Η Ε.Ε. δεν θέλει, η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 04/12/2011

Του Γιώργου Σταθάκη

Το ΔΝΤ καλείται να αναλάβει έναν νέο κεντρικό ρόλο στη διάσωση της Ευρωζώνης, με τη μεγάλη διεύρυνση των διαθέσιμων κεφαλαίων του από ΗΠΑ, Ε.Ε., Ρωσία, Κίνα, Καναδά, Ιαπωνία και φυσικά από τη δημιουργία μιας νέας γραμμής χρηματοδότησης απευθείας από τις κεντρικές τράπεζες των παραπάνω.

Η κρίση στην Ευρωζώνη έφθασε σε πλήρες αδιέξοδο. Οι εμμονικοί Βρετανοί μετρούν μέρες για το μέλλον του ευρώ, ενώ όλοι γνωρίζουν το βρετανικό πρόβλημα ανεξέλεγκτου ιδιωτικού χρέους, που δεν θεραπεύεται από την εξοικονόμηση δημόσιων πόρων για την κάλυψή του.

Οι αμετανόητα αυτοκαταστροφικοί Γερμανοί εμμένουν στη “μη λύση”: την εξαφάνιση κάθε ελλείμματος από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, το οποίο συγκρατεί εν μέρει την αύξηση του δημόσιου χρέους, αλλά δεν απαντά στο ερώτημα της διαχείρισης του υπάρχοντος δημόσιου χρέους και φυσικά στέλνει την ευρωπαϊκή οικονομία σε τριετή τουλάχιστον ύφεση.

Η πολιτική αυτή δεν απαντάει στο άμεσο ερώτημα της αναχρηματοδότησης των ομολόγων που λήγουν το 2012 και τα οποία φθάνουν σε εξωφρενικά επίπεδα. Η Ιταλία θα χρειαστεί 306 δισ., η Ισπανία 125, η Ελλάδα 44. Μαζί με την Ιρλανδία και Πορτογαλία τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα του 2012 είναι 500 δισ. και από 250 το 2013 και το 2014. Πολύ περισσότερο που το τραπεζικό σύστημα χρειάζεται κάτι παραπάνω από 100 δισ. που προέβλεψε η ντε φάκτο καταργημένη απόφαση της 27ης Οκτωβρίου. Για την ακρίβεια, χρειάζεται όσο και το δημόσιο χρέος, περίπου άλλο 1 τρισ.

Ο περίφημος μηχανισμός EFSF, με το 1 τρισ. “εικονικό χρήμα”, αδυνατεί ήδη να δανειστεί από τις αγορές σε μακροχρόνια βάση, άρα κρίνεται ήδη ανεπαρκής. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει εξαντλήσει τα όριά της με βάση τη διακριτική πολιτική που εφαρμόζει μέχρι σήμερα, καθώς έχει αγοράσει ήδη ομόλογα αξίας 200 δισ. Για να διευρύνει τον παρεμβατικό της ρόλο χρειάζεται νέες καταστατικές ρυθμίσεις.

Εν κατακλείδι η επίλυση των προβλημάτων χρειάζεται μία τριπλή παρέμβαση. Πρώτον,την έκδοση χρήματος και ευρωομολόγων προκειμένου να γίνει διαχειρίσιμο το δημόσιο χρέος. Δεύτερον, τον συντονισμό μεν της δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά με κατεύθυνση την προσαρμογή της στις άνισες επιδόσεις των οικονομιών, ακριβώς δηλαδή το αντίθετο από αυτό που επιχειρεί η “δημοσιονομική πειθαρχία”. Τρίτον, τη συντονισμένη πολιτική της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του τραπεζικού συστήματος σε μία κατεύθυνση ενίσχυσης των επενδύσεων.

Όλα αυτά είναι εξωπραγματικά και για τον λόγο αυτόν οι αγορές σημειώνουν τις ημερομηνίες εκλογών προκειμένου να δουν αν κάτι θα αλλάξει στη συνέχεια. Μέχρι τότε προεγγράφουν την πολιτική παράλυση και την αδυναμία της Ευρωζώνης.

Τι μένει; Μα φυσικά το ΔΝΤ. Το ΔΝΤ καλείται να αναλάβει έναν νέο κεντρικό ρόλο στη διάσωση της Ευρωζώνης, με τη μεγάλη διεύρυνση των διαθέσιμων κεφαλαίων του από ΗΠΑ, Ε.Ε., Ρωσία, Κίνα, Καναδά, Ιαπωνία και φυσικά από τη δημιουργία μιας νέας γραμμής χρηματοδότησης απευθείας από τις κεντρικές τράπεζες των παραπάνω.

Η δουλειά ήδη ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα από όλες τις κεντρικές τράπεζες μαζί προκειμένου να συγκρατήσουν μία κατάσταση, έστω βραχυχρόνια, που έτεινε να τεθεί εκτός ελέγχου. Και τώρα, με δεδομένη την πλήρη αδυναμία της Ευρώπης να παρακάμψει τη γερμανική “ψυχασθένεια”, κερδίζει χρόνο προκειμένου να βρεθούν μονιμότερες επιλογές. Η Γερμανία προτιμά να δανείσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το ΔΝΤ και αυτό να αγοράζει εθνικά ομόλογα των κρατών - μελών, αντί να το κάνει απευθείας.

Είναι όμως βιώσιμη η νέα τάξη πραγμάτων, όπως φαίνεται να διαμορφώνεται; Θεωρούμε ξεπερασμένο τον προφανή γαλλογερμανικό συμβιβασμό, περί ικανοποίησης των γερμανικών αιτημάτων για δημοσιονομικό έλεγχο προκειμένου να αφεθεί η κεντρική τράπεζα να εκδώσει χρήμα ή να αγοράσει ομόλογα. Θεωρούμε ξεπερασμένη την ιδέα των πολλών ζωνών του ευρώ.

Το ευρώ εδράζεται τουλάχιστον σε δύο χώρες, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Εάν δεν είναι μαζί στο ευρώ, τότε δεν υπάρχει ευρώ. Εάν υπάρχει το γαλλογερμανικό ευρώ, τότε η περιφέρεια είναι διαχειρίσιμη. Αλλιώς μιλάμε για διευρυμένο γερμανικό μάρκο, διευρυμένο γαλλικό φράγκο ή, πιο απλά, για εθνικά νομίσματα με κάποιες διμερείς δεσμεύσεις. Τέλος, θεωρούμε εξωπραγματική τη μεμονωμένη εκδίωξη μικρών χωρών, μιας και δεν λύνει κανένα από τα παραπάνω προβλήματα.

Τι απομένει, λοιπόν; Μία μεταβατική περίοδος σχετικής αποδυνάμωσης του ευρώ. Μία τριετής ύφεση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Συνεχείς πιέσεις πάνω στο νόμισμα. Τέλος, μία ατελής διαχείριση της αναγκαίας ρευστότητας μέσω του ΔΝΤ. Αυτό μπορεί να φαντάζει όχι και τόσο αρνητικό. Αλλά, πρώτον, παραβιάζει τον αρχικό κανόνα πάνω στον οποίο γίνεται η παγκόσμια διαχείριση της κρίσης, που είναι οι σταθερές ισοτιμίες των βασικών νομισμάτων, κάτι που έχει εφαρμοστεί απαρέγκλιτα μέχρι στιγμής.

Δεύτερον, οδηγεί μετά βεβαιότητας σε αποδυνάμωση την παγκόσμια οικονομία καθώς επιβραδύνει τους ρυθμούς στις αναπτυσσόμενες χώρες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κ.λπ.).Τρίτον, ανοίγει τον δρόμο σε επικίνδυνες διακυμάνσεις σε βασικά προϊόντα (πετρέλαιο, μέταλλα κ.λπ.), τα οποία είναι ευαίσθητα στις συναλλαγματικές ανακατατάξεις. Συνεπώς, εγκαινιάζει ένα νέο κύκλο αστάθειας.

Η “παθιασμένη” Ευρώπη διευρύνει τον κύκλο σε μία προσπάθεια να αποφύγει την ώρα της κρίσης. Απέτυχε να απομονώσει τον “ιό” της Ελλάδας. Μετά απέτυχε να συγκρατήσει την κλιμάκωση της κρίσης στην περιφέρεια. Τέλος, τώρα που η κρίση έφθασε στην καρδιά της Ευρώπης, δείχνει να αδυνατεί να καταλάβει τι συμβαίνει. Ανοίγει ακόμα περισσότερο τον κύκλο και καλεί τον υπόλοιπο κόσμο να σώσει την Ευρώπη. Μόνο που αυτό είναι αδύνατο.