά 40% της καθαρής αξίας των νοικοκυριών από το 2006, από τα 700 στα 400 δισ. ευρώ. 

Αυτά τα νοικοκυριά είναι γενικά χρεωμένα -ο λόγος χρέους προς έσοδα το 2010 άγγιζε το 203%, ποσοστό πολύ υψηλότερο του μέσου όρου της ευρωζώνης, που είναι 98%- και αυτό έχει αποδυναμώσει την εγχώρια κατανάλωση και επένδυση. Στη μεγαλύτερη αποδυνάμωση της κατανάλωσης συμβάλλει και η μετανάστευση, καθώς μόνο το 2011 περίπου το 1% του ιρλανδικού πληθυσμού έφυγε από τη χώρα. 

Η κυβέρνηση βρίσκεται υπό διάσωση και ως εκ τούτου δεν έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ανάπτυξη μέσω των δικών της δαπανών. Επίσης, πρέπει να βασιστεί σε εξωτερικές επενδύσεις για να αναζωπυρώσει την οικονομική της ανάπτυξη και αυτές οι επενδύσεις αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να μειώνονται. Οι πρόσφατες προσπάθειες για προσέλκυση επενδύσεων από τις ΗΠΑ και την Κίνα τονίζουν την αναζήτηση της Ιρλανδίας για επενδυτές εκτός Ευρώπης. 

Το boom της χώρας πυροδοτήθηκε από τις αμερικανικές επενδύσεις• μια νέα ιρλανδική άνθηση θα χρειαστεί περισσότερες τέτοιες επενδύσεις, αλλά και αυξημένη ευρωπαϊκή κατανάλωση, όμως αυτό δεν θεωρείται πιθανό να συμβεί το 2012. 

Η πολιτική κατάσταση 

Ο νυν κυβερνητικός συνασπισμός του Fine Gael και του Εργατικού Κόμματος ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας στις αρχές του 2011, κατέχοντας 109 από τις 166 έδρες του κοινοβουλίου. Η κυβέρνηση εξακολουθεί να έχει ισχυρή στήριξη, ενώ το κόμμα της αντιπολίτευσης, το Fianna Fail, δεν έχει καταφέρει ακόμα να ανακάμψει από την εκλογική ήττα του 2011. 

Η βασική πρόκληση της κυβέρνησης το 2012 θα είναι να πείσει τον ιρλανδικό λαό να ψηφίσει υπέρ της νέας Δημοσιονομικής Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο επερχόμενο δημοψήφισμα. Η ημερομηνία του δημοψηφίσματος και το ακριβές ερώτημα δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί, όμως η συνθήκη έχει τη στήριξη τόσο του κυβερνώντος συνασπισμού όσο και του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης της χώρας. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι περίπου το 40% των Ιρλανδών ψηφοφόρων στηρίζει τη συνθήκη και το 26% τάσσεται κατά. 

Ιστορικά, οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι έδειχναν επιφυλακτική στάση σε ό,τι αφορά τις συνθήκες της Ε.Ε. και υπάρχει κίνδυνος να καταψηφίσουν τη δημοσιονομική συνθήκη, προκειμένου να δείξουν τη δυσαρέσκειά τους προς την κυβέρνηση και την τρόικα. Το τίμημα της απόρριψης της συνθήκης θα είναι υψηλό. Και αυτό γιατί, αν και θα τεθεί σε ισχύ με τη στήριξη 12 χωρών της ευρωζώνης, περαιτέρω πακέτα διάσωσης από την Ε.Ε. μέσω του νέου μηχανισμού ESM θα δίνονται μόνο στις χώρες που την έχουν επικυρώσει. Έτσι, ενδεχόμενη αρνητική ψήφος θα απομόνωνε την ιρλανδική κυβέρνηση και θα έκοβε την πρόσβαση στην απαραίτητη οικονομική στήριξη από την Ε.Ε., ενώ παράλληλα θα έφερνε σε δύσκολη θέση τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, διότι η απόσυρση αυτής της στήριξης θα απειλούσε ολόκληρη την ευρωζώνη. 

Η κατάσταση της κοινωνίας 

Στην Ιρλανδία οι κοινωνικές αναταραχές ήταν ελάχιστες τα τελευταία χρόνια. Οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις σημειώθηκαν στα τέλη του 2010, ενώ σε μικρότερες διαδηλώσεις που έγιναν το 2011 συμμετείχαν μόνο ορισμένα τμήματα του πληθυσμού, όπως οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας. 

Οι λόγοι για την έλλειψη αναταραχών είναι αρκετοί. Αν και η ανεργία αυξήθηκε από το 2008, στα μέσα του 2010 σταθεροποιήθηκε και σήμερα κυμαίνεται στο 15%. Η τρέχουσα μεταναστευτική τάση, αν και πιέζει την οικονομία διότι μειώνει τη ζήτηση, μειώνει το βάρος στις εγχώριες κοινωνικές υπηρεσίες και μπορεί να λειτουργήσει σταθεροποιητικά για την ανεργία και να μειώσει τις κοινωνικές εντάσεις. 

Ένας άλλος λόγος είναι η αδυναμία των εργατικών συνδικάτων της Ιρλανδίας. Τα συνδικάτα είχαν ισχυρή πολιτική επιρροή στη χώρα από το 1987, όταν αυτά και οι εργοδότες κατέληξαν σε συμφωνία για την επαναδιαπραγμάτευση των μισθών σε εθνικό επίπεδο κάθε τρία χρόνια, μέχρι το 2009, έτος όπου αυτή η συμφωνία κατέρρευσε. Στο διάστημα αυτό, τα συνδικάτα έχουν δει μείωση όχι μόνο της στήριξής τους από τον ιρλανδικό λαό, αλλά και των μελών τους (σήμερα τα συνδικάτα αντιπροσωπεύουν το 31% περίπου του εργατικού δυναμικού, από 62% το 1980). 

Η σύγκριση με την Ελλάδα 

Ο λόγος για τον οποίο η Ιρλανδία ζήτησε οικονομική βοήθεια -δηλαδή για να διασώσει τον υπερμοχλευμένο χρηματοοικονομικό της τομέα- είναι θεμελιωδώς διαφορετικός από αυτόν για τον οποίον ζήτησε βοήθεια η Ελλάδα. Η ελληνική οικονομία είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι η ιρλανδική, αν και η Ευρώπη και ο υπόλοιπος κόσμος έχουν πολύ μεγαλύτερη έκθεση στην Ιρλανδία απ’ ό,τι στην Ελλάδα μέσω άμεσων επενδύσεων στον ιρλανδικό ιδιωτικό τομέα. 

Επίσης, οι κοινωνικές αναταραχές στην Ιρλανδία ήταν πολύ λιγότερες σε σχέση με την Ελλάδα και αυτό, σε συνδυασμό με την αδύναμη αντιπολίτευση, έχει δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για τον κυβερνώντα συνασπισμό. Η κυβέρνηση έχει επιτύχει όλους τους στόχους που τέθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος διάσωσης και ως εκ τούτου δεν έχει δεχθεί πιέσεις από την τρόικα, σε αντίθεση με την Ελλάδα. Οι καλές εργασιακές σχέσεις με την τρόικα βάζουν επίσης την κυβέρνηση σε ευνοϊκή θέση για να αναδιαπραγματευτεί ορισμένα σημεία της διάσωσης. 

Οι προοπτικές 

Το οικονομικό μέλλον της Ιρλανδίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ανάπτυξη στους βασικούς εμπορικούς εταίρους της. Από τη στιγμή όπου οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή οικονομία δεν είναι καλές, το Stratfor εκτιμά πως η οικονομική κατάσταση στη χώρα θα συνεχίσει να επιδεινώνεται. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ιρλανδία έχει καταφέρει να δημιουργήσει οικονομικούς δεσμούς με τις χώρες της Ε.Ε. και τις ΗΠΑ και μπορεί να βασιστεί σε ευρύτερη οικονομική στήριξη. 

Όπως και η Ελλάδα, η Ιρλανδία θα προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους του πακέτου διάσωσής της. Επειδή η χώρα έχει ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με την Ευρώπη καιμέχρι στιγμής έχει καλές σχέσεις με την τρόικα, εκτιμάται πως η τρόικα θα χαλαρώσει τους όρους της διάσωσης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα επιτόκια και τους όρους αποπληρωμής του δανείου. 

Η αδύναμη αντιπολίτευση και η μικρή κοινωνική αναταραχή σημαίνουν πως υπάρχει πολιτική σταθερότητα, η οποία πιθανότατα θα διατηρηθεί τουλάχιστον για το υπόλοιπο του 2012. Όμως, η ανθεκτικότητα της κυβέρνησης θα δοκιμαστεί με το δημοψήφισμα για τη δημοσιονομική συνθήκη της Ε.Ε.