ΤΟ PSI, Η ΝΕΑ ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ, ΣΤΟ ΦΟΝΤΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ «ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ» ΤΗΣ ΕΕ

ΠΗΓΗ: ΙΣΚΡΑ

Tου ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ, διδάκτωρος οικονομικών επιστημών

Οι αποφάσεις της Συνόδου της ΕΕ, την 9^ην Δεκέμβρη 2011, με την υπογραφή του λεγόμενου «δημοσιονομικού συμβολαίου, υποτίθεται ότι έθεσαν τις βάσεις υπέρβασης της κρίσης στην ευρωζώνη και της «σωτηρίας» του ευρώ, Ήδη οι αποφάσεις θεωρούνται από τις «αγορές» ξεπερασμένες και ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους των μεγάλων οικονομιών, όπως της Ιταλίας και Ισπανίας, θέτοντας «εν αμφιβόλω» ακόμα και τη στήριξη των μικρότερων περιφερειακών χωρών. Ειδικότερα όσον αφορά την Ελλάδα, οι αποφάσεις της τελευταίας συνόδου, επιτείνουν τα προβλήματα εφαρμογής των αποφάσεων της 27^ης Οκτώβρη ’11), για «επίλυση» της κρίσης χρέους της Ελλάδας. Οι μεγάλες ασάφειες και ανοικτές εκκρεμότητες που άφησε η συγκεκριμένη συμφωνία, για τη συμμετοχή ιδιωτών στο «κούρεμα» των ομολόγων (το λεγόμενο PSI ή Private Sector Involvement), το γενικότερη αρνητικό κλίμα από την προϊούσα ύφεση την ευρωζώνη, σε συνδυασμό με τις ρυθμίσεις του «δημοσιονομικού συμβολαίου», ενισχύσουν τους φόβους νέων «επαχθών» και «απεχθών» δεσμεύσεων σε βάρος του ελληνικού λαού, με τηνυπογραφή νέας δανειακής σύμβασης και νέου Μνημόνιου, φέρνοντας πιο κοντά την επίσημη χρεοκοπία της χώρας.

1. ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΛΑΟΙ ΣΤΟ «ΘΑΛΑΜΟ ΑΕΡΙΩΝ» ΤΩΝ «ΜΕΡΚΟΖΙ»

Οι αποφάσεις της τελευταίας συνόδου (9^ης Δεκέμβρη ’11), αποτελούν μια ακόμα προσπάθεια των κυρίαρχων ελίτ της ευρωζώνης να στηρίξει το σαθρό οικοδόμημα της Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης (ΟΝΕ) και του «ενιαίου νομίσματος» (ευρώ), που βρίσκεται σε διαδικασίες αποσύνθεσης. Πρόκειται για «μέτρα στήριξης» ενός ετοιμόρροπου οικοδομήματος που έχει ως πρώτη ύλη τα ίδια νεοφιλελεύθερα υλικά του «Συμφώνου Σταθερότητας», της ΕΚΤ, του «μηχανισμού στήριξης» (EFSF/ESM), του «Συμφώνου για το Ευρώ+», κά, τα οποία οδηγούν τους ευρωπαϊκούς λαούς σε ιδιόμορφο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό «κάτεργο». Ειδικότερα τα 17 κράτη-μέλη της ευρωζώνης, κάτω από τους ωμούς εκβιασμούς και πιέσεις του γερμανογαλλικού άξονα «Μερκοζί» (Μέργκελ-Σαρκοζί), «συμφώνησαν» στην υπογραφή νέου «δημοσιονομικού συμβολαίου» και το «συντονισμό» των οικονομικών πολιτικών, τα οποία πολύ συνοπτικά περιλαμβάνουν τα εξής:[1]

Α) Οι προϋπολογισμοί των κρατών-μελών θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι. Το ετήσιο διαρθρωτικό έλλειμμα δεν πρέπει ξεπερνά το 0,5% του ονομαστικού ΑΕΠ. Η δέσμευση πρέπει να βρει ισχυρή νομική έκφραση (συνταγματική ή άλλου νομικού ισοδύναμου) και θα περιλαμβάνει αυτόματο μηχανισμό ενεργοποίησης σε περίπτωση απόκλισης, που θα ελέγχεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.! Τα κράτη μέλη που υπόκεινται στη διαδικασία του «υπερβολικού ελλείμματος», θα υποβάλλουν στην Επιτροπή και το Συμβούλιο προς έγκριση, πρόγραμμα «οικονομικής εταιρικής σχέσης» στο οποίο θα αναγράφονται λεπτομερώς τα μέτρα διόρθωσης του, η εφαρμογή των οποίων θα είναι υπό την αυστηρή εποπτεία της Επιτροπής και του Συμβουλίου. Προβλέπεται επίσης τη θέσπιση ειδικού μηχανισμού για την εκ των προτέρων υποβολή από τα κράτη-μέλη, εκθέσεων σε ότι αφορά τα εθνικά σχέδια έκδοσης νέων χρεογράφων (ομολόγων, κά).

Β) Οι κανόνες «υπερβολικού ελλείμματος» στις χώρες της ευρωζώνης θα αυστηροποιηθούν. Η Επιτροπή μόλις διαπιστώσει ότι υπάρχει υπέρβαση του ανωτάτου ορίου ελλείμματος (το επιτρεπόμενο όριο με βάση τη συνθήκη Μαάστριχτ είναι 3% του ΑΕΠ ενώ τώρα προτείνεται σε 0,5% του ΑΕΠ), θα επιβάλλειαυτομάτως κυρώσεις και πρόστιμο 0,2% του ΑΕΠ, εκτός κι αν ειδική πλειοψηφία του Συμβουλίου (85%) δεν τις υιοθετήσει. Οι χώρες με δημόσιο χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, δεσμεύονται για μείωση του χρέους (άνω του συγκεκριμένου ορίου) κατά 1/20 το χρόνο (δηλ. κατά 5%).

Γ) Θα τεθούν σε εφαρμογή οι νέοι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας τους οποίους πρότεινε η Επιτροπή στις 23 Νοέμβρη 2011 και αφορούν: i) την παρακολούθηση και αξιολόγηση των προσχεδίων προϋπολογισμών των χωρών-μελών και εφόσον χρειάζεται θα γνωμοδοτεί επ’ αυτών, ενώ σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης προς το Σύμφωνο Σταθερότητας, θα ζητά την αναθεώρηση τους, ii) την ενίσχυση της δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τη δημοσιονομική τους σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ, και iii) εξεύρεση τρόπων περαιτέρω εμβάθυνσης της δημοσιονομικής ενοποίησης σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, με την επεξεργασία προτάσεων από τον πρόεδρο της Επιτροπής και τον πρόεδρο της Ευρωομάδας, που θα εξεταστούν στην εαρινή Σύνοδο του 2012.

Δ) Ενισχυμένη συνεργασία, με την καθιέρωση των εξάμηνων συνόδων των κρατών-μελών της ευρωζώνης, όπου θα συζητούνται και θα συντονίζονται οι σημαντικότερες αποφάσεις και μεταρρυθμίσεις στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής.

Ε) Ενίσχυση των εργαλείων σταθεροποίησης για αντιμετώπιση εντάσεων που προκύπτουν από τις αγορές. Άμεση προώθηση των σχεδίων «μόχλευσης» (εξασφάλισης πρόσθετων κεφαλαίων) του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και πραγματοποίηση από την ΕΚΤ συναλλαγών για λογαριασμό του στις αγορές. Επίσπευση της έναρξης ισχύος του «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας» (EMS) ένα χρόνο ενωρίτερα (Ιούλιος 2012), ενώ το EFSF θα συνεχίσει να λειτουργεί ως τα μέσα του 2013). Επανεξέταση στην εαρινή σύνοδο (Μάρτιος 2012) της επάρκειας του συνολικού ορίου κεφαλαίων 500 δις €, ώστε να διατηρηθεί η αναλογία 15% μεταξύ καταβεβλημένου κεφαλαίου και οφειλομένου ποσού των τίτλων του EMS. Άμεση χορήγηση στο ΔΝΤ πρόσθετων πόρων 200 δις € από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, για δανειοδότηση των χωρών που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερχρέωσης.

ΣΤ) Τροποποίηση της συνθήκης για τον EMS ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη. Η προβλεπόμενη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην αναδιάρθρωση (κούρεμα) του χρέους, θα κινηθεί αυστηρά στα πλαίσια των καθιερωμένων αρχών και των πρακτικών του ΔΝΤ. Κατά συνέπεια οι αποφάσεις της 21^ης Ιουλίου και της 26/27^ης Οκτωβρίου 2011, για το ελληνικό χρέος, έχουν έκτακτο και μοναδικό χαρακτήρα. Στους όρους έκδοσης των νέων ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης θα περιληφθούν τυποποιημένες και πανομοιότητες «ρήτρες συλλογικής δράσης» (collective action clause). Για τη διασφάλιση της ικανότητας του EMS λήψης έγκαιρων αποφάσεων θα περιληφθεί στους κανόνες ψηφοφορίας, διαδικασία εκτάκτου ανάγκης, για παροχή «χρηματοδοτικής συνδρομής» με ειδική πλειοψηφία του 85%, όταν υπάρχει αμοιβαία συμφωνία μεταξύ Επιτροπής και ΕΚΤ.

Ζ) Συμφωνήθηκε επίσης, όσα από τα παραπάνω μέτρα δεν μπορούν να εφαρμοστούν με βάση το «παράγωγο δίκαιο», να περάσουν στο «πρωτογενές δίκαιο» της Ένωσης με την υπογραφή νέας διεθνούς συμφωνίας μεταξύ των κ-μ της ευρωζώνης, το αργότερο ως το Μάρτιο 2012. Οι χώρες-μέλη της ΕΕ που δεν συμμετέχουν στην ευρωζώνη (Αγγλία, Βουλγαρία, Δανία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σουηδία και Τσεχία), μπορούν αν το επιθυμούν να συμμετάσχουν (με εξαίρεση την Αγγλία που ήδη δήλωσε άρνηση συμμετοχής) στη σχετική διαδικασία, εφ’ όσον συμβουλευτούν τα κοινοβούλια τους κατά περίπτωση.

Η) Όσον αφορά τα γενικότερα «Συμπεράσματα του Συμβουλίου» στον τομέα της οικονομικής πολιτικής, επαναλαμβάνονται οι διάφορες μεγαλόστομες διακηρύξεις για «ενίσχυση της ανάπτυξης», της «κοινωνικής συνοχής», «τόνωση της απασχόλησης» κά, που κινούνται πάντα στο έδαφος των νεοφιλελεύθερων επιλογών. Ωστόσο έχει ιδιαίτερη σημασία να σημειώσουμε την «ισχυρή δέσμευση» των κυβερνήσεων της ευρωζώνης για την εφαρμογή των στόχων του «Συμφώνου για το Ευρώ +» και ιδιαίτερα των εξειδικευμένων προτάσεων της Επιτροπής για την αγορά εργασίας, με στόχο τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, μέσω της «βελτίωσης των κινήτρων εργασίας», «μεταρρύθμισης των συνταξιοδοτικών συστημάτων», «εξισορρόπησης της ασφάλειας και της ευελιξίας» (flexicurity), «προσαρμογής των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στις ανάγκες της αγοράς εργασίας», εφαρμογή «βιώσιμων επιπέδων μισθών» και «αναθεώρηση των ρητρών τιμαριθμοποίησης τους», ιδιαίτερα για χώρες με μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών και υψηλό δημόσιο χρέος, κά. Όλα αυτά σε πιο «κατανοητή» γλώσσα,σημαίνουν συνέχιση διαχρονικά της λιτότητας, αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων, «κινεζοποίηση» των μισθών και ξεθεμελίωση βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων.

Θ) Τέλος θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι αποφάσεις της 9^ης Δεκέμβρη της ΕΕ, έχουν ως υπόστρωμα τις αποφάσεις για τη νέα «οικονομική διακυβέρνηση» που ψηφίστηκαν από τα κράτη-μέλη της ΕΕ τον Οκτώβριο 2011 και περιέχονται στο «ενισχυμένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» που άρχισε να εφαρμόζεται από τις 13.12.11. Ειδικότερα στις περιπτώσεις υπέρβασης του ελλείμματος άνω του 3% στο ΑΕΠ (το όριο με την τελευταία απόφαση προτείνεται να γίνει 0,5%), επιβάλλονται πρόστιμα ύψους 0,2% του ΑΕΠ, αρχικά με μορφή άτοκης κατάθεσης και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης μετατρέπεται σε χρηματικό πρόστιμο, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και απόφασης του Συμβουλίου, εκτός αν ειδική πλειοψηφία 85% τη απορρίψει. Επίσης τίθεται όριο αύξησης των δημοσίων δαπανών, λιγότερο από το μεσοπρόθεσμο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, με στόχο μείωση του ελλείμματος.

I) Παράλληλα θεσπίστηκε πρώτη φορά «διαδικασία υπερβολικών ανισορροπιών», με βάση ορισμένους μακροοικονομικούς δείκτες (μέσος όρος ύψους ισοζυγίου πληρωμών στο ΑΕΠ της τελευταίας τριετίας με όριο +6% ως –4% του ΑΕΠ, μεταβολή μεριδίου εξαγωγών σε αξία την τελευταία πενταετία με όριο –6%, μεταβολή πραγματικής ισοτιμίας την τελευταία τριετία σε σχέση με 35 βιομηχανικές χώρες με όριο –11% ως +5%, μεταβολή μοναδιαίου κόστους εργασίας τελευταίας τριετίας με όριο +9%, μέσος όρος ανεργίας τελευταίας τριετίας με όριο 10%, χρέος ιδιωτικού τομέα με όριο 160% του ΑΕΠ, πιστωτική επέκταση ιδιωτικού τομέα με όριο 15% του ΑΕΠ, ετήσια μεταβολή τιμών ακινήτων με όριο 6%, κά). Σε περίπτωση διαπίστωσης «υπερβολικών ανισορροπιών», κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και με απόφαση του Συμβουλίου, επιβάλλονται πρόστιμα ύψους 0,1% του ΑΕΠ, με μορφή άτοκης κατάθεσης, τα οποία σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, μετατρέπονται σε χρηματικά πρόστιμα, εκτός αν αποτραπούν με ειδική πλειοψηφία 85% του Συμβουλίου.

Όλα τα παραπάνω αποπνέουν, ιδιαίτερα για τις αδύναμες οικονομίες, κανόνες «στρατοπέδου συγκέντρωσης» και μια νοοτροπία αντιμετώπισης οικονομικών προβλημάτων με «διατάγματα», αντί επιλογών οικονομικής πολιτικής. Είναι φανερό ότι παρά την αυστηρότητα και την αυταρχικότητα του νέου πλαισίου, δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη λύση κανενός κρίσιμου προβλήματος της ευρωζώνης, ούτε του χρέους, ούτε της ανάπτυξης, ούτε της απασχόλησης, ούτε της ασυδοσίας των αγορών, κλπ, ενώ αντίθετα στο πεδίο των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, το ρολόι της ιστορίας γυρίζει σε καταστάσεις 19^ουαιώνα.

Ειδικότερα η νέα συμφωνία δεν επιλύει τη βαθιά εσωτερική αντίφαση της ευρωζώνης, ανάμεσα στο μόνιμο «κλείδωμα» της ισοτιμίας των νομισμάτων, χωρών με διαφορετικό επίπεδο ανταγωνιστικότητας, η οποία λειτουργεί ως μηχανισμός παραγωγής «πλεονασμάτων» για τις ισχυρές χώρες και «ελλειμμάτων» για τις αδύναμες. Επίσης δεν υπάρχει ενιαία οικονομική πολιτική (δημοσιονομική, νομισματική, εισοδηματική) και μια αντίστοιχη διαρθρωτική (αναπτυξιακή), με ανακατανομή πόρων και εισοδημάτων μεταξύ χωρών και κοινωνικών ομάδων, ώστε να προωθούν την οικονομικοκοινωνική σύγκλιση. Ούτε επίσης υπάρχει κεντρική τράπεζα σε ρόλο δανειστή «τελευταίας καταφυγής» και ισχυρού κέντρου ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών σχέσεων. Το μόνο μέσο στήριξης της ανταγωνιστικότητας μιας χώρας παραμένει η εισοδηματική πολιτική και ειδικότερα το εργατικό κόστος, του οποίου η μείωση έχει αντικειμενικά όρια.Τέλος το έλλειμμα δημοκρατίας στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και της ευρωζώνης, δεν μειώνεται αλλά διευρύνεται, με αποτέλεσμα να μην έχουν λόγο χώρες και λαοί σε θεμελιώδεις επιλογές που αφορούν το μέλλον τους.

Όσον αφορά στο κρίσιμο θέμα του χρέους, ο «μηχανισμός στήριξης» (EFSF/ESM) με τα λιγοστά κεφάλαια των 500 δις, δεν μπορεί να εξασφαλίσει δανειακές ανάγκες, οικονομιών τύπου Ιταλίας με το χρέος 2 τρις €. Επίσης η ενίσχυση του ΔΝΤ με έκτακτη εισφορά κεφαλαίων 200 δις € από τις χώρες της ευρωζώνης, δεν μπορεί να καλύψει τις δανειακές τους ανάγκες. Από την άλλη έχει αποκλειστεί η έκδοση ευρωομολόγων και η έκδοση νέου χρήματος από την ΕΚΤ, ενώ η προσφορά έκτακτης ρευστότητας στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ύψους 489 δις € με χαμηλό επιτόκιο (1%), πέρα από την σκανδαλώδη στήριξη τους από την ΕΚΤ, αποτελεί από πρακτική άποψη μόνο μικρή «ανάσα» στις μεγάλες δανειακές ανάγκες των χωρών της ευρωζώνης,[2] αλλά με πολύ υψηλό τίμημα (επιτόκια 6-7%) σε βάρος των λαών. Πόσο άραγε μπορεί να αντέξει η Ιταλία με απαγορευτικά επιτόκια δανεισμού ύψους 7%;

Κατά συνέπεια η βιωσιμότητα της ευρωζώνης και του ευρώ, παρά τις αλλεπάλληλες αποφάσεις και «θριαμβολογίες» μιας ημέρας, παραμένει έωλη. Αντί για δραστικό «κούρεμα» των χρεών, εθνικοποίηση τραπεζών, στήριξη ανάπτυξης, αναδιανομή εισοδήματος, κά, γίνονται βήματα όπισθεν. Ακόμα κι αυτό το λειψό «κούρεμα» του ελληνικού χρέους χαρακτηρίζεται «εξαίρεση» που δεν πρέπει να επαναληφθεί σε άλλη χώρα. Για μια ακόμα φορά τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου (τοκογλύφων τραπεζιτών και θεσμικών επενδυτών), τίθενται υπεράνω της κοινωνίας. Οι εμπειρίες των περιφερειακών χωρών από την ένταξη τους στο «μηχανισμό στήριξης» δείχνει ότι οι πολιτικές «Μνημονίου» τις έχουν βυθίσει σε παρατεταμένη ύφεση, υψηλή ανεργία, φτώχεια και παρακμή.

Οι ανεδαφικοί και «εν πολλοίς» ανιστόρητοι ισχυρισμοί επίτευξης «πρωτογενών πλεονασμάτων», «ισοσκελισμένων προϋπολογισμών», κά, ανάγουν κρίσιμα ζητήματα δημοσιονομικής διαχείρισης (πολιτικής φορολογικών εσόδων και δημοσίων δαπανών) σε τεχνικά θέματα λογιστικού ισοζυγίου εσόδων-εξόδων. Το ίδιο ισχύει για το μεγάλο θέμα της ανάπτυξης και της απασχόλησης, που η επίλυση τους επαφίεται και πάλι στο «μηχανισμό της αγοράς», ενώ η εισοδηματική πολιτική του χαμηλού εργατικού κόστους, παραμένει βασικός μοχλός στήριξης ανταγωνιστικότητας των αδύναμων οικονομιών. Στο λεξικό της «νέας οικονομικής διακυβέρνησης», οι έννοιες της ανακατανομής, της οικονομικής σύγκλισης, της περιφερειακής ανάπτυξης, της απασχόλησης, της διασφάλισης κοινωνικών δικαιωμάτων, της δικαιότερης κατανομής πλούτου, της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, κά, παραμένουν οιονεί άγνωστες.!

Συμπερασματικά, για μια ακόμα φορά διαπιστώνεται ότι το αντιλαϊκό και αντιδημοκρατικό οικοδόμημα της ΟΝΕ (ευρωζώνης-ευρώ), δεν επιδέχεται μεταρρυθμίσεις «επί τω βελτίω», αλλά χρειάζεται διάλυση ή ανατροπή του. Με όρους συστήματος, μια βιώσιμη επιλογή θα ήταν είτε ομοσπονδιακή συγκρότηση σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο (πράγμα πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο λόγω των εγγενών καπιταλιστικών αντιθέσεων), είτε «συντεταγμένη επιστροφή» στην περίοδο του Ecu (Ευρωπαϊκής Λογιστικής Μονάδας) πριν από το 2000 (έτος λειτουργίας του ευρώ), όπου τα νομίσματα των χωρών-μελών της ΕΕ παρά τα προβλήματα, καθόριζαν τις μεταξύ τους ισοτιμίες στα πλαίσια του «Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος» (ΕΝΣ), σε ένα εύρος διακύμανσης +/- 2,5% ως 7%. Ωστόσο η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, για να είναι φερέγγυα και βιώσιμη και σε αντιστοιχία με τις απαιτήσεις του «ιστορικά αναγκαίου» (σοσιαλισμού), προϋποθέτει μια καινούργια «αρχιτεκτονική» που θα έχει ως θεμέλια τα συμφέροντα των λαών και των εργαζόμενων της Ευρώπης, σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

2. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ, PSI, ΝΕΑ ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ, ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Οι αποφάσεις της 9^ης Δεκέμβρη ’11, με το νέο πλαίσιο λειτουργίας της ευρωζώνης, μαζί και τις γενικότερες κατευθύνσεις της «νέας οικονομικής διακυβέρνησης», ρίχνουν βαριά τη σκιά τους στην καθημαγμένη ελληνική οικονομία και κοινωνία, που για τρίτο χρόνο βιώνουν τις συνέπειες των νεοφιλελεύθερων συνταγών της τρόϊκας (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ) και του «Μνημονίου» που υπέγραψε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό το Γ.Παπανδρέου. Παρά τις τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα των μισθωτών και συνταξιούχων, η οικονομία βρίσκεται σήμερα στα πρόθυρα της επίσημης χρεοκοπίας. Η «ρύθμιση» του χρέους με το λεγόμενο πρόγραμμα PSI, η νέα δανειακή σύμβαση και το νέο Μνημόνιο που ετοιμάζουν από κοινού η υπερεθνική και εγχώρια «τρόϊκα», όχι μόνο δεν εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους, αλλά οδηγούν τον ελληνικό λαό σε οικονομικό και πολιτικό «εξανδραποδισμό», με τη γενική ισοπέδωση κοινωνικών δικαιωμάτων και τη μετατροπή της σε ένα άθλιο γερμανικό «προτεκτοράτο».

Οι αστικές δυνάμεις με πυρήνα την «τρικομματική» κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ και πρωθυπουργό τον εκλεκτό των τραπεζών Λ.Παπαδήμο, προχωρούν ψυχρά, μεθοδικά και αδίστακτα, στην υλοποίηση ενός συγκροτημένου σχεδίου δήμευσης του ελληνικού λαού, με «λεηλασία» μισθών-συντάξεων, κατεδάφιση κοινωνικών δικαιωμάτων, ξεπούλημα όλων των ΔΕΚΟ και λαφυραγώγησης της δημόσιας περιουσίας, για την εξασφάλιση των δανειστών-τοκογλύφων και των γενικότερων συμφερόντων του αστικού συστήματος κυριαρχίας στη χώρα. Προβάλλουν μάλιστα ως ιδεολόγημα τη «σωτηρία της πατρίδας», κινδυνολογώντας χυδαία,[3] ότι τάχα η παύση πληρωμών του χρέους και η αποδέσμευση από την ευρωζώνη, οδηγεί σε μια πρωτοφανή καταστροφή τη χώρα και το λαό, σε έναν….πραγματικό «αρμαγεδδών».! Χωρίς υπερβολή αναπαράγουν με σύγχρονους όρους το παλιό ιδεολόγημα «περί κομμουνιστικού κινδύνου» και του δόγματος «ανήκομεν στη Δύση». Είναι οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις και πρόσωπα, που με τις επιλογές τους οδήγησαν την οικονομία και τον ελληνικό λαό στο σημερινό τραγικό αδιέξοδο και δεν διστάζουν μπρος σε τίποτα προκειμένου να προστατέψουν τα συμφέροντα των πιστωτών, μαζί και τα δικά τους στενά πολιτικο-οικονομικά συμφέροντα, χωρίς φυσικά να εξασφαλίζουν ούτε βιωσιμότητα του χρέους, ούτε δρόμους ανάπτυξης και προόδου της ελληνικής κοινωνίας και ένα στοιχειώδες καλύτερο μέλλον στη νέα γενιά.

Ειδικότερα όσον αφορά στη βιωσιμότητα του χρέους, ο χειρισμός των εκκρεμών ζητημάτων του PSI δείχνεισυνέχιση της πολιτικής πλήρους υποταγής στις απαιτήσεις των πιστωτών-τοκογλύφων. Το υποτιθέμενο «κούρεμα» της ονομαστικής αξίας των ομολόγων (ύψους 206 δις €) κατά 50% (δηλαδή κατά 103 δις €) τα οποία κατέχουν μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί φορείς, είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρότερο, αν λάβουμε υπ’ όψη ότι θα συνοδευτούν από γενναίες «αντιπαροχές». Πρώτον, 30 δις € για στήριξη της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, ενώ αντίθετα η ανακεφαλαιοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων (12 δις) παραπέμπεται στους …..συνταξιούχους και δεύτερον, παροχή 30 δις στις ξένες τράπεζες για αγορά μέρους των ομολόγων που κατέχουν στην ονομαστική τους τιμή. Στην ουσία το «κούρεμα» δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ανταλλαγή ομολόγων «σε τρέχουσες τιμές αγοράς», δηλαδή σε τιμές που ισχύουν στη δευτερογενή αγορά, όπου τα ελληνικά ομόλογα είναι ήδη υποτιμημένα κατά 50-60%. Ωστόσο τα σημαντικότερα «αντισταθμιστικά» οφέλη των πιστωτών από τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση στα πλαίσια του PSI (στην ουσία οι διαπραγματεύσεις γίνονται μεταξύ «διεθνούς ένωσης τραπεζιτών-IIP» και ΕΕ-ΔΝΤ, με….παρατηρητή την ελληνική κυβέρνηση), είναι η ανταλλαγή παλαιών ομολόγων με νέα..!

Ποια είναι τα συγκεκριμένα «αντισταθμιστικά»; Πρώτον, δίνουν «κατιμά» και παίρνουν «μπον-φιλέ».! Δηλαδή, εξαργυρώνουν τα υποτιμημένα ομόλογα «junk» (σκουπίδια) με άλλα υψηλής εξασφάλισης (ΑΑΑ) αντίστοιχης με αυτήν των δανείων του ΔΝΤ και του EFSF. Δεύτερον, απαιτούν την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο αντί του ελληνικού (η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την απαίτηση χωρίς να το δηλώνει επίσημα), ώστε να διασφαλιστούν οι πιστωτές από μελλοντικό κίνδυνο «κουρέματος» με πρωτοβουλία της Ελλάδας (δηλ. σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο). Τρίτον, ζητούν για τα νέα ομόλογα επιτόκιο 6-8%, σε σύγκριση με 4,5% κατά μέσο όρο σήμερα, αυξάνοντας τις αποδόσεις. Σε αυτό ακριβώς υπάρχουν ακόμα διαφορές, διότι τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν τις δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους (περίπου κατά 2,5-3 δις €) απομακρύνοντας το στόχο για χρέος 120% του ΑΕΠ το 2020. Είναι χαρακτηριστική η παρέμβαση του το ΔΝΤ, το οποίο θεωρεί ότι η παροχή υψηλών επιτοκίων ελαχιστοποιεί την πιθανότητα επίτευξης του στόχου 120%, επισημαίνοντας ότι για την εξασφάλιση βιωσιμότητας θα χρειαστεί ή μεγαλύτερο «κούρεμα» ομολόγων (70-75%) ή μεγαλύτερο δανεισμό από την ΕΕ, πέρα από τα 130 δις που έχουν συμφωνηθεί.[4] Τέταρτο, για την πραγματοποίηση της ανταλλαγής θα πρέπει να υπάρξει συμμετοχή εκείνων των χρηματοπιστωτικών φορέων που κατέχουν τουλάχιστον 90% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων, ώστε η ανταλλαγή να θεωρηθεί εθελοντική. Διαφορετικά αν γίνει υποχρεωτική, με βάση τη «ρήτρα συλλογικής ευθύνης» (collective action clause), πιθανόν να προκύψει «πιστωτικό συμβάν» και να ενεργοποιηθούν τα «συμβόλαια αντιστάθμισης κινδύνου» (CDS), ένα ζήτημα που αφορά τους ίδιους τους χρηματοπιστωτικούς φορείς που ασκούν κερδοσκοπία, με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή του μεγαλύτερου μέρους των κατόχων ομολόγων στο «κούρεμα», έχει μεγάλες δυσκολίες και ενδεχομένως το PSI τελικά να μην προχωρήσει,[5] οπότε είτε η χώρα θα οδηγηθεί σε επίσημη χρεοκοπία και διαδικασία αναδιάρθρωσης χρέους, είτε αυξάνεται το ύψος του νέου δανείου προς την Ελλάδα από την «τρόϊκα», μεταβάλλοντας άρδην τα δεδομένα περί βιωσιμότητας του χρέους.

Τέλος δεν έχει αποσαφηνιστεί η «περίοδος χάριτος» και ο χρονικός ορίζοντας αποπληρωμής των νέων ομολόγων (αν δεν προσεχθεί η διασπορά λήξης, είναι ενδεχόμενο η χώρα να οδηγηθεί σε νέο «ραντεβού» με τη χρεοκοπία μετά 15-20 χρόνια). Επίσης δεν είναι ασαφές εάν θα επιβληθεί «κούρεμα» στα ομόλογα που κατέχουν μικροεπενδυτές, το ύψος των οποίων ανέρχεται σε 3,5 δις €.[6]Αντίθετα στα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ (62 δις €), μεγάλο μέρος των οποίων (1/3) τα αγόρασε υποτιμημένα στη δευτερογενή αγορά (!), δεν προβλέπεται να «κουρευτούν», ούτε το δάνειο της «τρόϊκας», καθώς και ορισμένα ακόμα ομόλογα και διακρατικά δάνεια, συνολικού ύψους 200 δις €. Εάν όμως δεν υπάρξει γενικό «κούρεμα» του συνολικού χρέους πάνω από 80% (αρχές 2012 προσέγγιζε 400 δις €), δεν υπάρχει ουσιαστική δυνατότητα «ανάσας» στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Κατά συνέπεια το σενάριο ότι με την εφαρμογή του PSI, εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους είναι ανεδαφικό, γεγονός που αναγνωρίζουν και οι εκπρόσωποι της ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Ακόμα κι αν όλα γίνουν σύμφωνα με τους «σχεδιασμούς» (εφαρμογή PSI, υπογραφή νέας δανειακής σύμβασης, εφαρμογή νέου Μνημονίου, επίτευξη όλων των προβλέψεων), το χρέος σε ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί το 2020 στο 120% όσο ήταν και το 2009 (!!), ενώ το 2030 θα κατέβει σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ στο 95% του ΑΕΠ.! Δηλαδή στο ορατό μέλλον, ο ελληνικός λαός, θα βρίσκεται σε καταπιεστικό καθεστώς εξουθενωτικής λιτότητας, ουσιαστικής εξάλειψης λαϊκής κυριαρχίας, συρρίκνωσης της εθνικής ανεξαρτησίας και μετατροπής της χώρας σε άθλιο «προτεκτοράτο».! Ήδη στις αρχές του νέου χρόνου ο πρωθυπουργός Λ.Παπαδήμος, σε σύσκεψη με τους λεγόμενους «κοινωνικούς εταίρους», ζήτησε κατόπιν υπόδειξης της τρόϊκας, την παραπέρα μείωση του εργατικού κόστους (περικοπές κατώτατου μισθού, 13^ου και 14^ου μισθού, τριετιών, κά), επισείοντας και πάλι τον κίνδυνο της «άτακτης χρεοκοπίας».[7]

Όσον αφορά τους όρους της νέας δανειακής σύμβασης 130 δις €, δεν είναι ακόμα γνωστοί (ύψος επιτοκίων, διάρκεια εξόφλησης, περίοδο χάριτος κά), ούτε οι γενικότερες δεσμεύσεις (αναλυτικά μέτρα, χρονικός ορίζοντας νέου Μνημονίου) κά. Ωστόσο είναι γνωστές οι «συντεταγμένες» που θα κινηθούν.[8]Η δήμευση του ελληνικού λαού χάριν των πιστωτών σε οικονομικό επίπεδο σημαίνει επιβολή αλλεπάλληλων μέτρων λιτότητας ύψους 50 δις ως το 2015, εκποίηση «κοψοχρονιά»[9] δημόσιας περιουσίας ύψους 50 δις, υποθήκευση εσόδων ύψους 15 δις από το πρόγραμμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας «Ήλιος», διάλυση εργασιακών σχέσεων, δημιουργία «ειδικών οικονομικών ζωνών» (δηλ. «παράδεισους» κερδοφορίας των πολυεθνικών) και ανυπολόγιστες «παράπλευρες απώλειες», με εκρηκτική αύξηση της ανεργίας (ιδιαίτερα στη νέα γενιά), άπλωμα της φτώχειας και φαινομένων κατάθλιψης, αυτοκτονιών, παρακμής, κοινωνικής περιθωριοποίησης, κά.

Κατά συνέπεια η άρνηση πληρωμής του χρέους με βάση το διεθνές δίκαιο («κατάσταση ανάγκης» και «απεχθές χρέος»)[10] και διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους, αποτελεί τη μόνη καθαρή, βιώσιμη και ρεαλιστική επιλογή για επιβίωση της χώρας. Αυτή η επιλογή έπρεπε να είχε γίνει το 2010, πριν από το δάνειο της «τρόϊκας» και υπογραφή του «Μνημονίου», όταν τα κρατικά ομόλογα διέπονταν από το ελληνικό δίκαιο.[11] Ωστόσο και σήμερα υπάρχει ακόμα περιθώριο, δεδομένου ότι μικρό μόνο μέρος ομολόγων (περίπου 10%), εκτός από το δάνειο της τρόϊκας, διέπεται από το αγγλικό δίκαιο. Αν υπογραφεί το PSI με όρους πιστωτών, τότε θα είναι δυσκολότερη η μονομερής διαγραφή του χρέους. Οι ευθύνες της «τρικομματικής» κυβέρνησης Παπαδήμου είναι τεράστιες, που αποδέχτηκε την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο αγγλικό δίκαιο. Το δημόσιο χρέος υπό τις συνθήκες που διαμορφώνονται και τις εκτιμήσεις που υπάρχουν,[12] δεν θεωρείται βιώσιμο και στοιχειώδης πρόνοια επιβάλλει να μη χαθεί το μοναδικό ίσως μέσο «αυτοπροστασίας» του λαού και της χώρας.

Ωστόσο δεν διαφαίνεται να υπάρχει τέτοιο αίσθημα ευθύνης από τη νέα κυβέρνηση. Αντίθετα επίσημη αποστολή της έχει την υπογραφή του PSI, της νέας δανειακής σύμβαση, του νέου Μνημονίου και μετά εκλογές, για να είναι να κάνει τη «λευκή περιστερά» η νέα κυβέρνηση. Προκαλεί ιδιαίτερη κατάπληξη η δήλωση του πρωθυπουργού Λ.Παπαδήμου, μετά το πέρας της συνόδου κορυφής, την 9^ην Δεκέμβρη ’11, όταν σε ερώτημα δημοσιογράφων, πως κρίνει τη συμφωνία, δήλωσε ότι «η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα να εφαρμόσει τις αποφάσεις της συνόδου».![13] Όπως όμως αναφέραμε, το νέο «δημοσιονομικό συμβόλαιο» προβλέπει ότι χώρες με χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, δεσμεύονται σε μείωση κατά 5% (1/20) ετησίως, (αρχής γενομένης για Ελλάδα το 2017), διαφορετικά θα υπάρξουν κυρώσεις. Αντίστοιχες δεσμεύσεις ισχύουν και για το «διαρθρωτικό έλλειμμα», τους «δείκτες ανισορροπίας», κά. Το εύλογο ερώτημα είναι κατά πόσο η Ελλάδα με χρέος πολλαπλάσιο του ορίου 60%, θα μπορέσει να τηρήσει αυτές τις δεσμεύσεις και κατά πόσο ο ελληνικός λαός θα αποδεχθεί τέτοια «απεχθή» βάρη, κυρώσεις, πρόστιμα, εξευτελισμούς, κά, προς χάριν των πιστωτών και του ευρώ; Δεν χωράει αμφιβολία ότι σε αυτή τη νέα «βόμβα νετρονίου» που σκοτώνει λαούς και αφήνει άθικτα τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου, η μόνη απάντηση θα είναι ένα νέο μεγάλο ΟΧΙ.!

3. ΠΑΥΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΧΡΕΟΥΣ, ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ, ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΩΝ-ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Είναι φανερό ότι αυτή η πολιτική, της νέας δανειακής σύμβασης, της μακρόχρονης «μνημονιακής» λεηλασίας και της «πάση θυσία» παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη, αποτελεί καταστροφική στρατηγική για τον ελληνικό λαό, ενώ η άρνηση πληρωμής του χρέους, η αποδέσμευση από την ευρωζώνη και η δημιουργία κυβέρνησης ριζοσπαστικών-αριστερών δυνάμεων, αποτελεί μια φερέγγυα αφετηρία για ελπιδοφόρα πορεία της ελληνικής κοινωνίας στο μέλλον. Ωστόσο προκύπτουν κρίσιμα ερωτήματα και πολλές επιφυλάξεις για το συγκεκριμένο εναλλακτικό σχέδιο. Ποιες συνέπειες θα έχει η «αθέτηση πληρωμών»; Τι συνεπάγεται η αποδέσμευση από την ευρωζώνη-ευρώ; Ποιες οι επιπτώσεις από την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα; Πως θα προκύψει η κυβέρνηση των ριζοσπατικών-αριστερών δυνάμεων; Ποιοι οι βασικοί άξονες του προγράμματος προοδευτικής εξόδου από την κρίση; κά.

Ξεκινώντας από το τελευταίο επισημαίνουμε επιγραμματικά την ανάγκη εφαρμογής δέσμης μέτρωνγύρω από δέκα άξονες. 1) «Αθέτηση πληρωμών» δημόσιου χρέους και άμεση ανακούφιση του κρατικού προϋπολογισμού από τα τεράστια τοκοχρεολύσια ιδιαίτερα στο διάστημα 2012-2015. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2012, προβλέπονται φορολογικά έσοδα 54 δις, € ενώ οι δαπάνες για τοκοχρεολύσια ξεπερνούν τα 60 δις και άλλα 25 δις για πληρωμές βραχυπρόθεσμου χρέους. Με την άρνηση πληρωμής τοκοχρεολυσίων η χώρα δεν έχει ανάγκη νέου δανεισμού για την καταβολή μισθών, συντάξεων, κοινωνικών, λειτουργικών, αναπτυξιακών κλπ, δαπανών. 2) Ανατροπή «Μημονίου», αποδέσμευση από την ευρωζώνη και ανάκτηση ελέγχου βασικών εργαλείων άσκησης οικονομικής πολιτικής (συναλλαγματικής, νομισματικής, πιστωτικής, δημοσιονομικής, εισοδηματικής, αναπτυξιακής, κλπ). 3) Εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων και αξιοποίησης λαϊκών αποταμιεύσεων για στήριξη ανάπτυξης και παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας. 4) Επεξεργασία ανορθωτικού προγράμματος ανάταξης της χώρας με στόχο την αύξηση της απασχόλησης, του εθνικού εισοδήματος και τη δικαιότερη αναδιανομή του. 5) Ριζική εξυγίανση δημόσιων οικονομικών με αύξηση εσόδων και δικαιότερη κατανομή φορολογικών βαρών, καθώς και πολιτική δαπανών με αναπτυξιακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια. 6) Στήριξη της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, ενίσχυση κοινωνικών δαπανών, ειδικά προγράμματα στήριξης οικογενειακής γεωργίας και μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων. 7) Επιστροφή υπό εθνικό έλεγχο όλων των βιώσιμων ΔΕΚΟ και επέκταση τους σε νέους τομείς στρατηγικής σημασίας. 8) Καταπολέμηση των καρτέλ και των μονοπωλιακών κυκλωμάτων, περιορισμός και έλεγχος της δράσης των πολυεθνικών εταιριών. 9) Ανάπτυξη ισότιμων οικονομικών σχέσεων με όλες τις χώρες, στα πλαίσια μιας πραγματικής πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. 10) Βαθύς εκδημοκρατισμός του κράτους, ανάπτυξη θεσμών λαϊκού ελέγχου και γνήσιας συμμετοχής των εργαζόμενων στα βασικά κέντρα των λήψης των αποφάσεων, κά.

Οι παραπάνω άξονες-μέτρα, αμφισβητούν τον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και αποτελούν τηναφετηρία ριζοσπαστικών αλλαγών που ανοίγουν δρόμους για προωθημένους κοινωνικούς μετασχηματισμούς με ορίζοντα το σοσιαλισμό. Δεν έχουν αποκλειστικά εθνοκεντρικό προσανατολισμό, αλλά σχεδόν στο σύνολο τους μπορούν να εφαρμοστούν σε υπερεθνικό επίπεδο,στα πλαίσια μιας πραγματικής ένωσης χωρών και λαών ομοσπονδιακού χαρακτήρα.

Η εφαρμογή του προγράμματος κοινωνικο-οικονομικής ανόρθωσης, ανταποκρίνεται στις ανάγκες, στα συμφέροντα και στις προσδοκίες της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και πρώτα απ’ όλα των μισθωτών-εργαζόμενων, της αγροτιάς, των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και της νέας γενιάς. Οι πολιτικές-κοινωνικές προϋποθέσεις προώθησης των στόχων είναι η ανάδειξη κυβέρνησης ριζοσπαστικών-αριστερών δυνάμεων, προϊόν μιας συμπαραταγμένης Αριστεράς. Η ανάπτυξη ενός ρωμαλέου και πολύμορφου κινήματος αντίστασης, ανατροπής και αλληλεγγύης κατά των αντιλαϊκών πολιτικών, αποτελεί «όχημα βάσης» για στην προώθηση του σχεδίου. Η παθητικότητα, μοιρολατρία και αποδοχή τετελεσμένων, είναι η χειρότερη επιλογή και δεν αντιστοιχεί στις αγωνιστικές παραδόσεις, τις ιστορικές παρακαταθήκες, την αδούλωτη, υπερήφανη και αξιοπρεπή στάση του λαού μας προς ξένους και εγχώριους δυνάστες. Ο συντονισμός και αναβάθμιση της δράσης με ανάλογα κινήματα στις χώρες της ΕΕ, αποτελεί στις σημερινές συνθήκες, αναντικατάστατο μέσο επιτυχίας των πιο πάνω στόχων καιενθάρρυνσης ανάλογων ανατροπών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα ανοίξει ελπιδοφόρους δρόμους για μια Ευρώπη των λαών, των εργαζόμενων και της σοσιαλιστικής προοπτικής.

4. Τα κρίσιμα ζητήματα επιστροφής στο εθνικό νόμισμα

Αφήσαμε τελευταία την εξέταση του θέματος επιστροφής στο εθνικό νόμισμα (δραχμή), που προκύπτει ωςεσωτερική αναγκαιότητα της δέσμης ριζοσπαστικών αλλαγών, ανεξάρτητα αν η διαδικασία αποδέσμευσης από την ευρωζώνη γίνει με πρωτοβουλία της χώρας ή με αποπομπή από τους ιθύνοντες κύκλους των «Μερκοζί». Πρόκειται για μια «στρατηγική» που αντιμάχονται σφόδρα όχι μόνο οι κυρίαρχες ελίτ της ευρωζώνης, αλλά και οι εγχώριες ελίτ του ελληνικού κατεστημένου, σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, κινδυνολογώντας επί υπαρκτών και ανύπαρκτων κινδύνων για την αποτροπή της. Χρειάζεται κατά συνέπεια να δούμε τις βασικές «αιχμές» επιχειρημάτων και απόψεων που προβάλλουν οι εκπρόσωποι του κατεστημένου, προκειμένου να παραλύσουν αντιδράσεις, να κάμψουν το αγωνιστικό φρόνιμα του ελληνικού λαού.

Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας παρέμβασης αποτελεί η συνέντευξη του διοικητή Τράπεζας Ελλάδος Γ.Προβόπουλου αρχές του χρόνου, [14] ο οποίος επικαλούμενος διάφορα τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της μετάβασης στο εθνικό νομισμα, κινδυνολογεί ασύστολα μιλώντας για «κόλαση» και εθνική καταστροφή.! Ειδικότερα ισχυρίζεται ότι θα υπάρξουν μεγάλες δυσκολίες στις συναλλαγές, δεδομένου ότι μέχρι να «κυκλοφορήσουν στην αγορά νέα χαρτονομίσματα το διάστημα που απαιτείται είναι μεγάλο», τα παλιά ευρώ θα αποσύρονται «ως μέσο αποθησαυρισμού και ως μέσο διαφύλαξης της περιουσίας»…και κατά συνέπεια οι ανταλλαγές θα γίνονται «στη βάση αντιπραγματισμού»…γεγονός που θα ισοδυναμούσε «με επάνοδο στη δεκαετία του ‘50». Επίσης με το πέρασμα στη δραχμή θα χρειαστεί συνάλλαγμα για την πραγματοποίηση εισαγωγών με αποτέλεσμα να «παρουσιαστούν σημαντικές ελλείψεις σε καύσιμα, πρώτες ύλες ακόμα και αγροτικά προϊόντα», καθώς επίσης «σοβαρές ελλείψεις σε αρκετά βασικά είδη» με αποτέλεσμα «τα σχολεία, τα νοσοκομεία και γενικά οι δημόσιες υπηρεσίες να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη λειτουργία τους». Μάλιστα «ελλείψει καυσίμων ο στρατός και η αστυνομία δεν θα μπορούν να κινούν τα οχήματα»…..«Ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο θα εγκυμονούσε επιπλέον και τεράστιους κινδύνους για την εξωτερική ασφάλεια και τη θέση της χώρας μας». Τέλος «το νέο νόμισμα θα υποτιμηθεί σημαντικά, ενδεχομένως έως 60-70%….το βιοτικό επίπεδο θα κάνει βουτιά» και κατά συνέπεια «η επιστροφή στη δραχμή θα ισοδυναμούσε τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια με αληθινή κόλαση». Αυτοί που θα επωφεληθούν όπως «συνέβη στο παρελθόν σε έκτακτες καταστάσεις, θα είναι οι λίγοι επιτήδειοι….το σύνολο της χώρας θα ζημιωθεί και μάλιστα βαριά». Γιαυτό όλοι θα πρέπει «να συστρατευθούν στον εθνικό αγώνα να γυρίσουμε το ταχύτερο δυνατό σε τροχιά οικονομικής και κοινωνικής προόδου, εντός της Ζώνης του Ευρώ, διασφαλίζοντας ότι έχουμε πετύχει ως σήμερα».!

Δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοσκεφτεί διαβάζοντας τα παραπάνω. Είναι δυνατόν ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος να είναι τόσο «άσχετος» ή λέει τόσο «χοντρά ψέματα»; Σε καθαρά τεχνικό επίπεδο η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα, ασφαλώς και παρουσίαζει δυσκολίες για τις οποίες από τώρα πρέπει να ετοιμάζεται «καλού-κακού» η Τράπεζα Ελλάδας, ώστε να μην δικαιωθούν οι «μωρές παρθένες».! Πέραν τούτου, τα πράγματα δεν είναι και τόσο «δύσκολα», διότι σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές,[15] στο χρονικό διάστημα ως την κυκλοφορία των νέων χαρτονομισμάτων, οι ανάγκες των συναλλαγών μπορούν να καλυφθούν με τα υπάρχονται ευρώ-χαρτονομίσματα τα οποία όμως θα πρέπει να σφραγισθούν με «μαγνητική μελάνη» (δηλ. θα είναι «σφραγισμένα» ευρώ που θα κυκλοφορούν ως δραχμές), αφού πρώτα καθοριστεί η νέα ισοτιμία δραχμής προς τα άλλα νομίσματα μαζί. Επίσης θα πρέπει να μπει έλεγχος εξαγωγής κεφαλαίων, ενώ οι τράπεζες θα χορηγούν συνάλλαγμα σε άλλα νομίσματα, παίρνοντας μόνο «σφραγισμένα» ευρώ, κά.

Από την άλλη οι εισαγωγές (εκφρασμένες σε εθνικό νόμισμα) πράγματι θα γίνουν ακριβότερες. Ωστόσο μόνο για τις «ανελαστικές» (πχ καύσιμα) θα χρειαστεί να πληρώσουμε περισσότερα, ενώ για τις «ελαστικές» είτε θα μειωθούν είτε θα υποκατασταθούν από εγχωρίως παραγόμενα, γεγονός που θα έχει θετική επίδραση στην απασχόληση και στο εθνικό εισόδημα. Ανάλογη θετική επίδραση θα έχει η υποτίμηση στις εξαγωγές και στον τουρισμό (περισσότερο συνάλλαγμα, απασχόληση, παραγωγή, εισόδημα, κά). Ωστόσο οι επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα θα έχουν προβλήματα, ενώ το δημόσιο εξωτερικό χρέος, παρ’ ότι θα ανατιμηθεί σε δραχμές, με την προϋπόθεση της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους δεν θα υπάρξει πρόβλημα, ιδιαίτερα αν η εξόληση του υπόλοιπου συνδεθεί με ρήτρα αύξησης του ΑΕΠ, των εξαγωγών ή της απασχόλησης.

Ασφαλώς υπάρχουν και άλλες πτυχές στο θέμα της μετάβασης στο νέο νόμισμα, που δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για να αναφερθούμε αναλυτικά. Ωστόσο είναι χρήσιμο να τονίσουμε με βάση τις υπάρχουσες εμπειρίες, ότι η ανάκτιση και ο σωστός χειρισμός του «εργαλείου» της συναλλαγματικής πολιτικής, μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα στην οικονομία. Αποτελεί καθαρή κινδυνολογία ότι η υποτίμηση είναι «από χέρι» αρνητική και ότι οδηγεί στην «κόλαση».! Αρκεί να αναφέρουμε ότι στο διάστημα 1970-2000, το δολάριο ανατιμήθηκε έναντι της δραχμής (ή η δραχμή υποτιμήθηκε) πάνω από 12 φορές (από 30 δραχμές το 1970, σε 365 δραχμές το 2000).! Άραγε η συγκεκριμένη περίοδος ήταν «κόλαση» για τον ελληνικό λαό;

Τέλος ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος, ενώ είναι «πολέμιος» της επιστροφής στη δραχμή και υποτίμηση της, είναι υπέρ της «εσωτερικής υποτίμησης» της αξίας της εργατικής δύναμης κατά 40-50% (μισθών, συντάξεων, κοινωνικών δαπανών, κά). Ήταν επίσης ενάντια σε κάθε ιδέα αναδιάρθωσης του χρέους και υπέρ του «Μνημονίου», ενάντια στο πρώτο PSI (κούρεμα 21%), ενάντια στο δεύτερο PSI (κούρεμα 50%), ενάντια στη στάση πληρωμών του χρέους, ενώ παραμένει ένθερμος υπερασπιστής της νέας δανειακής σύμβασης, του νέου Μνημονίου και δήμευσης του ελληνικού λαού, και πάνω από όλα, υπέρμαχος της παραμονής στο ευρώ……για τη «σωτηρία» του ελληνικού λαού.! Όμως αντί άλλης απάντησης, θα ήταν προτιμότερη μια φράση του γνωστού υπερασπιστή των συμφερόντων του συστήματος, δημοσιογράφου Ι,Κ.Πρετεντέρη (Νέα, 3.1.12), ο οποίος επισημαίνει αποκαλυπτικά: «Για άλλη μια φορά ακούω εθνικούς παιάνες. «Όλοι μαζί». Όλοι μαζί να μη βγούμε από το ευρώ, να μη γυρίσουμε στη δραχμή, να πάρουμε τη νιοστή δόση, να μας δώσουν τα πολλά λεφτά, να κουρέψουμε το χρέος και ότι άλλο προκρίνει ο καθένας….Με τι και με ποιόν θα είμαστε όλοι μαζί….να κάνουμε ότι μας ζητήσουν οι δανειστές;….Λυπάμαι αυτό δεν είναι πολιτική. Είναι ενδεχομένως επιβολή, ανάγκη, υποχρέωση, δέσμευση-πείτε το όπως θέλετε…Αλλά πολιτική δεν είναι μακάρι να το καταλάβουν και οι ίδιοι».!

ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 

---

[1]. Για αναλυτικότερη παρουσίαση, βλέπε δύο κείμενα. Το πρώτο, αφορά τη «Δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ» (Statement by the Euro Area Heads of States or Government», «European Council», Brussels, 9 December 2011) και το δεύτερο, τα «Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής» (Conclusions of European Summit, EUCO 139/11, Brussels, 9 December 2011).

[2]. Η βαθιά κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και η υπερχρέωση των αναπτυγμένων χωρών (ΗΠΑ ΕΕ και Ιαπωνίας), αυξάνουν τη ζήτηση «δανειακού κεφαλαίου» με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους δανεισμού. Το 2012 οι ανάγκες δανεισμού των G-7 χωρών θα ξεπεράσουν τα 8 τρις δολάρια (ΗΠΑ, 3,7 τρις, Ιαπωνία, 2,8 τρις, Ιταλία 428 δις, Γαλλία 367 δις, Γερμανία 285 δις, κόκ.). (Εξπρές, 3.1.12)

[3]. Σε πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ.Παπούλιας δήλωσε ότι «το μέτωπο εναντίον της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη πρέπει να είναι αραγές». (Εξπρές, 3.1.12), ενώ ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος Γ.Προβόπουλος σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή» (1.1.12), δήλωσε ότι «η τυχόν επιστροφή στη δραχμή θα ισοδυναμούσε τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια με αληθινή κόλαση». Με τη σειρά του ο πρόεδρος της «Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών», Β.Ράπανος τόνισε την ανάγκη «παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη με θυσίες», ζητώντας τη στήριξη της κυβέρνησης Παπαδήμου. (Ναυτεμπορική, 3.1.12) Τέλος διάφοροι διανοούμενοι-απολογητές του κατεστημένου (χαρακτηριστική περίπτωση ο Γ.Βούλγαρης σε άρθρο του στα «Νέα, 1.1.12»), κρούει τον κώδωνα κινδύνου τονίζοντας ότι «η Ελλάδα πρέπει να μείνει όρθια και να εξασφαλίσει την παραμονή της στο ευρώ, αντικρούοντας τη νέα «μαγική λύση» της δραχμής που προτείνουν η λαϊκή Δεξιά, η συντηρητική Αριστερά, τα μεγάλα κανάλια και μερικές τράπεζες». Υπερασπίζεται μάλιστα το Μνημόνιο δηλώνοντας ότι «ήταν η πιο συμφέρουσα από τις λύσεις που τότε είχαμε ώστε να εξασφαλίσουμε την πιο ομαλή αναγκαστική προσγείωση».! Τα σχόλια περιττεύουν.!!

[4] Σύμφωνα με δημοσιεύματα το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι εταίροι και πρώτα απ’ όλα η Γερμανία, θεωρούν ότι δεν επαρκεί η μείωση του χρέους κατά 50% ή κατά 103 δις ευρώ και εξετάζονται τρόποι για ακόμα μεγαλύτερη μείωση του, κατά 70-75% ή κατά 140-150 δις ευρώ. (Ναυτεμπορική, 3.1.12)

[5]. Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων που λήγουν το 2012 (ύψους 36 δις €), είναι λογικό να μη θέλουν ανταλλαγή ομολόγων με αποπληρωμή σε 20 ή 30 χρόνια. Επίσης από τα 120 δις ομόλογα που βρίσκονται στα χέρια θεσμικών επενδυτών, ένα μέρος βρίσκεται στα χέρια επιθετικών «hedge funds», τα αποκαλούμενα «γύπες» (vulture funds) που είναι πιθανό να μη συμμετάσχουν προσδοκώντας μέσα από δικαστικές διαδικασίες την καταβολή του συνολικού ποσού. Επίσης όσοι έχουν αγοράσει CDS ποντάροντας στη χρεοκοπία του ελληνικού κράτους, προφανώς δεν θέλουν εθελοντική συμμετοχή. Όλα αυτά περιορίζουν τη διαθέσιμη «κρίσιμη μάζα» ομολόγων των προς «κούρεμα» και η διαφορά πρέπει να καλυφθεί από τους επίσημους πιστωτές (ΔΝΤ και ΕΕ), ένα ενδεχόμενο πολύ «χλωμό» σε συνθήκες εντεινόμενης κρίσης ….οπότε καταλήγουμε και πάλι στην επίσημη χρεοκοπία και μεγαλύτερο υποχρεωτικό κούρεμα των ομολόγων που κατέχουν ιδιώτες και ενδεχομένως η ΕΚΤ.

[6]. Ενώ αρχικά είχαν δοθεί διαβεβαιώσεις για την εξαίρεση από το «κούρεμα» των μικροεπενδυτών, τελικά δεν είναι βέβαιο ότι θα εξαιρεθούν. Αν τελικά στη συμφωνία υπάρξει «ρήτρα συλλογικής ευθύνης» (collective action clause) τότε το κούρεμα θα είναι υποχρεωτικό σε όλους, ενώ αν δεν μπει, ίσως γίνει εξαίρεση τους. (Ελευθεροτυπία, 22.12.11)

[7]. Κατά τη σύσκεψη με τους «κοινωνικούς εταίρους» (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕ), ο Λ.Παπαδήμος στις 4.1.12, με δραματικό τόνο επισήμανε «ή μειώνεται το μέσο κόστος εργασίας (σσ. κατώτατος μισθός, 13^ος και 14^ος μισθός, κατάργηση τριετιών, μείωση εργοδοτικών εισφορών, κά), ή η τρόϊκα μας αρνείται τη νέα χρηματοδότηση με άμεσο κίνδυνο την άτακτη χρεοκοπία». Οι εκπρόσωποι της τρόϊκας προτρέπουν την κυβέρνηση αν δεν υπάρξει συμφωνία την εφαρμογή «πράξης νομοθετικού περιεχομένου» (ανάλογη της διετίας 1985-87, επί Σημίτη). Σε ερώτηση συνδικαλιστών αν η κυβέρνηση πρόκειται να προχωρήσει σε νομοθετική παρέμβαση ο Λ.Παπαδήμος είπε: «δεν μπορώ να σας απαντήσω».! (Εξπρές, 5.1.12)

[8]. Σύμφωνα με δημοσιεύματα τα μέτρα που έχουν δρομολογηθεί προβλέπουν, νέες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις (ιδιαίτερα σε επικουρικές), περικοπές σε δαπάνες παιδείας, υγείας, πρόνοιας, επέκταση της «εργασιακής εφεδρείας» (απολύσεις) σε όλους τους τομείς της δημόσιας διοίκησης, περικοπή αμυντικών δαπανών κυρίως σε ότι αφορά δαπάνες προσωπικού, περικοπές δημοσίων επενδύσεων, απελευθέρωση όλων των «κλειστών» επαγγελμάτων, κά. (Ναυτεμπορική, 5.12.11)

[9]. Τέσσερα αεροπλάνα Airbus Α340-300 της ΟΑ, πουλήθηκαν σε εταιρία ενοικίασης αεροσκαφών «Apollo Aviation Group» του Μαϊάμι, αντί ποσού 40,4 εκατ. δολ. ή 31 εκατ. € (στην ουσία σε τιμή «σκραπ»). Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010 είχε τεθεί ως κατώτατη τιμή πώλησης 100 εκατ. € και η αμερικάνικη εταιρία Cirrus είχε προσφέρει 95 εκατ., αλλά τελικά αποσύρθηκε και ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος στις αρχές του 2011. Αν τα αεροσκάφη είχαν πωληθεί όταν ακόμα πετούσαν, η τιμή τους θα μπορούσε να φθάσει ακόμα και 170 εκατ.δολ., εκτιμούν τεχνικοί της ΟΑ. (Τα Νέα, 3.1.12)

[10]. Δύο είναι οι βασικές πηγές διεθνούς δικαίου που μπορεί να στηριχθεί η άρνηση πληρωμής του χρέους. Η «κατάσταση ανάγκης» (state of necessity) της Διεθνούς Νομικής Επιτροπής του ΟΗΕ και η έννοια του «απεχθούς χρέους» (odious debt). Την πρώτη εφάρμοσε η Αργεντινή και τη δεύτερη ο Ισημερινός που διέγραψαν γύρω στο 70% του χρέους. (Για μεγαλύτερη ανάλυση, βλέπε. Γ.Τόλιος, «Κρίση, «απεχθές χρέος» και αθέτηση πληρωμών. Το ελληνικό…..δίλημμα», Αθήνα 2011, εκδόσεις «Τόπος», σελ. 79-92)

[11]. Σε μελέτη ερευνητών (Μίτου Γκουλάτι, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ (Duke) και Λεό Μπουχάϊτ, ειδικού στο χρηματοοικονομικό δίκαιο της εταιρίας Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP, που η ελληνική κυβέρνηση προσέλαβε ως σύμβουλο για το PSI), τονίζεται ότι η Ελλάδα μπορούσε με νομοθετικές ρυθμίσεις της Βουλής, να διαγράψει μονομερώς και νόμιμα μέρος ή όλο το χρέος, να μειώσει τα επιτόκια, να αυξήσει την περίοδο αποπληρωμής, να διαγράψει ολοσχερώς το κεφάλαιο, κά ή να απειλήσει τέτοιες ρυθμίσεις, προκειμένου να διαπραγματευθεί τη συναινετική διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους. (Πιο αναλυτικά βλέπε, www.iskra.gr, 4.1.12)

[12]. Η αμφισβήτηση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους εκπέμπεται με διάφορους τρόπους από διάφορους μελετητές και εκπροσώπους φορέων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

[13]. «Free Sunday”, 11.12.11

[14]. «Καθημερινή», 1.1.12

[15]. Β.Βιλιάρδος, «Σενάρια Δραχμής και Μάρκου» (σχέδιο Β, D.Meyer), 23.12.11, www.sofokleous10.gr