«Η εθνικοποίηση των τραπεζών δεν πρέπει να αποτελεί λέξη τρόμου»

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία

Στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ

Η ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ κρίση του 2007-2008 όχι μόνο δεν έχει τελειώσει αλλά φαίνεται να επιστρέφει ακριβώς εκεί από όπου ξεκίνησε: με τις επικίνδυνες και δόλιες τακτικές του χρηματοοικονομικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων μερικών από τους μεγαλύτερους ομίλους σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

Για τη σημερινή κατάσταση των τραπεζών, μια εξέλιξη που οδήγησε και στην πρόσφατη σύσκεψη της Ε.Ε. υπό την καθοδήγηση της Γερμανίας και της Γαλλίας, με σκοπό -ανάμεσα σε άλλους- την αντιμετώπιση της κρίσης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, συνομιλήσαμε με μια παγκόσμια αυθεντία, τον καθηγητή Γουίλιαμ Μπλακ, που είναι και ένας από τους κύριους ομιλητές στις συγκεντρώσεις των αμερικανών διαδηλωτών στη Νέα Υόρκη και στο Λος Αντζελες.

Εκεί που νομίζαμε ότι οι τράπεζες κατάφεραν επιτέλους να βελτιώσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν, ήρθε η κατάρρευση της γαλλοβελγικής τράπεζας Dexia, που μπορεί να είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα. Εκπλαγήκατε από αυτή την εξέλιξη;

Οχι, καθόλου. Η Dexia είχε πετύχει στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress tests), και μάλιστα με «άριστα». Οι τρεις μεγάλες ισλανδικές τράπεζες, αλλά και οι Lehman Borthers, AIG, Fannie Mae και Freddie Mac είχαν όλες περάσει τα stress tests με μεγάλη ευκολία -ημέρες ή εβδομάδες πριν από την κατάρρευσή τους... Τα stress tests είναι οξύμωρα πράγματα, που τα διαχειρίζονται άνθρωποι που είναι κανονικοί ηλίθιοι. Είναι σχεδιασμένα για να μπορεί να τα περάσει σχεδόν οποιαδήποτε τράπεζα, ώστε να καθησυχάσουν τους εύπιστους ότι όλα είναι καλά. Οι τράπεζες έχουν κρύψει τις ογκώδεις απώλειές τους με την υποστήριξη των ευρωπαίων και αμερικανών ρυθμιστών.

Εχετε δηλώσει ότι σημαντικές αμερικανικές τράπεζες, όπως η Bank of America και η Citibank, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι αφερέγγυες. Είναι γενικώς αποδεκτό αυτό;

Οι περισσότεροι άνθρωποι που συμμετέχουν στον χρηματοοικονομικό τομέα πιστεύουν ότι η Bank of America και η Citibank βρίσκονται πραγματικά σε χάλια κατάσταση. Από το 2006, οι μετοχές της Bank of America έχασαν το 88% της αξίας τους -περίπου 480 δισ. δολάρια. Αντιπαραβάλλετε αυτά τα νούμερα με τις απώλειες της Ελλάδας. Αυτό που αποκαλώ «λογιστική ελέγχου απάτης» είναι από τα πιο αποτελεσματικά όπλα για τη μαζική καταστροφή του πλούτου που έχουν ποτέ εφευρεθεί.

Είναι επίσης οι σημαντικότεροι παράγοντες στην καταστροφή θέσεων εργασίας και η κύρια αιτία για τα σοβαρά δημοσιονομικά ελλείμματα στην Ισλανδία και την Ιρλανδία. Δυο πολύ διακεκριμένοι συντηρητικοί τραπεζίτες μού έλεγαν πρόσφατα ότι είναι αηδιασμένοι από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη διασώσει τη Citibank τρεις φορές κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οι μετοχές της Citibank έχουν επίσης σφυρηλατηθεί κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν της Bank of America. Η κατάστασή του είναι πολύ γνωστή στους χρηματοοικονομικούς κύκλους.

Τι ακριβώς εννοείτε με τον όρο «έλεγχος απάτης»;

Με τον συγκεκριμένο όρο αναφέρομαι στους εκτελεστικούς διευθυντές που χρησιμοποιούν την τράπεζα ως εργαλείο, για να λεηλατήσουν τους πιστωτές της και τους μετόχους. Οι τρεις μεγάλες ισλανδικές τράπεζες, οι χειρότερες ιρλανδικές τράπεζες, και οι αμερικανικές εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες, και οι τράπεζες υποθηκών, χορήγησαν δάνεια σε τρομερά υψηλά ποσά που βασιζόντουσαν στην απάτη. Δυστυχώς, αυτή η δόλια ομάδα περιλαμβάνει και πολλούς από τους μεγαλύτερους, την αφρόκρεμα, των χρηματοοικονομικών θεσμών μας.

Προσμένετε να διαμορφωθεί μια ευρωπαϊκή προσέγγιση στα προβλήματα των τραπεζών της Γηραιάς Ηπείρου;

Το ευρώ ήταν καταδικασμένο από την αρχή, επειδή η διευθέτησή του έγινε με έναν εγγενώς επισφαλή τρόπο. Το πρόβλημα ήταν πάντα το εξής: τι θα γίνει όταν η περιφέρεια βρεθεί σε ύφεση και το κέντρο είναι απρόθυμο να επιτρέψει να τεθούν σε ισχύ οι απαραίτητες δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές, που είναι σημαντικές για την αντιμετώπιση της ύφεσης; Μια χώρα με δικό της νόμισμα έχει τρεις τρόπους να βγει από μια ύφεση:

1 Να προωθήσει μια αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική, που αυξάνει τις δαπάνες σε μια περίοδο ύφεσης.

2 Να προωθήσει μια αντικυκλική νομισματική πολιτική που αυξάνει την προσφορά χρήματος και μειώνει τα επιτόκια κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης.

3 Να υποτιμήσει το νόμισμά της. Η χρήση μιας πολιτικής δεν αποκλείει και τη χρήση κάποιας άλλης.

Το ευρώ, η ΕΚΤ και το Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας αλληλεπιδρούν για να αφαιρούν τη δυνατότητα από μια χώρα-μέλος της Ε.Ε. να χρησιμοποιήσει δημοσιονομική πολιτική με βάση μια από τις παραπάνω πολιτικές. Το ευρώ, ένα κοινό νόμισμα, καθιστά αδύνατο για ένα ευρωμέλος να κάνει νομισματική υποτίμηση. Η Γερμανία και η Γαλλία εξουσιάζουν τις πολιτικές της ΕΚΤ και εμποδίζουν την υποτίμηση και τις έντονα αντικυκλικές νομισματικές πολιτικές. Το Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας είναι μια οξύμωρη πολιτική, επειδή καθιστά παράνομο για μια χώρα να ανακάμψει οικονομικά από μια σοβαρή υποχώρηση με την εφαρμογή αντικυκλικών δημοσιονομικών πολιτικών. Με την ένταξή της στο ευρώ, η Ελλάδα παρέδωσε το κυρίαρχο νόμισμά της και πολλές από τις δυνάμεις που ένα κυρίαρχο έθνος πρέπει να κατέχει έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί σε σοβαρές οικονομικές κρίσεις.

Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπιστεί αυτή η δομή με εγγενείς ρωγμές. Η Ευρώπη θα μπορούσε να ενεργήσει όπως ένα ευρωπαϊκό έθνος που μεταχειρίζεται όλους τους πολίτες του ως ίσους, να προχωρήσει δηλαδή σε μια μορφή ομοσπονδιακού κράτους. Αλλά, εάν η Ευρώπη πίστευε πραγματικά σε μια προσέγγιση «στενής ένωσης» και αλληλεγγύης στην Ε.Ε., τότε το κέντρο δεν θα έριχνε την περιφέρεια στους λύκους όταν εισήλθαν σε ύφεση.

Θα ήταν η εθνικοποίηση των τραπεζών μια βιώσιμη λύση στο σημερινό χρηματοοικονομικό περιβάλλον;

«Η εθνικοποίηση» δεν πρέπει να αποτελεί λέξη τρόμου, κάτι που συμβαίνει κυρίως στις ΗΠΑ. Μια αποτυχημένη τράπεζα μπορεί να κρατικοποιηθεί και να λειτουργήσει ως δημόσια τράπεζα ή να πωληθεί στη συνέχεια στον ιδιωτικό τομέα. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν δημόσιοι πόροι για τη διάσωση των μετόχων. Δεν υπάρχει καμία μαγική συνταγή, μια λύση δίχως κόστος, στην περίπτωση ενός μαζικά αφερέγγυου χρηματοπιστωτικού συστήματος, ακόμα και όταν η χώρα διαθέτει το δικό της νόμισμα.

Οταν μια χώρα δεν διαθέτει το δικό της νόμισμα, δεν έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί σε μια σοβαρή οικονομική κρίση και βρίσκεται στο έλεος των άλλων κρατών που ελέγχουν το οικονομικό της πεπρωμένο. Το ΔΝΤ είναι κακόφημο, επειδή έχει μία απάντηση για κάθε κρίση: λιτότητα. Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ προσκυνούν στον βωμό των νεοκλασικών οικονομικών. Το οικονομικό δόγμα του νεοφιλελευθερισμού ευθύνεται για τη σημερινή κρίση. Είναι φρικτό που η ΕΚΤ εξουσιάζεται από το νεοκλασικό δόγμα.

Δεν θα αποτελούσε έκπληξη εάν η ΕΚΤ και το ΔΝΤ συνέχιζαν περαιτέρω επιθέσεις στη δημοκρατία και στην εθνική κυριαρχία των χωρών που βρίσκονται σε κρίση. Εχουν αυταρχικές απαιτήσεις από μια χώρα που βρίσκεται σε κρίση. Απαιτούν από την κυβέρνησή της να αγνοηθεί η βούληση του λαού και είναι τόσο λαίμαργοι και αρπακτικοί, που απαιτούν και την ίδια την κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας. Αυτό ακριβώς κάνουν στην περίπτωση της Ελλάδας. Εχουν εκβιαστικές απαιτήσεις -να πουλήσει η χώρα τον εθνικό της θησαυρό και τη γη της σε ξένες χώρες και στους πλουτοκράτες. Οποιαδήποτε χώρα υποκύπτει σε τέτοιους εκβιασμούς αυτοευνουχίζεται, προς απόλαυση των Γερμανών... Η πρόβλεψή μου είναι η εξής: στο τέλος θα απαιτήσουν να τους ευχαριστήσετε για την ταπείνωσή σας!

Η Ελλάδα έχει πολλά αυτοπροκαλούμενα προβλήματα και είναι σημαντικό οι Ελληνες να βρουν μια ελληνική λύση σε αυτά τα προβλήματα. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται την ΕΚΤ και το ΔΝΤ για να κάνει αυτά τα προβλήματα πολύ χειρότερα. Ο λαός της Ελλάδας χρειάζεται να ξεσηκωθεί και να εναντιωθεί στις εγχώριες και ξένες επιθέσεις, γι' αυτό που είναι καλύτερο για την ίδια την Ελλάδα.

WHO is who?

Αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών και Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι στο Κάνσας. Διερευνά την εγκληματικότητα του «λευκού κολάρου» και υπήρξε πρώην ρυθμιστής τραπεζών, καθώς και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου για την Αποτροπή Απάτης. Εχει αναπτύξει την έννοια του «ελέγχου απάτης», όπου μια επιχείρηση ή ένας ανώτατος εκτελεστικός διευθυντής χρησιμοποιεί τον οργανισμό που διαχειρίζεται ως «όπλο» για να διαπράξει απάτη. Το βιβλίο του «The Best Way to Rob a Bank is to Own One» (2005) έχει περιγραφεί από τον νομπελίστα οικονομολόγο George Akerlof ως «κλασικό» και ο Paul Volcker εγκωμίασε την ανάλυσή του για τον κριτικό ρόλο που συνέβαλε στην επαναρύθμιση και ανανέωση της διαδικασίας επίβλεψης της βιομηχανίας.