Για τον πλησίον

ΠΗΓΗ: Καθημερινή 3/4/2012 Tης Xριστινας Kοψινη «Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 κάθε εβδομάδα έπαιρνα το τρένο Μιλάνο - Ζυρίχη. Οι Ιταλοί γκασταρμπάιτερ που το γέμιζαν και συνέχιζαν προς Νάπολη ή Λέτσε είχαν κουτιά και βαλίτσες δεμένα με σπάγγους. Για εκείνους, ο πλησίον ήταν μια δεδομένη παρουσία. Πριν από το Γκοτάρντο, τη σήραγγα που ενώνει την Ελβετία με την Ιταλία, έβγαζαν μια χαρτοσακούλα. Μοίραζαν σε όλους τους γύρω ψωμί και αλλαντικά και έπιναν μαύρο κρασί. «Εχετε την καλοσύνη να πάρετε;» έλεγε ο αρχηγός της οικογένειας, δειλά, γιατί είχα στα χέρια ένα βιβλίο. Ακριβώς όπως στην Οδύσσεια (Γ69, Δ60, Ε95), στην αρχή προσφέρεται κάτι για φαγητό. Μόνον όταν ο φιλοξενούμενος έχει χορτάσει μπορούν να γίνουν οι ερωτήσεις. Παρομοίως και για το Μωυσή, τον Ααρών και τους πρεσβύτερους, γεύση και γνώση είχαν ακόμη κοινή ρίζα: Ετσι ανέβηκαν στο όρος «και ώφθησαν εν τω τόπω του Θεού και έφαγον και έπιον» (Εξοδος 24.11)... ...Εκείνοι οι αρχαϊκοί ταξιδιώτες εξαφανίστηκαν όπως και η ατμομηχανή. Σήμερα, όποιος ανεβαίνει στο τρένο δεν έχει έναν πλησίον, υπό την κυριολεκτική έννοια. Νιώθει ακόμη ότι οι άνθρωποι ζουν με αισθήματα αλλά μόνο επιδεικνύοντάς τα σε κάποιον μακριά, φωνάζοντας στο κινητό και ενοχλώντας όποιον είναι δίπλα τους». Το παραπάνω είναι ένα τμήμα μόνο από το απόσπασμα που διάβασε ο Γρηγόρης Βαλτινός το μεσημέρι του Σαββάτου στον Ιανό εισάγοντας τους βιβλιόφιλους, και όχι μόνο, στο πόνημα του Ιταλού ψυχαναλυτή Luigi Zoja «Ο θάνατος του πλησίον» (εκδόσεις «Ιταμος»). Μεσημέρι Σαββάτου, την ώρα που άλλοι κάνουν τα ψώνια τους και κάποιοι πίνουν τον εσπρέσο στις πλατείες και φλυαρούν ακατάπαυστα περί κρίσης και πολιτικών, ένα καφέ γεμίζει ασφυκτικά από ανθρώπους που ψάχνουν τον πλησίον, απέναντι από το πυρπολημένο Αττικόν. «Αγάπα τον Θεό και αγάπα τον πλησίον» έλεγε η εντολή. Αλλά ήδη για τον Νίτσε ο Θεός ήταν νεκρός. Και ο πλησίον; Στον προτεχνολογικό κόσμο η γειτνίαση των ανθρώπων ήταν ουσιαστική. Τώρα δεσπόζουν η απόσταση, η έμμεση σχέση και η σχέση διά των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Η εντολή κενώνεται. Και τούτο διότι δεν έχουμε πλέον κανέναν να αγαπήσουμε», αναφέρει στο βιβλίο του ο συγγραφέας. «Ενα από τα βιβλία που σε κάνουν να ανοίξεις άλλα βιβλία και να ξαναδιαβάσεις» είπε ο Αλέκος Αλαβάνος, ο οποίος είχε κληθεί από τον εκδότη για να μας ξαφνιάσει ευχάριστα, συνδέοντας την εβραϊκή έννοια του πλησίον με την Γ΄ ραψωδία του Ομήρου και το «στάσου πλησίον πατρός» του Σοφοκλή στις Τραχίνιες. Με τη φωνή της Φιλαρέτης Κομνηνού, τους ήχους από τα ποτήρια στο μπαρ, με αναγνώστες θρησκευόμενους και άθεους αλλά βαθιά προσηλωμένους στην αναζήτηση μιας άλλης ποιότητας και ανάπαυλας, το μεσημέρι του Σαββάτου. Η κρίση γεννάει νέα συναπαντήματα, αναδημιουργεί τα παλαιά καφενεία, κι ακόμη δεν έχουμε δει τίποτε.