Το βρετανικό δίκαιο και η Ελλάδα

Πηγή: Το Βήμα 29/1

του Κ. Χρυσόγονου

Σε άρθρο του στο «Βήμα» την Κυριακή 22.1.2012 ο ομότιμος καθηγητής κ. Χ. Ροζάκης συμπεραίνει ότι «αν η Ελλάδα θέλει να αντιμετωπίσει την αποπληρωμή του χρέους της με καλοπιστία και υπευθυνότητα, δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την εφαρμογή ενός αξιόπιστου δικαίου» (δηλαδή του αγγλικού) και ότι «αντίθετες απόψεις σε αυτό φαίνεται να είναι εκ του πονηρού». Επειδή συγκαταλέγομαι σε εκείνους που έχουν επώνυμα εκφράσει αντίθετη άποψη, επιτρέψτε μου τις εξής παρατηρήσεις:

1. Το ζήτημα δεν είναι αν η Ελλάδα θέλει να αντιμετωπίσει την αποπληρωμή του χρέους της με καλοπιστία, αλλά αν έχει την αντικειμενική δυνατότητα να αποπληρώσει το χρέος αυτό, έστω και μετά την απαλλαγή της από ένα μέρος του με το PSI. Οποιος υποστηρίζει την ύπαρξη τέτοιας δυνατότητας θα πρέπει να μας εξηγήσει γιατί ένα δημόσιο χρέος στο 120% του ΑΕΠ δεν ήταν βιώσιμο το 2009 αλλά θα είναι το 2020. Εκείνο εξάλλου που επιμελώς αποσιωπάται από τα κυρίαρχα μέσα «ενημέρωσης» είναι ότι τα δημόσια χρέη (και ελλείμματα) συνοδεύονται από περίπου ισομεγέθη εξωτερικά χρέη. Πώς θα καταφέρει μια χώρα, η οποία ποτέ στην ιστορία της δεν ήταν σοβαρά πλεονασματική στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της (το μεγαλύτερο ετήσιο πλεόνασμα ήταν της τάξεως του 2% του ΑΕΠ, στην προ ευρώ εποχή), να αντιμετωπίσει αυτό το βουνό εξωτερικού χρέους;

2. Ο υπαινιγμός του κ. Ροζάκη ότι το ελληνικό δίκαιο είναι αναξιόπιστο, σε αντιδιαστολή προς το «αξιόπιστο» αγγλικό, είναι όχι μόνο αβάσιμος, αλλά και εκτός θέματος. Η ουσία βρίσκεται στο ότι, όπως ομολογεί ο κ. Ροζάκης, η εφαρμογή του αγγλικού δικαίου διασφαλίζει τον δανειστή έναντι της επίκλησης, εκ μέρους του οφειλέτη (ελληνικό Δημόσιο) «χαλαρωτικών διατάξεων για την πληρωμή του χρέους που προβλέπονται από το ελληνικό δίκαιο (λ.χ. η απρόβλεπτη μεταβολή των συνθηκών)». Με άλλες λέξεις, το αγγλικό δίκαιο είναι αυστηρό έναντι του κράτους-οφειλέτη, είναι δηλαδή ένα δίκαιο προορισμένο να κατοχυρώνει τα συμφέροντα των δανειστών. Και βέβαια η υπαγωγή ενός χρέους εκφρασμένου σε ευρώ στο αγγλικό δίκαιο θα συνεπάγεται απόλυτη αδυναμία δραχμοποίησής του, αν τελικά η Ελλάδα αναγκαστεί να επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα. Επομένως η αλλαγή του δικαίου που διέπει τα ελληνικά ομόλογα αποτελεί μείζονα παραχώρηση εκ μέρους της χώρας μας, η οποία δεν δικαιολογείται αν δεν διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του χρέους.

3. Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο αναγκαστικής εκτέλεσης, θα πρέπει πρώτα να δούμε τη διατύπωση της νέας δανειακής σύμβασης. Σε κάθε περίπτωση όμως, εφόσον τα νέα ομόλογα θα τελούν υπό την εγγύηση των κρατών-μελών της ευρωζώνης και του ΔΝΤ, η κατάληξη θα είναι η μετατροπή του χρέους προς ιδιώτες, όπως ήταν το 2010, σε διακρατικό χρέος. Απέναντι στα κράτη η διαπραγματευτική ισχύς του ελληνικού Δημοσίου είναι de facto σχεδόν ανύπαρκτη. Ολα αυτά φοβάμαι ότι οδηγούν στην κατεδάφιση της κυρίαρχης κρατικής υπόστασης του Ελληνισμού.

4. Οποιος διατυπώνει ισχυρισμούς περί «πονηρίας» απόψεων αντίθετων προς τις δικές του οφείλει και να τους αποδεικνύει, διαφορετικά υποδηλώνει μόνο ένδεια ουσιαστικών επιχειρημάτων.

Ο κ. Κώστας Χ. Χρυσόγονος είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.