Για έναν διεθνικό πατριωτισμό

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

ΤΟΥ ΕΥΤΥΧΗ ΜΠΙΤΣΑΚΗ

Μήνες τώρα ακούμε πως οι Μάγια πίστευαν ότι το 2012 θα έρθει το τέλος του κόσμου. Δεν ξέρω για τον κόσμο, ίσως όμως το 2012 σημάνει την κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οπαδοί της ευρωπαϊκής (καπιταλιστικής) ολοκλήρωσης φαντάζονταν μια Ευρώπη ισότιμων εθνών, μία ήπειρο ευημερίας και ειρήνης. Η πραγματικότητα διέψευσε τις προσδοκίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυτοδιαλυθεί ως συνέπεια της ανισότιμης ανάπτυξης και των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών ή θα μετατραπεί σε ένα περισσότερο συγκεντρωτικό και αυταρχικό μόρφωμα υπό την ηγεμονία του γερμανικού κεφαλαίου; Και η Ευρώπη του Σένγκεν, η Ευρώπη - φρούριο, θα γίνει για άλλη μια φορά φυτώριο του ρατσισμού και των επί μέρους εθνικισμών;

Η κρίση της Ε.Ε. είναι η χρονικά και τοπικά συγκεκριμένη μορφή της δομικής κρίσης του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, ο οποίος, έχοντας φτάσει στα ιστορικά του όρια, γεννά νέες μορφές πολέμων, εκμετάλλευσης και φτώχειας και νέες μορφές φενακισμού της συνείδησης.

Συγκεκριμένα: Ορισμένοι ιδεολόγοι της αστικής τάξης είχαν πιστέψει ότι ο αστικός διαφωτισμός θα σήμαινε τον θάνατο των θεών. Αλλά οι θεοί, αείζωοι, επιστρέφουν στη «μετα-νεωτερική» εποχή μας, μορφές της αλλοτριωμένης συνείδησης των αντινομιών του σημερινού κόσμου. Αντίστοιχα, σύμφωνα πάντα με τους ιδεολόγους της αστικής τάξης, η λεγόμενη (οικονομικο-τεχνική) παγκοσμιοποίηση θα σήμαινε την υπέρβαση του έθνους - κράτους και των εθνικών συγκρούσεων. Η κρίση, οι παγκοσμιοποιημένες αντιθέσεις και οι πόλεμοι της Νέας Τάξης διεύψευσαν τα διαφωτιστικά σχήματα.

Η νεοαποικιακή εκμετάλλευση και οι πόλεμοι της Νέας Τάξης γεννούν νέες μορφές εθνικισμών και φονταμενταλισμών. Αλλά σήμερα πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στον αντιδραστικό αντιαμερικανισμό και τον αντιδραστικό εθνικισμό από τη μία και τον υγιή πατριωτισμό από την άλλη, όπως επίσης ανάμεσα στις σκοταδιστικές μορφές του θρησκευτικού φονταμενταλισμού και τα θετικά του αστικού διαφωτισμού, υπέρβαση του οποίου αποτελεί η μαρξιστική φιλοσοφία και ανθρωπολογία. Ο καπιταλισμός, όπως έγραψαν οι Μαρξ και Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, διέλυσε τις ρομαντικές αυταπάτες των προκαπιταλιστικών κοινωνιών μετατρέποντας τις ανθρώπινες σχέσεις στην αισχρή ανταλλαγή «τοις μετρητοίς».

Και η Ελλάδα; Εκποιείται. Η γη, ο δημόσιος τομέας της οικονομίας, ο ορυκτός πλούτος και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, στο πλαίσιο ενός νεο-αποικιακού πειράματος. Αλλά η εκποίηση προκαλεί νέες συνειδησιακές διεργασίες. Πολλοί μιλούν για νέα κατοχή και για νέο ΕΑΜ. Άλλοι γίνονται φορείς εθνικιστικών και ρατσιστικών ιδεολογιών. Αλλά: «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις». Κανείς ξένος στρατός δεν έχει εισβάλει στην Ελλάδα. Δεν έχουμε ούτε κατοχή ούτε νέα κατοχή. Όπως ξανάγραψα, κανείς Άρης δεν θα κηρύξει την επανάσταση στα ελληνικά βουνά. Σήμερα έχουμε μια ιδιότυπη οικονομικο-πολιτική κατοχή, επιλογή της κυρίαρχης τάξης μας. Κατά συνέπειαν ο αγώνας εναντίον της νέας χούντας και των επικυρίαρχων είναι σήμερα βασικά ταξικός: αντικαπιταλιστικός και αντιιμπεριαλιστικός.

Και το εθνικό; Το πατριωτικό; Πριν απαντήσουμε, ας θέσουμε το ερώτημα: Τι σημαίνειπατρίδα; Πατρίδα είναι η γη, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, προπαντός οι άνθρωποι, οι επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις, ο λαϊκός πολιτισμός, οι βιώσιμες πολιτιστικές μορφές που δημιούργησε η αστική τάξη. Όλα αυτά εκποιούνται σήμερα.

Η αριστερά είναι εξ ορισμού πατριωτική. Ένας αριστερός πατριωτισμός θα έχει σήμερα ως περιεχόμενο την υπεράσπιση της πατρίδας, με την ευρύτατη έννοια. Αλλά ένας τέτοιος πατριωτισμός, στοιχείο της μαρξιστικής ιδεολογίας, είναι, εξ ορισμού,διεθνιστικός. Επιστρέφουμε λοιπόν στο πρόβλημα της Ευρώπης: Έξω από την Ε.Ε., επιστροφή στο έθνος - κράτος; Ή αγώνας του ελληνικού λαού σε συντονισμό με το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, για την Ευρώπη των ενωμένων σοσιαλιστικών δημοκρατιών;

Ουτοπία; Πιθανόν. Αλλά η ουτοπία του σήμερα (το μη εισέτι ον) μπορεί να γίνει ο τόπος της συναδέλφωσης των λαών της Ευρώπης. Εδώ βρίσκεται και η ιστορική ευθύνη και της δικής μας αριστεράς, η οποία, πολυδιασπασμένη και χωρίς στρατηγική, συνεχίζει τον αδιέξοδο εμφύλιο.