Η επιλογή της Ελλάδας: Με τη δημοκρατία ή με τις αγορές;

Πηγή: Καθημερινή 3/11/2011

Του Robert Reich*

Ποιον εμπιστεύεστε περισσότερο; Τη δημοκρατία ή τις αγορές; Ο Ελληνας πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, αποφάσισε υπέρ της δημοκρατίας, προκηρύσσοντας δημοψήφισμα με ερώτημα τα δρακόντεια μέτρα λιτότητας που απαιτούν από τη χώρα του η Ευρώπη και το ΔΝΤ, σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια που της παρέχουν (ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, τις δρακόντειες περικοπές που απαιτούν η Ευρώπη και το ΔΝΤ για να σώσουν τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες έχουν δανείσει πολλά λεφτά στην Ελλάδα και θα τα χάσουν αν η τελευταία κηρύξει στάση πληρωμών - για να μην αναφέρω και το πλήγμα που θα δεχτούν οι τράπεζες της Wall Street, λόγω της διασύνδεσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος).

Εάν οι Ελληνες ψηφοφόροι αποδεχθούν τους όρους της δανειοδότησης, η ανεργία θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο, οι δημόσιες υπηρεσίες θα δεχθούν παραπάνω περικοπές στη χρηματοδότησή τους, η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί πιο πολύ και το βιοτικό επίπεδο των περισσότερων Ελλήνων θα υποστεί νέο πλήγμα. Χωρίς τα μέτρα λιτότητας, οι Ελληνες θα βρεθούν αντιμέτωποι με υψηλότερο κόστος δανειοδότησης στο μέλλον, αφού η χώρα θα κηρύξει τώρα χρεοκοπία. Κάτι τέτοιο θα μειώσει επίσης το βιοτικό επίπεδο των περισσότερων Ελλήνων, αλλά αυτό δεν είναι αναγκαίο να συμβεί. Χωρίς τα μέτρα λιτότητας της Ε.Ε. και του ΔΝΤ, η ελληνική οικονομία έχει περισσότερες πιθανότητες να μπει σε τροχιά ανάπτυξης, κάτι που σημαίνει ότι περισσότεροι Ελληνες θα βρουν δουλειά.

Εν πάση περιπτώσει, δεν πρέπει να αφήσουμε τους Ελληνες να αποφασίσουν μόνοι τους τι θέλουν;

Βέβαια, αν η Ελλάδα δεν τιμήσει τα δάνειά της, οι διεθνείς επενδυτές (φοβούμενοι ότι το γεγονός αυτό θα πυροδοτήσει αλυσιδωτή αντίδραση) μπορεί να σηκώσουν τα λεφτά τους από την Ιταλία. Ετσι, είναι βέβαιο ότι θα χρεοκοπήσουν πάρα πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες και θα δημιουργηθεί πανικός στη Wall Street. Εξ ου και ο Τιμ Γκάιτνερ πιέζει την Ευρώπη να βοηθήσει την Ελλάδα.

Το έργο το έχουμε ξαναδεί, θυμάστε; Πιο συγκεκριμένα, εδώ στις ΗΠΑ, στο τέλος του 2008 και τις αρχές του 2009. Η Wall Street είχε δώσει πολλά επισφαλή δάνεια και το δίλημμα που αντιμετωπίζαμε τότε ήταν αν θα τη βοηθήσουμε.

Η διαφορά είναι ότι εμείς δεν οργανώσαμε δημοψήφισμα. Αντ' αυτού, η κυβέρνηση Μπους είπε στο Κογκρέσο ότι το έθνος θα βρισκόταν αντιμέτωπο με «οικονομικό Αρμαγεδδώνα» αν δεν ενέκρινε ένα τεράστιο πακέτο διάσωσης για τη Wall Street και μάλιστα άνευ όρων. Οπως ήταν φυσικό, το Κογκρέσο συμφώνησε βιαστικά. Και η κυβέρνηση Ομπάμα έδωσε ακόμη περισσότερα. Ετσι, αντί να αφήσουμε τη Wall Street να πληρώσει για την απροσεξία της, τη διασώσαμε και το πλήρωσε η πραγματική οικονομία.

Αν ερωτάτο ο αμερικανικός λαός για τη διάσωση της Wall Street το 2008 - 09, αμφιβάλλω ότι θα είχαν προχωρήσει έτσι τα πράγματα. Στη χειρότερη περίπτωση θα είχαν δοθεί δάνεια με πολύ αυστηρές προϋποθέσεις στις τράπεζες, οι οποίες θα έπρεπε να απορροφήσουν τις απώλειες από τα επισφαλή τους δάνεια και να βοηθήσουν τους δανειολήπτες να μειώσουν τις δόσεις που πλήρωναν. Θα τους ζητούσαμε επίσης να ενισχύσουν την κεφαλαιακή επάρκεια των μικρών και περιφερειακών τραπεζών σε ολόκληρη τη χώρα και να αποδεχθούν αυστηρούς εποπτικούς κανόνες, μεταξύ των οποίων και την επαναφορά του κανονισμού Glass-Steagall.

Αλλά κανείς δεν ρώτησε τους Αμερικανούς πολίτες. Ως εκ τούτου, η Wall Street σήμερα ανθεί και το υπόλοιπο έθνος υποφέρει. Ενας στους τέσσερις Αμερικανούς ιδιοκτήτες ακινήτων βρίσκεται με το κεφάλι κάτω από το νερό, αφού χρωστάει περισσότερα στο δάνειο του σπιτιού του απ' όσο αξίζει το σπίτι του, αν το πουλήσει. Και με την οικονομία στη χειρότερη κατάσταση από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης, λαμβάνουμε τώρα μέτρα λιτότητας. Πολιτείες και πόλεις έχουν ήδη περικόψει τους προϋπολογισμούς τους, ενώ έρχονται και περικοπές εκατοντάδων δισεκατομμυρίων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.

Αρα, τι θα επιλέξουμε; Την εξουσία των αγορών ή την εξουσία του δήμου; Με βάση τα όσα συνέβησαν στην Αμερική, θα πρότεινα το δεύτερο.

* Ο κ. Robert Reich είναι καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Berkeley και πρώην υπουργός Εργασίας των ΗΠΑ, επί κυβέρνησης Μπιλ Κλίντον.