Γιατί οι αγορές πρέπει να μας ευχαριστούν για την παύση πληρωμών

πηγή: ΜΑΑ

του David McWilliams , ιρλανδός δημοσιογράφος και οικονομολόγος

            Έχετε παρατηρήσει κάτι περίεργο τις περασμένες ημέρες στις χρηματαγορές;  Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήριο κάνουν ράλλυ με αφορμή την φήμη ότι στην Ελλάδα θα επιτραπεί μια επιλεκτική παύση πληρωμών (“ring-fenced” default).

            Τώρα σκεφτείτε ότι λόγω της “επίσημης” θέσης της Ιρλανδικής και της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ ( σ.μ. και της ελληνικής), ότι οποιαδήποτε παύση πληρωμής (default) προς οποιονδήποτε θα ήταν καταστροφική, και θα οδηγούσε σε τεράστια απώλεια κεφαλαίων και μαζική χρηματοοικονομική καταστροφή.

            Αν αυτό είναι αλήθεια, πως είναι δυνατό τις τελευταίες δύο ημέρες η τάση των αγορών να είναι σε απολύτως αντίθετη κατεύθυνση;

            Σύμφωνα με τις τελευταίες κινήσεις των χρηματαγορών, η παύση πληρωμών ηρεμεί τους πιστωτές.  Φαίνεται πλέον λογικό να αντιμετωπίσουμε μία πραγματικότητα που να λέει ότι μία χώρα όπως η Ελλάδα - ή μία τράπεζα - που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της πρέπει να προχωρεί σε πάυση πληρωμών.  Άν ολοκληρωθεί αυτή η στοιχειώδης καπιταλιστική διαδικασία ( όπου οι επενδυτές πληρώνουν τα λάθη τους), τότε πραγματικά τραντάζεις το σύστημα.

            Αν κάποιος διαφωνεί με αυτό, καλό θα ήταν να δει το γράφημα.  Το γράφημα καταγράφει το ρίσκο που αναλαμβάνεται από τις τράπεζες στην Ευρώπη και πως δανείζουν τις άλλες τράπεζες.  Όλη η ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος βασίζεται στον ενδοτραπεζικό δανεισμό, στο πως δηλαδή, η κάθε τράπεζα δανείζει τις άλλες τράπεζες.  Σκεφτείτε το!  Μπαίνεις σήμερα σε μία τράπεζα και καταθέτεις χρήματα, αλλά αν αυτά τα χρήματα δεν τα δανείσει η τράπεζα σε κάποιον άλλο την ίδια ημέρα, στο τέλος της ημέρας θα βρεθεί με ένα απόθεμα στο θυσαυροφυλάκιό της.  Είναι λογικό για μία τράπεζα να δανείσει το πλεόνασμα της σε μία άλλη τράπεζα η οποία έχει δανείσει μία άλλη τράπεζα επίσης.  Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει το σύστημα.

            Αλλά τι συμβαίνει όταν η μία τράπεζα δεν εμπιστεύεται την άλλη και αρχίζουν να ανησυχούν για το τι γράφεται στους ισολογισμούς τους και για το αν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους;  Σε μία τέτοια περίπτωση, το ύψος του επιτοκίου αυξάνεται ( ασφάλιστρα κινδύνου) προκειμένου να καλύψει την δανείστρια τράπεζα από τον κίνδυνο δανεισμού εξαιτίας της μείωσης της ρευστότητάς της, επειδή ακριβώς δανείζει χρήματα.

            Δείτε πάλι το γράφημα.  Δείχνει τι γίνεται στα ασφάλιστρα κινδύνου στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα τις προηγούμενες εβδομάδες.  Είχαν εκτοξευθεί.  Φαίνεται ξεκάθαρα ότι στην κορύφωση προς της κρίση της Lehman Brothers, τα ασφάλιστρα κινδύνου είχαν αυξηθεί εντυπωσιακά.  Μετά όμως από την χρεωκοπία και την κατάρευση της Lehman Brothers, έπεσαν χαμηλά.  Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτό έγινε μετά την χρεωκοπία της Lehman Brothers.

            Ακόμα και κατά την διάρκεια των κρίσεων της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας τον περασμένο χρόνο, επικρατούσε ηρεμία στις χρηματαγορές. Υπήρχε η αίσθηση ότι όλα ήταν διαχειρίσιμα.

            Σήμερα, το ενδεχόμενο μιας συνολικής κρίσης χρέους στην Ευρώπη ωριμάζει και η ανυπαρξία ηγεσίας ικανής να διαχειριστεί μια τέτοια κατάσταση, έχει ανεβάσει τα ασφάλιστρα κινδύνου ξανά.

            Ο μόνος τρόπος να ξανακατεβούν πλέον, είναι μέσα από μία χρεοκοπία της Ελλάδας και προφανώς και άλλων χωρών, που δεν μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους.  Όπως έδειξαν και οι αγορές εχθές (σ.μ. 27/9/11), αν προχωρήσουμε σε μία παύση πληρωμών των παλιών χρεών και χρησιμοποιήσουμε τα κεφάλαιά των μηχανισμών στήριξης, ώστε να μην ξανασυμβεί κρίση χρέους, τότε μπορούμε να βλέπουμε με αισιοδοξία το μέλλον - οι παλιοί πιστωτές έκαναν το λάθος να πέσουν με τα μούτρα στο “ψητό”, έτσι έμειναν για τους νέους πιστωτές μόνο τα “κόκαλα”.

            Οι πολιτικοί όμως, γιατί δεν αποδέχονται αυτή την λύση; Γιατί από την μία το πολιτικό σύστημα και από την άλλη οι χρηματαγορές βλέπουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετους δρόμους εξόδου από την ίδια κρίση χρέους;

            Ο λόγος είναι ότι το πολιτικό σύστημα ανησυχεί για το κύρος του και για το τι μήνυμα θα εξέπεμπε για την ευροζώνη μια παύση πληρωμών από την Ελλάδα.

            Προφανώς δεν θα έχει θετικό αντίκτυπο -βραχυπρόθεσμα- αν μία χώρα που βρίσκεται στον ανεπτυγμένο κόσμο προχωρήσει σε παύση πληρωμών. Ούτε επίσης θα έχει θετικό αντίκτυπο για την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση που ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ στο παιχνίδι της ηγεμονίας των παλιών υπερδυνάμεων, να έχει στον στενό πυρήνα της μια παραβατική και αφερέγγυα χώρα.  Αυτό είναι το πολιτικό διακύβευμα.

            Ακόμα και αν αυτή η επιλογή σημαίνει οικονομικό εκτροχιασμό της Ευροζώνης και του προϋπολογισμού της, εξαιτίας ακριβώς της στήριξής της στις χρεοκοπημένες τράπεζες ή στις χρεοκοπημένες χώρες, φαίνεται ότι πολλοί πολιτικοί ηγέτες προκρίνουν αυτή την επιλογή.  Το επιχείρημα είναι: μόλις πληρώσετε δεν θα έχετε οικονομικά βάρη, οι σοβαρές χώρες δεν προχωρούν σε παύση πληρωμών.

            Οι χρηματαγορές από τη άλλη μεριά, ανησυχούν για τα μελλοντικά τους κέρδη και όχι για το παλιό τους κύρος.  Οι χρηματαγορές δεν έχουν μνήμη. Εκπορεύονται από τα μελλοντικά τους κέρδη και όχι από την αναζήτηση ευθυνών για το χθές. “Ό,τι έγινε - έγινε, πάμε παρακάτω”.

            Γιαυτό, η απόφαση μιας χώρας (όπως η Ιρλανδία σ.μ. και της Ελλάδας) να πληρώσει όλα της τα χρέη κάνει την οικονομία της περισσότερο και όχι λιγότερο επίφοβη.  Το μάθημα που πήραμε από την ευρωπαϊκές χρηματοοικονομικές αγορές τις τελευταίες ημέρες είναι απλό: αν ο κ. Michael Noonan απέφευγε να πληρώσει την επόμενη δόση στους ομολογιούχους της  “Anglo”, στην Ιρλανδική αγορά θα ακολουθούσε ράλλυ.

            Αυτό σημβαίνει γιατί κάθε φορά που πληρώνουμε €700 στους κατόχους ομολόγων της “Anglo” ουσιαστικά “ πάμε πάσο” στο χρέος.  Αυτά τα χρήματα, δεν θα αυξήσουν την παραγωγικότητα της χώρας στο μέλλον όπως θα συνέβαινε αν αυτά τα χρήματα είχαν δαπανηθεί για τα σχολεία.

            Στην πραγματικότητα, θα επιβραδύνουν την παραγωγικότητα επειδή θα πρέπει να αποδοθούν από την υψηλότερη φορολογία που θα επιβληθεί στις επόμενες γενιές.  Εχθές (σ.μ. 27/9/11), είδαμε και την άποψη των αγορών σε έναν τέτοιου είδους μηδενισμό - τον τιμώρησαν.  Αυτός είναι και ο λόγος που η Ιρλανδία είναι απομονωμένη από τις αγορές ομολόγων.

            Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια συνολική αντιμετώπιση από την ηγεσία της Ευρώπης προκειμένου να δοθεί πολιτική λύση, αλλά αυτό απαιτεί να πούμε και τα πράγματα με το όνομά τους.

            Αυτή η γενιά των Ευρωπαίων ηγετών κάνουν τον γερμανό πρώην καγκελάριο Paul von Hindenburg, τον Βρετανό πρώην πρωθυπουργό Neville Chamberlain ακόμα και τον Ιρλανδό υπουργό οικονομικών Bertie Ahern, να μοιάζουν ιδιαίτερα αποφασιστικοί.  Μας υπενθυμίζει την γνωστή ρήση του Henry Kissinger “ Όταν θέλω να μιλήσω με την Ευρώπη, σε ποιον πρέπει να τηλεφωνήσω;”

            Μπροστά στη κρίση, η θέση της Ευρώπης ήταν η άρνηση. Αρχικά ήταν η αναποφασιστικότητα της ευρωπαϊκής επιτροπής με την δικαιολογία ότι “όλα θα πάνε καλά”, μετά ήταν η Angela Merkel που δήλωνε ότι δεν θα επιτραπεί στην Ελλάδα να οδηγηθεί σε παύση πληρωμών και τώρα είναι οι διαρροές της περασμένης Δευτέρας από τους Αμερικανούς, ότι η λύση του προβλήματος χρέους της Ευρώπης, θα ήταν μια επιλεκτική παύση πληρωμών από την μεριά της Ελλάδας.

            Μία πρόβλεψη για το μέλλον: Περιμένετε να επιτραπεί στους Έλληνες να προχωρήσουν σε παύση πληρωμών τις επόμενες ημέρες.  Αυτό όμως αφήνει ένα εύλογο ερώτημα αναπάντητο: αν η Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει σε παύση πληρωμών , γιατί οι Ιρλανδικές τράπεζες να μην κάνουν το ίδιο στους κατόχους των ομολόγων τους;  Όπως και πολλοί άλλοι, έτσι κι αυτοί, δεν έχουν εκλείψει.  Αυτό θα εξοικονομήσει δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ.  Στο κάτω-κάτω,  η ΕΚΤ έχει πιαστεί στα δίχτυα της Ελλάδας και είναι επίσης και στα δίχτυα τα δικά μας.  Ότι είναι καλό για την “χήνα” με τα χρυσά αυγά, είναι καλό και για τον υπάκουο “τίγρη¨.

Μετάφραση Μπάμπης Χριστακόπουλος