"Δώστε μου ένα μοχλό και θα κινήσω τη Γη", και άλλες ιστορίες

ΠΗΓΗ: ΒΑΘΥ ΚΟΚΚΙΝΟ

του ciaoant1

"Δώστε μου ένα μοχλό και θα κινήσω τη Γη"

- Αρχιμήδης

Σε αυτή την ανάρτηση θα ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με την οικονομική πλευρά του πράγματος, κάνοντας ένα "διάλλειμα" από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα.

Πιο συγκεκριμένα, θα αναφερθούμε σε ένα "τεχνικό όρο" που συνεχώς εμφανίζεται στις τηλεοράσεις, χωρίς κανένας να πολυκαταλαβαίνει τι ακριβώς σημαίνει: Τη "μόχλευση" (leveraging). Ο όρος αυτός ακούγεται πολύ τώρα τελευταία, λόγω του EFSF, και αυτό αποτελεί μια καλή ευκαιρία να δούμε τι σημαίνει.

Μέσα από αυτόν τον "τεχνικό όρο" μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το πώς λειτουργεί το νομισματικό σύστημα - και όχι μόνο, μιας και η "μόχλευση" παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή μας ζωή, άσχετα με το αν το αντιλαμβάνεται κανείς ή όχι.

Για να καταλάβουμε καλύτερα τι σημαίνει "μόχλευση", θα χρησιμοποιήσουμε ένα απλό, ίσως και απλουστευτικό, παράδειγμα από την καθημερινότητα: Το ιατρικό σύστημα.

Για να υπάρξει η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα, θα έπρεπε να υπάρχει "ένας γιατρός ανά κάτοικο" (αναλογία 1:1). Αν μπορούσαμε να πετύχουμε αυτή την αναλογία, τότε ο πληθυσμός θα ήταν πολύ εξασφαλισμένος σε περίπτωση ασθένειας, καθώς ακόμα και στην "ακραία" περίπτωση μιας επιδημίας, θα υπήρχε αρκετό ιατρικό προσωπικό ώστε να φροντίσει τους αρρώστους.

Όμως, αν εφαρμόζαμε την αναλογία 1:1, τότε θα έπρεπε ο μισός πληθυσμός της γης να ήταν γιατροί (!), αφήνοντας μόνο το υπόλοιπο 50% να ασχολείται με την παραγωγή του πλούτου. Γι' αυτόν, αλλά και για μια σειρά ακόμα λόγους, η λύση του να έχουμε έναν γιατρό ανά κάτοικο απορρίφθηκε.

Αυτό λοιπόν που ισχύει είναι ένα ιατρικό σύστημα όπου υπάρχει ένας γιατρός ανά 10, 20 ή 100 κατοίκους (δε γνωρίζω τα ακριβή νούμερα - άσε που τα ακριβή νούμερα διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, τις οικονομικές της δυνατότητας, το πόσο ισχυρός είναι ο "ανθρωπισμός" στην κάθε κοινωνία (πόσο πολύ ο κόσμος εκτιμά τη ζωή ως "το ύψιστο αγαθό"), κτλ, κτλ, κτλ). 

Έτσι, το ιατρικό σύστημα βασίζεται πρακτικά σε μια αναλογία πολύ μεγαλύτερη από το 1:1. Για λόγους απλότητας, ας υποθέσουμε πως η αναλογία αυτή είναι 1:100 ("ένας γιατρός ανά 100 κατοίκους"). Μια τέτοια αναλογία προφανώς δε μας δίνει τόσο επαρκή προστασία (πχ σε μια περίπτωση επιδημίας ή κάποιου τέτοιου μεγάλου ιατρικού συμβάντος) όσο το να έχουμε "έναν γιατρό ανά έναν κάτοικο". Παρόλα αυτά, μια τέτοια αναλογία παρέχει μια "σχετικά καλή" κάλυψη, και χωρίς να μετατρέπει το 50% του πληθυσμού σε γιατρούς (ο γιατρός δεν παράγει, απλά "επιδιορθώνει" τόσο τους καπιταλιστές, όσο και τους εργάτες, ώστε οι τελευταίοι να επανέλθουν μετά στην παραγωγή, ως ένα "γρανάζι στη μηχανή" που χρειάζεται που και που επιδιόρθωση ή συντήρηση. Ως εκ τούτου, ο γιατρός παρέχει μια σημαντική μεν, αλλά βοηθητική-δευτερεύουσα υπηρεσία).

Αυτή η βασική αρχή, ότι δηλαδή ένας γιατρός μπορεί να "καλύψει" πολλούς κατοίκους (πχ 100 κατοίκους, αν η αναλογία είναι 1:100), είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα "μόχλευσης".

Η ίδια βασική αρχή χρησιμοποιείται και στο τραπεζικό σύστημα, όπου, όπως έχουμε ξαναδεί, αν η τράπεζα έχει 10$ στο θησαυροφυλάκιο της, μπορεί να δανείσει μέχρι 100$ (μόχλευση 1:10). Γι' αυτό και αν όλοι οι καταθέτες πάνε ταυτόχρονα στην τράπεζα και αποσύρουν τις καταθέσεις τους, η τράπεζα χρεοκοπεί (διότι τα λεφτά αυτά τα έχει δανείσει στο πολλαπλάσιο)

Επίσης, η μόχλευση χρησιμοποιείται σήμερα και στο νομισματικό σύστημα, σε αντίθεση με παλιότερα, όπου ίσχυε ο κανόνας του χρυσού, και το κάθε κράτος ήταν υποχρεωμένο να εκδίδει μόνο τόσο νομίσματα όσο χρυσό είχε στα θησαυροφυλάκια του (αναλογία 1:1). Τώρα που ο κανόνας του χρυσού καταργήθηκε, τα κράτη "μοχλεύουν" τα νομίσματα που τυπώνουν, καθώς μπορούν να τυπώνουν όσα θέλουν. Έτσι, έχουν τυπώσει πολύ παραπάνω από τα αποθέματα χρυσού τους, και συνεχίζουν να το κάνουν, με αποτέλεσμα η αναλογία της μόχλευσης διαρκώς να αυξάνεται.

Η μόχλευση επιτρέπει στο καπιταλιστικό σύστημα να αναπτυχθεί - και πάντοτε υπήρχαν τραπεζικά δάνεια ή άλλες μορφές μόχλευσης. Έτσι, ένας καπιταλιστής θα μας πει, και θα έχει δίκιο, ότι πήρε πχ ένα επιχειρηματικό δάνειο από την τράπεζα, έφτιαξε μια επιχείρηση, και τώρα στο εργοστάσιο του δουλεύουν εργάτες, παράγονται πράγματα, κτλ. Να λοιπόν που πράγματι το να χρησιμοποιείς τη μόχλευση μπορεί να δώσει καπιταλιστική ανάπτυξη. 

Θυμηθείτε άλλωστε και το παράδειγμα με τους γιατρούς: Αν δεν υπήρχε μόχλευση στο ιατρικό σύστημα, τότε θα έπρεπε να είχαμε έναν γιατρό ανά κάτοικο, δηλαδή θα έπρεπε ο μισός πληθυσμός να ήταν γιατροί! Αυτό προφανώς θα μείωνε κατά πολύ την παραγωγή και την καπιταλιστική ανάπτυξη. Τώρα που οι γιατροί είναι λιγότεροι, η πλειοψηφία του πληθυσμού μπορεί να ασχοληθεί με την παραγωγή. Ας μην ξεχνάμε πως στο καπιταλισμό υπάρχει η "φετιχοποίηση" της ανάπτυξης, και η διαρκής μανία για ολοένα και μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου. Το να βάλεις λοιπόν το μισό πληθυσμό να ασχολείται με την ιατρική, είναι παρανοϊκό, διότι από ένα σημείο και πέρα, εμποδίζεις την παραγωγή νέου πλούτου.

Εδώ είναι και ένα μεγάλο "σημείο τριβής", μια αντίφαση του καπιταλισμού: 

Αν η αναλογία της μόχλευσης είναι μικρή (πχ 1:1 στην πιο ακραία περίπτωση όπου δεν υπάρχει μόχλευση), τότε εμποδίζεται η καπιταλιστική ανάπτυξη. Δεν θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη αν ο μισός πληθυσμός είναι γιατροί, και ούτε θα υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη αν οι τράπεζες δε δίνουν επιχειρηματικά δάνεια, "μοχλεύοντας" τα κεφάλαια τους (1:10 ή και παραπάνω).

Αν η αναλογία της μόχλευσης είναι μεγάλη, τότε ναι μεν υπάρχει μεγάλη καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά καταρρέει στην πρώτη δυσκολία. Για παράδειγμα αν υπάρχει ένας γιατρός ανά 1.000.000 κατοίκους, τότε θα γεμίσουμε αρρώστους με κάθε πιθανή και απίθανη ασθένεια (από μια γρίπη μέχρι σπασμένα πόδια, χέρια, κτλ). Αν δεν υπάρχουν γιατροί, τότε ναι μεν η κοινωνία θα έχει το μέγιστο δυνατό αριθμό εργατών που θα παράγουν, αλλά ποιος θα τους "επιδιορθώσει" όλους αυτούς τους εργάτες αν "χαλάσουν"; Το ίδιο ισχύει και με την "υπερβολική μόχλευση" που υπάρχει σήμερα στο τραπεζικό σύστημα.

Πριν εξηγήσουμε λίγο καλύτερα τι σημαίνει αυτό, μια διευκρίνηση: Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω, μερικοί ίσως να σχημάτισαν την εντύπωση ότι η καλύτερη λύση θα ήταν μια "μέτρια μόχλευση" (δηλαδή μια σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση). 

Εξάλλου, ένα τέτοιο σύστημα "μέτριας μόχλευσης" ίσχυε και παλιότερα (πχ το μεταπολεμικό "κοινωνικό κράτος", που είχε βάλει μερικά χαλινάρια στις τράπεζες, ίσχυε ο νομισματικός κανόνας του χρυσού, κτλ. Και υπάρχουν αρκετοί κευνσιανοί οικονομολόγοι και αναλυτές που γκρινιάζουν -και δεν έχουν άδικο- για το ότι το τραπεζικό σύστημα είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτο, ζητώντας ουσιαστικά ένα καθεστώς "μέτριας μόχλευσης"). 

Η "μέτρια μόχλευση" έχει μια σχετικά μεγαλύτερη σταθερότητα - ωστόσο δε μπορεί να εφαρμοστεί για πολύ, ούτε αποτελεί οριστική λύση. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από την ίδια την ιστορία, καθώς το "κοινωνικό κράτος" καταργείται βάναυσα από την άρχουσα τάξη, που πλέον εφαρμόζει ολοένα και μεγαλύτερη μόχλευση.

Αυτό γίνεται διότι, όπως είπαμε και πριν, η μεγαλύτερη μόχλευση οδηγεί σε μεγαλύτερη ανάπτυξη, άσχετα αν κάνει το σύστημα πιο ασταθές, "ροκανίζοντας" τα θεμέλια στα οποία βασίζεται. Ο καπιταλιστής τυφλωμένος από το πάθος του για ολοένα και περισσότερα κέρδη, κατά βάθος θέλει πάντα να εφαρμόζει μεγαλύτερη μόχλευση. Αν πχ η τράπεζα έχει 10$ στα ταμεία της, και μπορεί να δώσει δάνεια συνολικού ύψους 1000$ αντί για 100$, θα το κάνει (λόγω αυξημένων κερδών). Όμως, αυτό κάνει το σύστημα πιο ασταθές, διότι με την παραμικρή απόσυρση καταθέσεων από έναν καταθέτη, ή χρεωκοπία ενός δανειολήπτη που πληρώνει τις δόσεις του, το σύστημα καταρρέει. Εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα με τον καπιταλισμό ως ένα σύστημα που βασίζεται στον ατομικό πλουτισμό.

Δεν ξέρω πόσο σχετικά ή άσχετα σας φαίνονται όλα αυτά με τη σημερινή κατάσταση, ωστόσο σήμερα υπάρχει "υπερβολική μόχλευση": Θυμίζουμε ότι τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα που κυκλοφορούν παγκοσμίως έχουν ύψος 700 τρις δολάρια (!), ενώ μία μόνο τράπεζα έχει περισσότερα παράγωγα στην κατοχή της από ολόκληρο το παγκόσμιο ΑΕΠ!

Το σύστημα αναπτύχθηκε επί πολλά χρόνια με "δανεικά" (αύξηση μόχλευσης), καλύπτοντας έτσι τη φυγή του βιομηχανικού κεφαλαίου προς Ασία ή άλλα τέτοια μέρη με χαμηλό εργατικό κόστος.

Τώρα που τα δανεικά αυτά δε μπορούν να αποπληρωθούν, το σύστημα καταρρέει, και γι' αυτό ακόμα και μια "μικρή" χώρα όπως η Ελλάδα προκαλεί τόσο μεγάλους κραδασμούς σε παγκόσμια κλίμακα: Διότι η μόχλευση είναι τόσο μεγάλη, που ακόμα και ένας δανειολήπτης να μην πληρώσει αυτά που η τράπεζα περιμένει να πάρει, τότε η τράπεζα θα καταρρεύσει. Προκειμένου λοιπόν να αποφύγει τη χρεωκοπία, η τράπεζα ρημάζει τους εργάτες, ζητώντας διαρκώς "θυσίες". Ξαναρίξτε μια ματιά στα νούμερα που δώσαμε πιο πάνω σχετικά με τα παράγωγα που κυκλοφορούν στις χρηματαγορές, και νομίζω εύκολα θα καταλάβετε ότι οι τράπεζες δε θα σταματήσουν αν δεν πάρουν τρισεκατομμύρια επί τρισεκατομμυρίων. Τι μένει για εμάς; Αν μας αφήσουν τα σώβρακα και δε μας πάρουν, τυχεροί θα είμαστε (αν και δε νομίζω καν ότι θα είμαστε τόσο "τυχεροί" - αν δε σταματηθούν, θα μας τα πάρουν και αυτά).

Πολλοί λένε ότι "η Ελλάδα είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα". Οι λέξεις "μεγάλο" και "μικρό" βέβαια είναι σχετικές, διότι η Ελλάδα ναι μεν αποτελεί πρόβλημα, ωστόσο δεν είναι η μόνη. Πρόβλημα, και μάλιστα μεγαλύτερο είναι και η Ισπανία, και η Ιταλία, ακόμα και οι ΗΠΑ. Η Αμερική είναι το μεγαλύτερο ζήτημα απ' όλα, δεδομένου του μεγέθους και του ρόλου της στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Όπως έχουμε ξαναπεί, η λύση που θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, είναι να διασώσει τις τράπεζες, τυπώνοντας πληθωριστικό χρήμα και χαρίζοντας το σε αυτές. Τα νούμερα όμως είναι τόσο μεγάλα, που το νόμισμα όχι απλά θα υποτιμηθεί έναντι του [σταθερού] χρυσού, αλλά θα καταστραφεί πλήρως. Αυτή η διεργασία βέβαια θέλει χρόνο, και οι κυβερνώντες την κάνουν όσο το δυνατόν πιο "ελεγχόμενη", ωστόσο έχει ήδη ξεκινήσει.

Στην Ευρώπη, η Γερμανία αντιστέκεται σε αυτή τη στρατηγική, διότι αντιλαμβάνεται την μακροπρόθεσμη κατάληξη της. Άλλωστε, η Γερμανία έχει βιομηχανική παραγωγή, και όχι απλά "αντέχει" το ευρώ, αλλά ευνοείται πάρα πολύ από αυτό:

Και αυτό διότι η ισοτιμία του ευρώ στις διεθνείς αγορές είναι ένας "μέσος όρος": Ανεβαίνει λόγω της Γερμανίας, αλλά πέφτει λόγω PIIGS. Αυτό σημαίνει ότι χώρες όπως η Ελλάδα είναι αναγκασμένες να χρησιμοποιούν ένα "υπερβολικά ακριβό" νόμισμα που δεν τις αφήνει κάνουν υποτίμηση και να γίνουν έτσι πιο φτηνές ("ανταγωνιστικές") και να παράγουν-εξάγουν προϊόντα, ενώ παράλληλα η Γερμανία έχει ένα νόμισμα που είναι σχετικά πιο φτηνό απ' ότι θα ήταν το μάρκο μόνο του. Έτσι, η Γερμανία έχει ακόμα καλύτερα εμπορικά αποτελέσματα (εξαγωγές) με το ευρώ.

Αλλά και σε καθαρά νομισματικό επίπεδο, το ευρώ αποτελεί ένα "αντι-δολάριο": Σε αντίθεση πχ με την πετρελαϊκή κρίση του 1973, τώρα ο κόσμος ΕΧΕΙ μία εναλλακτική λύση, και άρα αν το δολάριο καταρρεύσει, δε θα τρέξουν όλοι να το σώσουν, αλλά αντίθετα θα το γυρίσουν στο ευρώ (ή τουλάχιστον αυτό θα ήθελε η Γερμανία). Ας μην ξεχνάμε ότι σε μια τέτοια κολοσσιαία νομισματική αλλαγή, ο χρυσός θα έχει πάρει κεντρικό ρόλο, και τα συνδυασμένα αποθέματα χρυσού των χωρών της ευρωζώνης είναι τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ξεπερνώντας ακόμα και τις ΗΠΑ. 

Ανάμεσα στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος, και το ευρώ προμοτάρεται ως ο μονόφθαλμος της υπόθεσης. Δεν είναι τυχαίο που κατά βάθος δε θέλουν να διώξουν την Ελλάδα, ή αν τη διώξουν σκέφτονται σενάρια για ευρώ δύο ταχυτήτων, ώστε να μείνει ανέπαφο το ευρωσύστημα. Να ξέρετε, πρώτα θα "ξεκοκαλίσουν" την Ελλάδα, και μετά θα τη διώξουν. Αυτό σημαίνει λεηλασία [και] του χρυσού της. Α, και κάτι ακόμα: Παρότι η Ελλάδα είναι χρεωκοπημένη, δε θέλει να πουλήσει το χρυσό της (γιατί;)

Ο μόνος λόγος που θα μπορούσαμε να έχουμε μια "πρόωρη έξοδο" από την ευρωζώνη είναι λόγω του λαϊκού παράγοντα: Αν πχ ο λαός της Ελλάδας δε δεχτεί να γίνει θυσία για να πετύχουν αυτοί τα δικά τους σχέδια, τότε θα μπορούσαμε να πάμε σε στάση πληρωμών-έξοδο από το ευρώ. Επίσης, και οι υπόλοιποι λαοί της ευρωζώνης, σε χώρες όπως η Γερμανία και οι δορυφόροι της (Αυστρία-Ολλανδία)ΔΕ θέλουν την Ελλάδα στην ευρωζώνη, και θα μπορούσαν σε εκλογές να εκλέξουν έναν ακροδεξιό που θα διώξει τους "τεμπέληδες Έλληνες που μας παίρνουν τα λεφτά των πακέτων σωτηρίας (σ.σ. ενώ τα λεφτά αυτά πηγαίνουν στις δικές τους τράπεζες)". Η χυδαία αυτή προπαγάνδα πλέον ανθεί.

Επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον έχει και το ότι η Κίνα στηρίζει το ευρώ, όπως λέγαμε και σε παλιότερες αναρτήσεις μας, μιας και θέλει να απεξαρτηθεί από το δολάριο. Το ίδιο και οι πετρελαιάδες: Όσο το δολάριο πληθωρίζεται, τόσο περισσότερο αυτοί θα θέλουν να φύγουν από το δολάριο-κεντρικό σύστημα που έχουμε σήμερα. Και το ευρώ είναι η καλύτερη επιλογή για αυτούς - γι' αυτό και το στηρίζουν με νύχια και με δόντια. Όσο για τους λαούς, ας βασανίζονται και ας ψοφάνε, "το ευρώ να' ναι καλά".

Σε αυτό το σημείο, ήρθε η ώρα να δούμε και το θέμα του EFSF, και του πως σχετίζεται με τη μόχλευση και όλα τα υπόλοιπα που είπαμε:

Οι περισσότεροι φαντάζομαι θα έχετε ακούσει ότι το ταμείο αυτό ενισχύθηκε και πλέον έχει στη διάθεση του 1 τρις ευρώ, προκειμένου να καλύψει τις τρύπες των τραπεζών. Αυτό όμως το 1 τρις ευρώ προήλθε μέσα από μόχλευση, δεν υπάρχει δηλαδή. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το πόσο αυτό φτάνει για να καλύψει τις ζημιές των τραπεζών (τουλάχιστον για τώρα, διότι στο μέλλον θα έχουν κι άλλες), το πόσο αυτό είναι....ανύπαρκτο. Τα πραγματικά κεφάλαια είναι πολύ λιγότερα, αλλά έχουν μοχλευτεί με μια πολύ μεγάλη αναλογία, ώστε να φτάσουμε στο στρογγυλό και εντυπωσιακό νούμερο του ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ.

Επειδή όμως οι τράπεζες χρειάζονται άμεσα κεφάλαια, και μάλιστα πολλά, αμφιβάλλουν για το αν θα μπορέσουν να τα πάρουν (διότι ξέρουν ότι τα πραγματικά κεφάλαια που υπάρχουν στο EFSF είναι πολύ λιγότερα από 1 τρις). Και αυτός είναι ο λόγος που "οι αγορές δεν καθησυχάστηκαν" όπως μας λένε τα φερέφωνα στα κυρίαρχα ΜΜΕ. Εδώ και ένα σατυρικό σκίτσο, που παρουσιάζει το EFSF ως ένα ωραίο και γυαλιστερό κουτί, που όμως μέσα...είναι άδειο:

Η Ευρώπη βέβαια υπολογίζει πολύ στη βοήθεια Κίνας-Ρωσίας, που όπως είπαμε θα στηρίξουν το ευρώ. Και όντως αν χρειαστεί θα το στηρίξουν (η Ρωσία ήδη το έκανε), αλλά πρώτα θα δουν τι θα γίνει με την κατάσταση σε Ελλάδα, Ιταλία, κτλ, μετά θα παζαρέψουν για το τι ανταλλάγματα θα πάρουν (πχ περισσότερες θέσεις στο ΔΝΤ, εμπράγματα ανταλλάγματα, κατάργηση των όποιων δασμών επιβάλλει η Ευρώπη στην Κίνα, έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων όχι σε ευρώ αλλά σε γουάν κτλ), και αφού τα κάνουν όλα αυτά, θα βοηθήσουν.

Πέρα όμως από όλα αυτά, την αλήθεια μάλλον τη λέει το παρακάτω άρθρο που βρήκαμε στο reporter.gr (και μάλιστα δε θα τυπώσουν μόνο τόσα, αργότερα θα τυπωθούν κι άλλα, δε θα σταματήσουν εδώ - διότι δε μπορούν να σταματήσουν, τα "τοξικά" χρέη είναι πάρα πολλά):

Μόνη λύση το τύπωμα 2 τρις Ευρώ

Η Ευρώπη αποφάσισε να αυξήσει τα χρήματα του μηχανισμού στήριξης EFSF σε περισσότερα απο 1 τρις ευρώ. Αποφάσισε επίσης να φτιάξει ένα ειδικό χρηματοδοτικό όχημα για να υλοποιήσει τις χρηματοδοτήσεις. Αυτό σημαίνει οτι θα χρειαστεί στους επόμενους μήνες κάποιες εκατοντάδες δις ή ίσως και ένα τρίς ευρώ που θα χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Αποφάσισε επίσης οτι οι προυπολογισμοί των χωρών μελών δεν θα επιβαρρυνθούν με αυτά τα κεφάλαια. Και κατέληξε στο συμπέρασμα – ευχή οτι τα λεφτά αυτά θα τα βάλουν οι Κινέζοι, οι Ινδοί και οι Βραζιλιάνοι που θα αγοράσουν ευρωπαικά ομόλογα.

Υπάρχουν λοιπόν δυο ζητήματα:

Πρώτον αν τα λεφτά αυτά φτάνουν για να αντιμετωπισθεί η κρίση χρέους. Σύμφωνα με τους αμερικανούς αλλά και πάρα πολλλούς ευρωπαίους αναλυτές, η Ευρώπη θα χρειασθεί 2 τρις ευρώ και όχι ένα. Άρα τα λεφτά δεν φτάνουν. Ας υποθέσουμε όμως οτι οι ευρωπαίοι γνωρίζουν καλύτερα, οτι έχουν κάνει σωστούς υπολογισμούς και οτι το 1 τρις φτάνει.

Πάμε στο δεύτερο ερώτημα: Θα βρεί η Ευρώπη τα λεφτά; Θα πληρώσουν τη νύφη οι Κινέζοι, οι Ινδοί και οι Βραζιλιάνοι; Ίσως ναί, ίσως όχι. Ίσως βάλουν κάποια λεφτά σε ένδειξη καλής θελήσεως, αλλά αν δεν βάλουν το συνολικό ποσό. Τι θα γίνει τότε; Τι θα γίνει αν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες δεν χρηματοδοτήσουν τη Γηραιά Ήπειρο με την ακόμη πιο γηραιά νοοτροπία και την ακόμη πιο γηραιά οικονομία;

Έχουμε γράψει επανειλημμένως απο αυτή τη στήλη την άποψη μας, οτι η μόνη λύση για την Ευρώπη είναι το τύπωμα χρήματος. Η λύση αυτή είναι αναγκαία και κατά τη γνώμη μου είναι νομοτελειακή. Δηλαδή θα φτάσουμε αναγκαστικά σε αυτή τη λύση, θέλει δεν θέλει η Ευρώπη, θέλει δεν θέλει η Μέρκελ. Και όταν μιλάμε για τύπωμα χρήματος, εννοούμε οτι αυτό θα γίνει μέσω της εγγύησης απο την ΕΚΤ όλων των ομολόγων που ήδη έχουν εκδωθεί απο τις ευρωπαικές χώρες, ή μέσω της έκδοσης Ευρωομολόγου με το οποίο θα χρηματοδοτούνται όλες οι ευρωπαικές χώρες. Αυτά θα αυξήσουν τον πληθωρισμό στην Ευρώπη (οριακά) και θα οδηγήσουν σε υποτίμηση του ευρώ κατά ένα ποσοστό που θα κρίνουν οι αγορές, της τάξεως του 10-20%. Κάτι το οποίο θα είναι σωτήριο για την εξυγίανση και την ανάπτυξη της ευρωπαικής οικονομίας.

Μέχρι στιγμής η Ευρώπη δεν έχει αποφασίσει να προχωρήσει σε αυτή τη λύση. Προτιμά να πιέσει τα εισοδήματα και να μειώσει τις δαπάνες προκειμένου να πετύχουν οι χώρες πρωτογεννή πλεονάσματα και μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι οικονομίες της Ευρώπης. Όσο και αν προσπαθήσουν όμως οι ευρωπαικοί λαοί να μειώσουν το κόστος παραγωγής τους, ακόμη και αν διαλύσουν το κοινωνικό κράτος, αν καταργήσουν το οκτάωρο και το πενθήμερο, αν κόψουν στη μέση τις συντάξεις και τους μισθούς, ποτέ δεν θα καταφέρουν να πέσουν στο κόστος των αναπτυσσόμενων χωρών. Είναι μάταιος κόπος και είναι και ιστορικό λάθος. Διότι η Ευρώπη έδωσε επι αιώνες μάχες για να φτιάξει τις δημοκρατίες της, για να εξασφαλίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να πετύχει την ευημερία της τελευταίας δεκαετίας. Και φυσικά οι λαοί της δεν θα δεχθούν αυτή την υποβάθμιση.

Αναγκαστικά λοιπόν η Ευρώπη θα καταλήξει να τυπώσει χρήμα και αυτό θα φέρει και την άμεση ανακούφιση απο την πίεση της αγοράς και θα λύσει για πολλά χρόνια το πρόβλημα της υπερχρέωσης.

Ίσως τελικά, για να πεισθεί η Ευρώπη να προχωρήσει σε αυτή τη σωστή λύση πρέπει πρώτα να φτάσει η κρίση στην Ιταλία και τη Γαλλία, να κινδυνεύσει με άμεση διάλυση το ευρωπαικό οικοδόμημα, να ξεσηκωθούν οι Γερμανοί εργάτες που στενάζουν απο τη λιτότητα μια δεκαετία για να καταλάβουν οι ηγέτες τι πρέπει να κάνουν. Διότι σήμερα, βρίσκονται πολύ μακριά απο τις ανάγκες των λαών τους, προσπαθώντας να ακολουθήσουν τις επιταγές ενός βλακώδους και αναχρονιστικού «manual» που λέει οτι οι αριθμοί πρέπει να ευημερούν ακόμη κι αν χρειάζεται να εξαθλιωθούν ολόκληροι λαοί για να επιτευχθεί αυτό.

Ο συντάκτης του άρθρου κάνει μια σωστή και μία λάθος εκτίμηση: Αυτό που σωστά καταλαβαίνει είναι ότι όντως είναι πρακτικά αδύνατον οι λαοί στην Ευρώπη να δεχτούν αδιαμαρτύρητα την "κινεζοποίηση", ή έστω της "βουλγαροποίηση" τους. Τι να κάνουμε μπορεί το εργατικό κίνημα να μην είναι και στην καλύτερη φάση του (κάθε άλλο), αλλά από την άλλη το ρήμαγμα είναι τόσο μεγάλο που πρέπει να είσαι πολιτικά τυφλός για να μην το δεις.

Όσο για το λάθος του συντάκτη είναι πως μπορούν να εκτυπώσουν δισεκατομμύρια, και το νόμισμα να έχει μια ήπια πτώση. Αυτό πράγματι ισχύει βραχυπρόθεσμα, αλλά είτε μιλάμε για ευρώ, είτε για δραχμές, είτε για δολάρια είτε για οτιδήποτε άλλο, ο κόσμος θα απορρίψει ένα νόμισμα όταν βλέπει ότι αυτό πληθωρίζεται ("απώλεια εμπιστοσύνης"). Από τη στιγμή λοιπόν που κανένας δε θα εμπιστεύεται ένα νόμισμα, και θα του γυρίσει την πλάτη, το νόμισμα θα υποτιμηθεί -τελικά- βάναυσα.

Στην πραγματικότητα, η μόνη διέξοδος από αυτό το αδιέξοδο είναι η επανάσταση, η άρνηση αυτού του συστήματος (νομισματικού αλλά και γενικότερα). Ο στόχος αυτός φαντάζει "μακρινός", ωστόσο τα πράγματα κινούνται γρήγορα, και αυτό που τώρα είναι "μακρινό", αύριο θα μπορούσε να είναι πολύ πιο "κοντινό".