Για την Πορτογαλία ο χρόνος λιγοστεύει – Κώστας Λαπαβίτσας – Νούνο Τέλες

Πηγή: contramee

http://economia.publico.pt/Noticia/para-portugal-o-tempo-esta-a-esgotarse-1541341 

Τον περασμένο μήνα, ο πορτογάλος υπουργός Οικονομικών δήλωσε στην Ουάσιγκτον ότι ” η προσαρμογή θα είναι ταχύτερη και πιο επιτυχής από ό, τι προβλέπει το πρόγραμμα [Τρόικα].”

των Κώστα Λαπαβίτσα- Νούνο Τέλες

Ενθαρρυμένος από τη μείωση του εξωτερικού ελλείμματος κατά το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους, ο Vítor Gaspar επιβεβαίωσε έτσι την πίστη του στις τρέχουσες πολιτικές της κυβέρνησής του – δεν έχει σημασία το γεγονός ότι αυτή η μείωση του ελλείμματος οφείλεται στη μείωση των εισαγωγών που προκαλείται από την κατάρρευση της εγχώριας κατανάλωσης και των επενδύσεων και την αύξηση των εξαγωγών σε μη ευρωπαϊκό χώρο που έχουν επωφεληθεί από την υποτίμηση του ευρώ κατά την ίδια περίοδο

 Ωστόσο, η κυβερνητική ευφορία ήταν σύντομη. Μέσω των δεδομένων του δημοσιονομικού αποτελέσματος, μάθαμε ότι παρά το γεγονός ότι η φορολογική επιβάρυνση έχει αυξηθεί βάναυσα, η επιδεινούμενη ύφεση έχει οδηγήσει σε πτώση των φορολογικών εσόδων κατά 5,3% τους πρώτους δύο μήνες του 2011. Τα ποσοστά ανεργίας, που πλήττουν  σήμερα το 15% σύμφωνα με την Eurostat, υπερβαίνουν κατά πολύ τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης για το τρέχον  έτος. Οι στόχοι που καθορίστηκαν για το έλλειμμα φαίνεται δύσκολο να επιτευχθoύν, ενώ το χρέος έχει ήδη φτάσει στο 110% του ΑΕΠ και το ενδιαφέρον στη δευτερογενή αγορά για χρέη  δέκα ετών κατέγραψε  τιμές γύρω στο 12%, από 8% που ήταν κατά τη στιγμή της εφαρμογής της “διάσωσης”. Ως εκ τούτου, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο η ανάγκη για ένα δεύτερο πρόγραμμα χρηματοδότησης και  πιθανή επαναδιαπραγμάτευση του  χρέους με τον ιδιωτικό τομέα.

 Κάνουν λάθος, όμως, εκείνοι που βλέπουν τη νέα “βοήθεια” της Ευρώπης και την ακύρωση ενός μέρους του χρέους (που προωθείται από τους πιστωτές, όπως στην ελληνική περίπτωση) σαν μια φιάλη  οξυγόνου για την πορτογαλική οικονομία. Η Ελλάδα λειτουργεί, και πάλι, ως «κρυστάλλινη σφαίρα» στην  οποία διακρίνονται οι μελλοντικές εξελίξεις της πορτογαλικής οικονομίας. Όταν η κρίση άρχισε το 2010, το ελληνικό δημόσιο χρέος ανερχόταν σε 300 δισ. ευρώ, το κατείχαν κυρίως ιδιώτες πιστωτές,  και στηριζόταν στο ελληνικό νομικό σύστημα. Μετά από δύο χρόνια ‘’διάσωσης’’, η Ελλάδα είδε το συνολικό δημόσιο χρέος της να αυξάνεται σε 370 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι ιδιώτες κατέχουν μόνο 200 δισ. ευρώ. Με τη σημερινή αναδιάρθρωση, οι ιδιώτες πιστωτές αναγκάστηκαν να δεχτούν ονομαστικές απώλειες της τάξης του 53,5% στους τίτλους τους. Οι απώλειές τους θα αντισταθμιστούν μέσω μιας σειράς άμεσων πληρωμών, ως αποζημίωση που είναι αναγκαία για την εθελοντική συμφωνία. Επιπλέον, δεδομένου ότι σημαντικό μέρος του ιδιωτικού χρέους  διακρατείται από ελληνικές τράπεζες, το κράτος είναι υποχρεωμένο  σε μια διαδικασία  ανακεφαλαιοποίησης ύψους περίπου 50 δισ. ευρώ – που προέρχεται  από  το δημόσιο χρέος. Συμπέρασμα: Λαμβάνοντας υπόψη τη νέα έκθεση της τρόικας, η πραγματική μείωση του ελληνικού χρέους είναι λιγότερο από το 10% του ΑΕΠ – με τη διαφορά ότι τα νέα χρεόγραφα που κατέχονται από ιδιώτες πρέπει να προστατεύονται από τη βρετανική νομοθεσία. Όλα αυτά, βέβαια, σε συνδυασμό με περαιτέρω δόσεις  λιτότητας, επιτρέπουν  να συναχθεί το συμπέρασμα ότι στο μέλλον η  Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει τίποτε περισσότερο από το βάθεμα της ύφεσης  και την απαράδεκτη ΑΦΟΡΗΤΗ επιδείνωση  των κοινωνικών προβλημάτων.

 Δεδομένων των αναμενόμενων εξελίξεων στην Ελλάδα, ο αρνητικός αντίκτυπος στο ΑΕΠ από την περιβόητη ευρωπαϊκή ύφεση και τις σαφείς ενδείξεις ότι το πρόγραμμα που έχει επιβληθεί από τη σημερινή κυβέρνηση δεν επιτυγχάνει τους στόχους του, η Πορτογαλία δεν επιτρέπεται  να χάσει περισσότερο χρόνο. Αυτό το μήνα θα δημοσιευθεί ένα βιβλίο με τίτλο Η κρίση στην Ευρωζώνη (εκδόσεις Verso), στο οποίο περιλαμβάνεται τη μελέτη του RMF* τα δύο τελευταία χρόνια σχετικά με την ευρωπαική κρίση. Aυτό το βιβλίο θέτει  ένα προβληματισμό για τις πιθανές διεξόδους από την κρίση και παρουσιάζει ποιες είναι οι πιο  ευνοϊκές λύσεις  για την περιφέρεια της Ευρώπης – ξεκινώντας από την Ελλάδα, το παράδειγμα της οποίας χρησιμεύει ως πρότυπο για την Πορτογαλία.

 Υπερασπιζόμαστε μια αναδιάρθρωση του χρέους που θα γίνει με πρωτοβουλία του οφειλέτη, με βάση τη δημοκρατική συμμετοχή (όπως έχει γίνει μέσω των διαδικασιών για επιτροπές λογιστικού ελέγχου των πολιτών) με σκοπό τη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα όσον αφορά τόσο τον  χρηματοπιστωτικό όσο και τον  οικονομικό και κοινωνικό τομέα. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος αυτός θα οδηγήσει, πιθανότατα, στη έξοδο από την ευρωζώνη – και γνωρίζουμε ότι η διαδικασία αυτή δεν ΘΑ είναι χωρίς κόστος και κινδύνους. Η έξοδος θα παρέχει, ωστόσο, νέα μέσα για την ανάκαμψη της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας της υποτίμησης (προώθηση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών) και την υιοθέτηση μιας αυτόνομης νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για την καταπολέμηση της κρίσης. Με δεδομένη τη βεβαιότητα της καταστροφικής πολιτικής για την ευρωπαϊκή περιφέρεια, η  οποία ενισχύεται  υπό το φως  των νέων συμφωνιών, αυτή η οδός είναι η μόνη που μπορεί να οδηγήσει τις ευρωπαϊκές χώρες της περιφέρειας σε μια πορεία οικονομικής ανάκαμψης, εάν γίνει με σωστό σχεδιασμό και υλοποιηθεί με τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι και το οικονομικό κόστος της νομισματικής  μετάβασης. Αυτό προϋποθέτει έναν αποτελεσματικό δημόσιο έλεγχο επί των τραπεζών, τον έλεγχο της ροής κεφαλαίων, μια ριζική φορολογική μεταρρύθμιση και την άσκηση δραστικής  βιομηχανικής πολιτικής – δηλαδή, μια βαθιά αλλαγή στο σημερινό συσχετισμό των κοινωνικών δυνάμεων. Η εναλλακτική λύση έναντι της οποίας θα πρέπει να αξιολογηθεί αυτό το σενάριο είναι η τρέχουσα συνεχής  εξαθλίωση, η απώλεια της εθνικής κυριαρχίας και οπισθοδρομική αναδιανομή του εισοδήματος. Μια διαδρομή στην οποία, επιπλέον, ο κίνδυνος για μια χαοτική έξοδο από το  ευρώ, με μια κατεστραμμένη οικονομία  σε πλήρη  κατάρρευση, δεν θα πάψει να αυξάνεται. Πρώτα στην Ελλάδα και στη συνέχεια, στην Πορτογαλία.

 * Ο Kώστας Λαπαβίτσας είναι οικονομολόγος-καθηγητής στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και συντονιστής της επιστημονικής ομάδας : Έρευνα για το Χρήμα και τον Χρηματοπιστωτικό Τομέα 

 *Ο Νούνο Τέλες είναι διδάκτορας οικονομικών στο SOAS και μέλος του RMF

*Επιστημονική ομάδα : Έρευνα για το Χρήμα και τον Χρηματοπιστωτικό Τομέα στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (SOAS)