ΑΓΟΡΕΣ - ΕΕ - ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟ ΜΠΛΟΚ: ΤΟ ΝΕΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΗΣ ΑΝΩΜΑΛΙΑΣ

Του ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗ*

«Ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;» λέγεται ότι αναφώνησε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στη συγκυρία της υπόθεσης Λαμπράκη.

Η απάντηση τότε ήταν: το τρίγωνο παλάτι - στρατός - αμερικανική πρεσβεία, οι πυλώνες του μετεμφυλιακού «κράτους των εθνικοφρόνων». Το ίδιο ερώτημα τίθεται προφανώς και σήμερα και η απάντηση συνίσταται και πάλι σε ένα τρίγωνο πολιτικής ανωμαλίας.

Ένα τρίγωνο νέου τύπου, που οι πλευρές του αποτελούνται από τις ονομαζόμενες «αγορές», δηλαδή τοδιεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, την Ε.Ε., και πιο συγκεκριμένα το γαλλογερμανικό διευθυντήριο, και το εγχώριο μνημονιακό μπλοκ, δηλαδή τη συμμαχία οικονομικών συμφερόντων και πολιτικής ελίτ που ανέλαβε να φέρει σε πέρας ένα αδιανόητο μέχρι πρότινος έργο κοινωνικήςκατεδάφισης και νεοαποικιακής υποδούλωσης της χώρας.

Η δημοκρατία και πάλι στο απόσπασμα, λοιπόν, με εναρκτήριες πράξεις το μνημονίο και την υποταγή στην τρόικα. Με τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών περάσαμε όμως σε ένα άλλο, ανώτερο στάδιο αυτής της διαδικασίας, που δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθεί «λευκό πραξικόπημα» ή πραξικόπημα με κοινοβουλευτικό μανδύα. Γιατί τι άλλο είναι ο τρόπος με τον οποίο τορπιλίστηκε από τα χρηματιστήρια και τους γαλλογερμανούς ηγεμόνες της Ε.Ε. η πρόταση ΓΑΠ για δημοψήφισμα, και ταπεινώθηκε με πρωτοφανή τρόπο ο ίδιος; Σε τι διαφορετικό παραπέμπει το παρασκηνιακό όργιο που προηγήθηκε του σχηματισμού της υπαγορευμένης από τα διεθνή και εγχώρια εξωθεσμικά κέντρα ενιαίας κυβέρνησης των μνημονιακών δυνάμεων; Δεν είναι απολύτως προφανές ότι οι απαιτήσεις που εκφράζουν με τον πιο ανοιχτό τρόπο οι Μέρκελ, Σαρκοζί, Ολι Ρεν και λοιποί ταιριάζουν μόνο σε χώρες όπου και τυπικά έχει καταλυθεί κάθε έννοια εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας;

Η ύπαρξη μιας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, και μάλιστα συντριπτικής, πρόθυμης να στηρίξει ένα τέτοιο εξάμβλωμα δεν αίρει σε τίποτε το γεγονός ότι αυτή η δήθεν «εθνική» κυβέρνηση στερείται τηςστοιχειώδους δημοκρατικής νομιμοποίησης. Και όμως ετοιμάζεται να εκτελέσει αποφάσεις που θα δεσμεύουν τη χώρα για δεκαετίες και θα τη θέσουν σε μετωπική σύγκρουση με μια κοινωνία σε εξεγερτικό αναβρασμό. Η συντελούμενη ανατροπή συνιστά συνεπώς κάτι βαθύτερο από μια προσωρινού χαρακτήραδιακοπή της «δημοκρατικής ομαλότητας». Στην ουσία πρόκειται για την απαρχή μιας μετάλλαξης προς ένα «μεταδημοκρατικό» καθεστώς όπου οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες επιβιώνουν ως απλή πρόσοψη. Στόχος είναι να περάσει η διαχείριση της εξουσίας στα χέρια ενός πολιτικού προσωπικού αυτονομημένου από κάθε κομματική και κοινωνική βάση αλλά απευθείας συνδεδεμένου με τα κυρίαρχα επιχειρηματικά συμφερόντα και απόλυτα πειθήνιου στις εντολές του ευρωπαϊκού κέντρου.

Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια είναι τι μπορούν να κάνουν άμεσα οι δυνάμεις που αντιστέκονται σ' αυτή την εξέλιξη, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Ας μην το κρύβουμε, ο πήχης είναι πολύ ψηλά. Ολες οι κουβέντες για περιορισμό της ισχύος των αγορών και έλεγχο της οικονομίας από την πολιτική θα παραμένουν κενές περιεχομένου όσο δεν προτείνουν συγκεκριμένους τρόπους αντιμετώπισης της κυριαρχίας του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και των πολιτικών μορφών με τις οποίες εκφράζεται. Σε ό,τι μας αφορά πιο άμεσα, αυτό σημαίνει κατ' αρχάς αμφισβήτηση του δημόσιου χρέους και ρήξη με την ευρωζώνη και, εντέλει, με την ίδια την Ε.Ε. Για να το πούμε διαφορετικά, καμιά δημοκρατική και κοινωνικά βιώσιμη λύση δεν είναι ρεαλιστική εντός των σημερινών πλαισίων. Καμιά δημοκρατική τομή δεν μπορεί να υλοποιηθεί αν δεν φύγει η θηλιά του δημόσιου χρέους και της συμμετοχής στην ευρωζώνη. Αυτό σημαίνει αθέτηση πληρωμών με πρωτοβουλία του δανειζόμενου, που αλλάζει το συσχετισμό και επιτρέπει την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους με στόχο τη διαγραφή του συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους του, και όχι επιφανειακά κουρέματα που διαιωνίζουν τη μνημονιακή λεηλασία όπως αυτά που προβλέπουν οι καταστροφικές συμφωνίες της 27ης Οκτωβρίου. Αυτό σημαίνει επίσης ανάκτηση της δυνατότητας εθνικής νομισματικής πολιτικής, σε κοινωνική κατεύθυνση, και έξοδο από το ευρώ, που δεν είναι παρά μια παγίδα φτιαγμένη στα μέτρα των μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών και ειδικότερα των γερμανικών. Το τελευταίο όπλο που έχει μείνει σήμερα στο κλονιζόμενο σύστημα είναι οφόβος που δημιουργεί σε ευρεία λαϊκά στρώματα η έξοδος από το ευρώ, η οποία παρουσιάζεται ωςσυντέλεια του κόσμου. Αυτό που παραλείπεται όμως είναι ότι ούτως ή άλλως η ελληνική κοινωνία καλείται να αποχαιρετήσει το φρούδο όνειρο μιας ισότιμης συμμετοχής στο κλαμπ των ισχυρών και των πλούσιων δήθεν «εταίρων». Η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος, τη στιγμή που το ευρωπαϊκό οικοδόμημα κλονίζεται συθέμελα, μπορεί αντίθετα να αποτελέσει την αρχή μιας διαφορετικής καιαπελευθερωτικής πορείας για τη χώρα, αλλά και για όλη την Ευρώπη, στους αντίποδες του αντιδημοκρατικού και αντικοινωνικού τερατουργήματος που ακούει στο όνομα «Ευρωπαϊκή Ενωση».

* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο King’s College του Λονδίνου. Το άρθρο αναδημοσιεύεται από την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (13/11/2011).