Münchau:H Ισπανία σε... mission impossible!

ΠΗΓΗ: FT (via euro2day)

By Wolfgang Münchau

Δημοσιεύθηκε: 07:50 - 17/04/12

Οι αγορές πανικοβάλλονται μήπως η Ισπανία αποτύχει στους στόχους για το έλλειμμα ή με τη σκέψη ότι μπορεί να τους πετύχει; Αυτή, κατ’ εμέ τουλάχιστον, είναι η κρίσιμη ερώτηση που αντιμετωπίζουν οι ρυθμιστές της ευρωζώνης. Η τελική κατάληξη της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. 

Η ειδησεογραφία μοιάζει να υποστηρίζει ότι οι αγορές πανικοβάλλονται για τα ελλείμματα. Νομίζω ότι είναι λάθος. Οι επενδυτές που εγώ γνωρίζω φοβούνται μήπως η λιτότητα καταστρέψει την ισπανική οικονομία και ωθήσει τη χώρα είτε έξω από το ευρώ είτε στα χέρια του European Stability Mechanism. 

Η τρέχουσα άποψη που επικρατεί στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες και στις περισσότερες εθνικές πρωτεύουσες (μεταξύ των οποίων, δυστυχώς, και η Μαδρίτη) είναι ότι δεν υπάρχει υπερβολική λιτότητα. Αυτό που μετράει είναι η αξιοπιστία. Άπαξ και χάσεις τον στόχο, πρέπει να υπερβάλεις για να τον πετύχεις την επόμενη φορά. Στόχος είναι ο στόχος και είναι ο μόνος… 

Αυτή η άποψη δεν δένει με την εμπειρία της κρίσης στην ευρωζώνη, ειδικά στην Ελλάδα. Δεν δένει ούτε με όσα γνωρίζουμε από την οικονομική θεωρία ή την Οικονομική Ιστορία. Και δεν δένει ούτε με την απλή, αν και μη επιστημονική, παρατήρηση ότι τα περιοδικά ξεσπάσματα πανικού στις αγορές με την Ισπανία σχεδόν πάντα έπονται μιας ανακοίνωσης για λιτότητα.

Ένα τέτοιο ξέσπασμα εκδηλώθηκε με τις συζητήσεις που κατέληξαν στο πρόσφατο σχέδιο προϋπολογισμού, το οποίο περιλαμβάνει διόρθωση του ελλείμματος στο 3,2% του ΑΕΠ το 2012. Όταν ο πρωθυπουργός Mariano Rajoy άρχισε να περιγράφει τις περικοπές του 2013, την περασμένη εβδομάδα, οι αγορές πανικοβλήθηκαν ξανά και ώθησαν το ισπανικό 10ετές yield πάλι στο 6%. 


Η δημοσιονομική προσαρμογή που προτείνεται αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ μέσα σε δύο χρόνια. Είναι μία από τις βαρύτερες προσαρμογές που προσπάθησε ποτέ μεγάλη βιομηχανική χώρα. Είναι απολύτως λογικό να τρομοκρατούνται οι επενδυτές. 


Οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές έχουν την τάση να αντιμετωπίζουν τη δημοσιονομική πολιτική ως μια απλή λογιστική εξάσκηση, παραβλέποντας τις όποιες επιπτώσεις στη δυναμική της οικονομίας. Ο Ισπανός οικονομολόγος Luis Garicano έκανε έναν υπολογισμό, όπως αναφέρει στην El País: η μείωση του ελλείμματος από το 8,5% του ΑΕΠ στο 5,3% θα απαιτήσει πρόγραμμα όχι 32 δισ. ευρώ (που αντιστοιχεί στην ονομαστική επίδραση μιας διόρθωσης 3,2% σε μια χώρα με ΑΕΠ σχεδόν 1 τρισ. ευρώ), αλλά 53 δισ. - δισ. ευρώ. Οπότε για να επιτευχθεί δημοσιονομική διόρθωση 3,2% πρέπει να σχεδιάζεις ποσό σχεδόν διπλάσιο. 


Η προσπάθεια της Ισπανίας για δημοσιονομική συρρίκνωση είναι όχι μόνο κακή οικονομική επιλογή, αλλά και αδύνατη από φυσική άποψη, οπότε κάτι άλλο πρέπει να γίνει. Είτε η Ισπανία θα χάσει τον στόχο, είτε η κυβέρνησή της θα πρέπει να απολύσει τόσες νοσοκόμες και δασκάλους που το αποτέλεσμα θα είναι πολιτική επανάσταση. 


Η ευρύτερη κρίση στην ευρωζώνη προκλήθηκε από χρηματοπιστωτικά ελαττώματα σε τράπεζες χωρών του πυρήνα, με χρηματοπιστωτικές φούσκες στην περιφέρεια, πλην της Ελλάδας. Η Ισπανία επίσης ίσως έχει και δυσλειτουργική αγορά εργασίας και η διόρθωσή της σε κάθε περίπτωση πιθανόν να είναι επιθυμητή. Αν αυτή είναι η σωστή στιγμή για να γίνει πολιτικά, τότε ας γίνει… Όμως, δεν πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα προκαλέσουν μεγάλη διαφορά. Η λιτότητα και οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι ο μαγικός συνδυασμός που νομίζουν οι ρυθμιστές. 


Για να διορθωθεί η ισπανική κρίση πρέπει να ξεκινήσουμε με τις τράπεζες - και αυτό είναι ένα έργο που ο ιδιωτικός κλάδος δεν θέλει και η κυβέρνηση δεν μπορεί να αναλάβει. Η μόνη ημιτελής, ήπια λύση που μπορώ εγώ να δω περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα διάσωσης από την Ευρώπη για την Ισπανία, που θα επικεντρώνεται ειδικά στην ανακεφαλαιοποίηση και στη συρρίκνωση του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Η Ισπανία θα πρέπει επίσης να υπολείπεται του μέσου πληθωρισμού της ευρωζώνης επί πολλά χρόνια για να αποκαταστήσει τμήμα της χαμένης της ανταγωνιστικότητας. Παράλληλα, θα πρέπει να είναι πιο χαλαρή με τη λιτότητα. 


Ο συνδυασμός αυτός θα μπορούσε να αποδώσει, αν και θα είναι σίγουρα δύσκολο. Αυτό που δεν πρόκειται με τίποτα να αποδώσει είναι ένας συνδυασμός αποπληθωρισμού, λιτότητας και ιδιωτικής απομόχλευσης, παράλληλα, για μία δεκαετία. Όμως έτσι θα γίνει, δεν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό. Η Ε.Ε. θα αντισταθεί σε ένα πρόγραμμα από το ESM όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης φοβούνται ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα θα άνοιγε ξανά τη διαμάχη για το μέγεθος του ESM, την οποία θέλουν να αποφύγουν με κάθε τρόπο. Όμως, καθώς η ύφεση χειροτερεύει και η ισπανική ανεργία ανεβαίνει προς το 30%, οι πιέσεις για να στραφεί η χώρα στο ESM θα αυξηθούν. 


Κάποια στιγμή θα συμβεί. Ακόμη όμως κι όταν γίνει αυτό, η κρίση στην Ισπανία δεν θα λήξει. Για να λήξει θα χρειαστεί επιπρόσθετα ένα σύστημα διαχείρισης τραπεζών σε όλη την ευρωζώνη. 
Μπορώ να δω μόνο δύο σενάρια για την Ισπανία: η κρίση θα τελειώσει είτε με μια καταστροφική έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη είτε με μια παραλλαγή της νομισματικής ένωσης, η οποία θα περιλαμβάνει ένα κοινό ευρωπαϊκό «backstop» για τον τραπεζικό κλάδο. Αν η ισπανική κυβέρνηση προωθήσει τη στρατηγική που έχει ανακοινώσει μέχρι το «πικρό τέλος», η πρώτη έκβαση θα είναι πολύ πιο πιθανή.