Τέρμα το ευρώ για την Ελλάδα - ετοιμαστείτε για διπλό νόμισμα

Από Το Χωνί 1.4.2012 (via anemogastri)

Του Δημήτρη Καζάκη 

Διπλό νομισματικό σύστημα για την Ελλάδα; Αυτό φαίνεται να σκέφτονται τόσο στην ευρωζώνη, όσο και στο ΔΝΤ. Ο Μάρεκ Μπέλκα, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Πολωνίας, διατύπωσε δημόσια αυτό που σχεδιάζουν ως «εναλλακτική προσέγγιση» τα αφεντικά της Τρόικα. Ο Πολωνός κεντρικός τραπεζίτης συνιστά στην Ελλάδα να καθιερώσει ένα διπλό νομισματικό σύστημα, για να ξεπεράσει την κρίση. 

«Η χώρα φαίνεται ότι χρειάζεται έναν ειδικό διακανονισμό, ίσως για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα» δήλωσε ο Μπέλκα στη γερμανική έκδοση των Financial Times στις 29.3. 

Με την πρότασή του ο Μπέλκα σπάει ένα «ταμπού», όπως σημειώνει η εφημερίδα. Γιατί για την επίλυση της ελληνικής κρίσης χρέους η Τρόικα δεν υιοθέτησε μέχρι τώρα προτάσεις που αμφισβητούν τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. 

Τέτοιες προτάσεις προέρχονται μέχρι τώρα μόνον από οικονομολόγους καθηγητές. Ο ίδιος τονίζει ότι η πρότασή του απορρέει από τη «μακρά πορεία του ως ακαδημαϊκού οικονομολόγου». Ο τραπεζίτης χαρακτηρίζει τα δάνεια δισ..εκατομμυρίων και το κούρεμα του ελληνικού χρέους μια «απελπιστική» στρατηγική. 

Τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά με ένα διπλό νομισματικό σύστημα, όπως λέει. Σε αυτό οι τραπεζικές καταθέσεις των Ελλήνων πριν από την καθιέρωση του συστήματος, θα παραμείνουν σε ευρώ και δεν θα μειωθεί η αξία τους. Αλλά οι μισθοί θα πληρώνονται στη συνέχεια με το νέο, υποτιμημένο σε σχέση με το ευρώ, νόμισμα. 

Ο Πολωνός κεντρικός τραπεζίτης τόνισε ότι με αυτή τη «έμμεση υποτίμηση» θα μπορέσουν να γίνουν φθηνότερα και ανταγωνιστικότερα τα αγαθά και οι υπηρεσίες στην Ελλάδα. 

«Οι Έλληνες πρέπει να προετοιμαστούν για πρόσθετες θυσίες, αλλά έτσι θα ήταν πιο πολιτισμένα τα πράγματα» δήλωσε ο Μπέλκα. «Πρέπει να κάνουν ελκυστικότερο τον τουρισμό και άλλες υπηρεσίες. Η Ελλάδα πρέπει να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό της». Όλα για την ανταγωνιστικότητα με τα μάτια των τραπεζιτών και των αρπαχτικών της αγοράς. 

Απ' ό,τι φαίνεται αυτό το διπλό νομισματικό σύστημα, όπου τα δάνεια και οι εξωτερικές δοσοληψίες της χώρας θα παραμείνουν σε σκληρό ευρώ, ενώ οι μισθοί και οι εσωτερικές συναλλαγές θα πληρώνονται με ένα ειδικό νόμισμα ευκαιρίας, είναι το μόνο που απέμεινε στους επιτελείς της Τρόικας για να πετύχουν την ταχύτερη εσωτερική υποτίμηση της χώρας. 

Άλλωστε ο κ. Τόμσεν μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το είπε καθαρά: αν δεν κατέβει ο βασικός μισθός στην Ελλάδα γύρω στα 150 ευρώ τον μήνα, δεν πρόκειται να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρξουν πολύ πιο δρακόντεια μέτρα. 

Από την άλλη, η εσωτερική υποτίμηση με μέτρα οριζόντιων δραστικών περικοπών πλησιάζει να πιάσει πάτο. Ταυτόχρονα, η σταθερότητα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος είναι αδύνατον να επιτευχθεί σε συνθήκες τέτοιας ύφεσης, εξαφάνισης καταθέσεων και αδυναμίας εξυπηρέτησης των ιδιωτικών δανείων. 

Μόνο εικονικά μπορούν να κρατηθούν ανοιχτές οι τράπεζες, ρίχνοντας στον πίθο των Δαναΐδων των τραπεζικών ενεργητικών τους δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο από το κρατικό ταμείο, που με τη σειρά του πρέπει να βρει από νέα δάνεια. Πόσο θα κρατήσει αυτό το βιολί; Όχι για πολύ. 

Αυτοί είναι οι κύριοι λόγοι που στο ΔΝΤ, στην ΕΚΤ και στην Κομισιόν σκέφτονται πλέον σοβαρά την περίπτωση της εισαγωγής διπλού νομίσματος στην Ελλάδα. Η έκθεση του ΔΝΤ που εκδόθηκε στις 16.3 για την Ελλάδα προετοιμάζει ξεκάθαρα το έδαφος για κάτι τέτοιο. Εισάγει τις λογικές που θα επικαλεστεί η Τρόικα για να επιβάλει την κατάλληλη στιγμή το διπλό νομισματικό σύστημα. Ας δούμε τι λέει. 

Καταρχάς, θα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας ότι το συνολικό νέο δάνειο που παρέχεται στην Ελλάδα είναι 109 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για το διάστημα 2012-2014 και άλλα 28 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ για το διάστημα έως το 2015. Σύνολο 137 δισ. ευρώ. Το επισημαίνουμε για να συγκρίνουμε το συνολικό αυτό ποσό με τις δανειακές ανάγκες του ελληνικού δημοσίου το ίδιο διάστημα. 

Ποιες είναι οι προβλεπόμενες δανειακές ανάγκες για την περίοδο 2012 - 2015; Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ οι δανειακές ανάγκες για το 2012 ανέρχονται στα 148,7 δισ. ευρώ. Για το 2013 ανέρχονται στα 47,4 δισ. ευρώ. Για το 2014 ανέρχονται στα 43,4 δισ. ευρώ. Για το 2015 ανέρχονται στα 36,2 δισ. ευρώ. Σύνολο προβλεπόμενων δανειακών αναγκών από το ΔΝΤ για την περίοδο 2012-2015: 275,7 δισ. ευρώ! Από το προβλεπόμενο νέο δάνειο περισσεύουν 138,7 δισ... ευρώ. 

Πού θα βρεθούν οι πρόσθετοι δανειακοί πόροι για να καλυφθεί αυτό το ποσό; 

Πώς θα καλυφθούν οι προβλεπόμενες δανειακές ανάγκες; 

Το ΔΝΤ εμμέσως πλην σαφώς διατυπώνει την εκτίμηση ότι για να χρηματοδοτηθούν οι προβλεπόμενες δανειακές ανάγκες του ελληνικού δημοσίου θα χρειαστούν πολλά περισσότερα από τα αρχικά 109,1 δισ. ευρώ του δανείου από το ΕΤΧΣ. Να τι εκτιμά: 

Από τον επίσημο μηχανισμό χρηματοδότησης ΕΤΧΣ και ΔΝΤ προβλέπεται ότι πρέπει να δοθούν για το 2012, 119,2 δισ. ευρώ. Το ελληνικό δημόσιο πρέπει να βρει επιπρόσθετα άλλα 29,5 δισ. ευρώ για να καλυφθεί το σύνολο των δανειακών αναγκών του έτους 2012.

Για το 2013 προβλέπεται ότι πρέπει να δοθούν από τον χρηματοδοτικό μηχανισμό 23,8 δισ. ευρώ. Το ελληνικό δημόσιο πρέπει να βρει άλλα 23,6 δισ. ευρώ για να καλύψει τις προβλεπόμενες δανειακές ανάγκες του έτους. 

Για το 2014 ο μηχανισμός προβλέπεται ότι πρέπει να δώσει στην Ελλάδα 21,5 δισ. ευρώ. Ενώ το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να βρει άλλα 21,9 δισ. ευρώ για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες του έτους.

Τέλος για το 2015 προβλέπεται να δοθούν 6,6 δισ. ευρώ μόνο από το ΔΝΤ και το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να βρει άλλα 29,6 δισ. ευρώ για να καλύψει τις ετήσιες δανειακές του ανάγκες. 

Με άλλα λόγια ο μηχανισμός χρηματοδότησης, για να καλύψει ικανοποιητικά και κατ' ελάχιστο τις προβλεπόμενες δανειακές ανάγκες, έχει ανάγκη τουλάχιστον από 171,1 δισ. ευρώ για το διάστημα 2012-2015. Από αυτά, τα 144,7 δισ. ευρώ θα πρέπει να δοθούν από τον μηχανισμό της ευρωζώνης, ενώ 26,4 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ. Και με το 1,6 δισ. ευρώ που προβλέπει το ΔΝΤ να δώσει στην Ελλάδα το 2016 συμπληρώνονται τα 28 δισ. ευρώ που έχει εγκρίνει. 

Όλα αυτά βέβαια ισχύουν αν από το 2013 δούμε την ελληνική οικονομία να ανακάμπτει από την ύφεση και να δημιουργεί διαρκώς αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα στον κρατικό προϋπολογισμό. Πράγμα τόσο σίγουρο, όσο και το γεγονός ότι η ξαφνική τριχοφυΐα της Λαγκάρντ θα της δημιουργήσει μια μεγάλη γενειάδα. 

Αν και οι «πανηγυρισμοί» για την «επιτυχία» του PSI, αλλά και την υπογραφή της νέας δανειακής σύμβασης, από κύκλους στην Ελλάδα και την Ευρώπη δεν έχουν ακόμη κοπάσει, στην έκθεσή του το ΔΝΤ προειδοποιεί σε σκληρό τόνο για την ανάγκη «αυστηρής τήρησης» της δανειακής σύμβασης, τονίζοντας ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει «άτακτη έξοδο» από την Ευρωζώνη χωρίς χρηματοοικονομική στήριξη από την Ευρώπη, το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ότι μια ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα είχε μεγάλο κόστος, ειδικά αν επιχειρούνταν χωρίς εξωτερική υποστήριξη. 

Εδώ θα πρέπει να επιμείνουμε λιγάκι. Είναι η πρώτη φορά που έκθεση του ΔΝΤ ασχολείται όχι μόνο με τις επιπτώσεις από μια τυχόν έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, αλλά εισάγει έναν ακόμη νεολογισμό: «άτακτη έξοδος». Τι σημαίνει αυτό; Για να υπάρχει «άτακτη έξοδος», μάλλον θα υπάρχει και «ελεγχόμενη έξοδος». 

Την ίδια στιγμή δεν παραλείπεται να επισημανθεί η αφοσίωση της Ελλάδας και της Ε.Ε. στην προσπάθεια να γίνει η δημοσιονομική προσαρμογή εντός του ευρώ. Όμως η έκθεση αφήνει να εννοηθεί ότι το βασικό μέλημα δεν είναι η διατήρηση του ευρώ στην ελληνική οικονομία, αλλά το να μην βγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη. 

Πράγμα διαφορετικό καθ’ ότι με την λειτουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, μπορεί μια οικονομία να παραμείνει εντός της ευρωζώνης υπό ειδικό καθεστώς που θα επιτρέψει ακόμη και το διπλό νόμισμα. Δηλαδή την εισαγωγή ενός ειδικού υποτιμήσιμου νομίσματος για τις εσωτερικές συναλλαγές, δίπλα στο σκληρό ευρώ. 

Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από την εκτίμηση της έκθεσης του ΔΝΤ για τα αποτελέσματα των πολιτικών της εσωτερικής υποτίμησης, όπως αυτές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το ΔΝΤ «σχεδόν αναπόφευκτα, οι εσωτερικές υποτιμήσεις είναι συνδεδεμένες με βαθιά και παρατεταμένη περίοδο ύφεσης, επειδή τα καθεστώτα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, μεταθέτουν το κύριο βάρος της προσαρμογής στην ανάπτυξη, το εισόδημα και την απασχόληση». 

Επίσης επισημαίνει ότι «η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας μέσω της εσωτερικής υποτίμησης έχει αποδειχθεί ότι είναι μια πολύ δύσκολη επιχείρηση με πολύ λίγες πιθανότητες επιτυχίας... Ακόμη κι αν πολλές από τις αναγκαίες συνθήκες υπάρχουν, η εσωτερική υποτίμηση είναι βέβαιο ότι αποτελεί μια επίπονη διαδικασία». 

Και καταλήγει: 

«Οι περισσότερες από τις προϋποθέσεις για την επιτυχία [του προγράμματος εσωτερικής υποτίμησης] λείπουν στην Ελλάδα. Κατά την έναρξη της κρίσης, η Ελλάδα συνδύαζε διψήφια ελλείμματα δημοσιονομικών και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ένα υψηλό επίπεδο δημόσιου χρέους, με ιδιαίτερα αρνητική διεθνή επενδυτική θέση, μια μικρή εξαγωγική βάση, βαθιά ριζωμένες διαρθρωτικές δυσκαμψίες στις αγορές εργασίας, προϊόντων, υπηρεσιών και των αγορών, καθώς και μια τεταμένη και ασταθής πολιτική και κοινωνική σκηνή. 

Αυτό υποδηλώνει ότι η πολιτική βούληση και μια τολμηρή εμπροσθοβαρής υλοποίηση της μεταρρύθμισης είναι απολύτως κρίσιμη για δουλέψει η εσωτερική υποτίμηση στην Ελλάδα, και ότι η συνέχιση μιας μεγάλης κλίμακας δημόσια στήριξη θα χρειαστεί για να ελαφρύνει την οδυνηρή διαδικασία προσαρμογής». 

Στην πράξη η έκθεση του ΔΝΤ προεξοφλεί όχι μόνο την αποτυχία της εσωτερικής υποτίμησης, αλλά και την αναγκαιότητα να περάσει η Ελλάδα σε νέα φάση προσαρμογής, όπου θα συνδυαστεί η «εμπροσθοβαρής υλοποίηση της μεταρρύθμισης» με ένα ειδικό νομισματικό καθεστώς που θα επιτρέψει την ταχύτερη υποτίμηση της οικονομίας. 

Κι αυτό δεν είναι άλλο από το ειδικό καθεστώς που επιφυλάσσει η ευρωζώνη για την Ελλάδα εντός του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης. Ένα ειδικό καθεστώς που κατά πάσα πιθανότητα θα συνοδεύεται και από διπλό νόμισμα.