Η ύφεση επιβάλλει αναθεώρηση πολιτικής στην Ευρωζώνη

ΠΗΓΗ: avanti popolo

του Κ. Καλλωνιάτη

Σαν να μην έφτανε το γεγονός ότι οι οικονομίες της ευρωπαϊκής περιφέρειας είναι ήδη βαθειά μέσα στην ύφεση και δύο από αυτές (Ελλάδα, Ισπανία) περνούν την μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην μεταπολεμική ιστορία τους, η Βρετανία βρίσκεται πλέον επίσης σε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, η Ολλανδία αντιμετωπίζει ανοιχτή πολιτική κρίση, ενώ η οικονομία της Ευρωζώνης εμφάνισε ακόμη και στον σκληρό πυρήνα της (Γερμανία, Γαλλία) ξεκάθαρες ενδείξεις διολίσθησης επίσης στην ύφεση.

Έτσι, ο δείκτης προμηθειών ΡΜΙ της Markit (σχεδιασμένος για να δείχνει τις συνδυασμένες εξελίξεις σε παραγωγή, απασχόληση και νέες παραγγελίες) για την βιομηχανία τον Απρίλιο ήταν τόσο κακός στη περίπτωση της Γερμανίας που αιφνιδίασε ακόμη και τους απαισιόδοξους αναλυτές. Η γερμανική βιομηχανία εμφάνισε για πρώτη φορά κάμψη της παραγωγής της το 2012 και το ποσοστό κάμψης ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο από την κρίση του Ιουλίου 2009.

Παρομοίως, οι πωλήσεις λιανικής στη Γερμανία έπεσαν σαν πέτρα σημειώνοντας την ταχύτερη πτώση τους από τον Απρίλιο του 2010 τερματίζοντας την άνοδο της τελευταίας διετίας και συμπιέζοντας τα περιθώρια κέρδους στον κλάδο.

Όμως, η δραματική αλλαγή της οικονομικής κατάστασης δεν εξαπλώθηκε μόνο στον γερμανικό τομέα λιανικής αλλά στο σύνολο της Ευρωζώνης με τις γαλλικές λιανικές πωλήσεις να βυθίζονται με ρυθμό ρεκόρ (η μεγαλύτερη πτώση από τον Ιανουάριο 2004) ακολουθούμενες από αυτές της Ιταλίας όπου σημειώθηκαν και πρωτοφανείς απολύσεις εργαζομένων.

Συνολικά στην Ευρωζώνη οι λιανικές πωλήσεις έπεσαν καθαρά σε επίπεδα ύφεσης και στο χαμηλότερο επίπεδο (41,3 τον Απρίλιο από 49,1 τον Μάρτιο) από τον Νοέμβριο του 2008 ! Οι λιανικές πωλήσεις μειώνονται σε ετήσια βάση κάθε μήνα από τον περασμένο Ιούνιο.

Κατόπιν αυτής της μεταβολής στο οικονομικό σκηνικό γίνεται απολύτως κατανοητή η αξιοσημείωτη αλλαγή και στο πολιτικό κλίμα που επικρατεί τελευταία στην Ευρώπη με την στροφή του ειδικού βάρους της πολιτικής στην ανάγκη συμπλήρωσης του δημοσιονομικού συμφώνου με πολιτικές ανάπτυξης. Την ίδια ώρα που ο ρυθμός ανάπτυξης στις ΗΠΑ σαφώς επιβραδύνεται και στην Ιαπωνία αποφασίσθηκε η στήριξη της οικονομίας με 123 δις, η Ευρωζώνη καλείται να μηχανευτεί τρόπους ανέλκυσης της οικονομίας της έξω από την αυξανόμενη περιδίνηση της ύφεσης. Πριν ξεσπάσει μία νέα ανοιχτή χρηματοπιστωτική και συστημική κρίση.

Ωστόσο, σοβαρές διαφωνίες υπάρχουν πανευρωπαϊκά και ειδικότερα μεταξύ Γαλλίας (Ολάντ) και Γερμανίας (Μέρκελ) για το είδος, την έκταση και το timing της όποιας αναπτυξιακής πολιτικής. 

Ο πρόεδρος της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, Jens Weidmann, δήλωσε : «Τελικά, τρία πράγματα πρέπει να συμβούν στην Ευρωζώνη. Πρώτο, πρέπει να εφαρμοστούν οι διαρθρωτικές αλλαγές ώστε χώρες όπως οι Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Δεύτερο, πρέπει να μειωθεί το δημόσιο χρέος, πρόκληση που δεν περιορίζεται στην Ευρωζώνη. Τρίτο, το θεσμικό πλαίσιο της νομισματικής ένωσης πρέπει να ενισχυθεί ή να αλλάξει και χρειαζόμαστε περισσότερη καθαρότητα σχετικά με την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η νομισματική ένωση. Και νομίζω όλοι συμφωνούμε σε αυτό, ακόμη και το ΔΝΤ. Ωστόσο, υπάρχει πολύ λιγότερη συμφωνία όσον αφορά το timing. Απ’ όταν ξεκίνησε η κρίση, οι επιταγές που μόλις ανέφερα τείνουν να επισκιάζονται από βραχυχρόνιες θεωρήσεις».

Ο Weidmann αναφέρεται στις διασώσεις κρατών και τραπεζών με αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ, τη Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες, θεωρώντας πως αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ αόριστο γιατί αντιμετωπίζει μόνον τα συμπτώματα της κρίσης και όχι τις αιτίες της. Εκτιμά πως η εφαρμογή πολιτικών νομισματικής επέκτασης κερδίζει χρόνο στις κυβερνήσεις και το πιστωτικό σύστημα αλλά διογκώνει τα προβλήματα που μεταθέτει στο μέλλον. Γι’ αυτό και επιμένει στην πιστή εφαρμογή του δημοσιονομικού συμφώνου και των διαρθρωτικών αλλαγών.

Αυτό που δεν βλέπει όμως ο κεντρικός τραπεζίτης και γενικότερα το γερμανικό κατεστημένο είναι πως η Ευρώπη έχει αρχίσει και φθάνει σε οριακό σημείο με τις πολιτικές δημοσιονομικής και εισοδηματικής λιτότητας και πως οι κοινωνίες επιβάλλουν πλέον δραστική αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού με την Ελλάδα και τη Γαλλία αιχμή του δόρατος. Ιδιαίτερα οι γαλλικές εκλογές είναι γεωπολιτικά και στρατηγικά οι πλέον κρίσιμες για την Ευρώπη και τον κόσμο συνολικά (ακόμη και από τις επερχόμενες αμερικανικές) καθώς μπορεί να δώσουν άλλη πνοή στο ευρωπαϊκό εγχείρημα αποκαθιστώντας κάποιες ισορροπίες και συσχετισμούς απέναντι στην όψιμη γερμανική μονοκρατορία και στην αμερικανική υποτέλεια. Ακόμη η μείωση του χρέους που προτείνει ο Weidmann δεν μπορεί στις υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα να γίνει μόνο με δημοσιονομική πειθαρχία. Επιβάλλεται μαζική διαγραφή χρέους.

Αν η Ευρώπη θέλει να αποφύγει τη κοινωνική αποσάθρωση και την οικονομική διάλυση οφείλει να αναζητήσει ένα διαφορετικό, κοινωνικά ισορροπημένο και δίκαιο μείγμα πολιτικής προωθώντας την ομοσπονδιακή και δημοσιονομική ενοποίηση και εκδημοκρατισμό της. Από αυτό θα εξαρτηθεί η επιβίωση της.