Τα μικρά θαύματα τρεις μέρες και τα μεγάλα έξι

Πηγή: Techie Chan

Έτσι έλεγε η γιαγιά μου και το χρησιμοποιώ συχνά πυκνά. Μόνο που εγώ έλεγα τέρμινα, όπως κάνει κάθε καλή καφετζού για να έχει την μαγική σφαίρα της καλυμμένη. Ποιος περίμενε όμως πως αυτή η μέτρηση θα αποκτούσε κυριολεκτική αξία. 3 μέρες κράτησε όλη η χαρά για τη μεγαλειώδη συγχώνευση Eurobank-Alpha. Στο πρώτο επεισόδιο του νέου κύκλου της μαγικής σφαίρας θα ασχοληθούμε λίγο με το τι σημαίνει αυτό.

Shotgun Wedding

Μαμά… Γιατί όταν δύο χρεοκοπημένες τράπεζες συνενώνονται φτιάχνουν μία μη χρεοκοπημένη τράπεζα? Δύσκολη απάντηση παιδί μου. Ίσως να πρέπει να ρωτήσουμε τα στελέχη της eurobank που το τελευταίο δίμηνο πηδούσαν σαν τα ποντίκια από το πλοίο παίρνοντας διάφορα πόστα πέριξ της κυβέρνησης. Κι αναρωτιόταν τότε το ταπεινό κινέζικο μυαλουδάκι μου, για ποιο λόγο αυτοί οι καλοθρεμμένοι μάνατζερ σηκώνονται και φεύγουν από το καμάρι του ελληνικού τραπεζικού τομέα (η εθνική ήταν πάντα ύποπτη για τις σχέσεις της με το κράτος) για να μπλεχτούν σε μια κυβέρνηση που όλοι βλέπουν πως δεν θα ζήσει πολύ?

Η απάντηση τελικά μας δόθηκε. Διότι το μαγαζί που εγκατέλειπαν θα κατέρρεε πιο γρήγορα. Σε αυτή την περίεργη μετανάστευση στελεχών ήρθαν να προστεθούν και τα περίφημα stress test που παρά τις πολύ βολικές και χαλαρές προϋποθέσεις τους, ήταν αρκετά ζόρικα για τη Eurobank. Κι ας αποσιωπήθηκε εντελώς από τα ελληνικά ΜΜΕ το γεγονός πως δεν ήταν μόνο η κακή και δημόσια Αγροτική που δεν τα πέρασε. Λες και υπήρχε πιθανότητα με τη σημερινή πληροφόρηση να έμενε κρυφό.

Κάπως έτσι φτάσαμε στην ανακοίνωση της συγχώνευσης των δύο τραπεζών, που παρά τα ευγενικά λόγια, δεν φτιασιδώνεται με τίποτα πως η Eurobank είναι ο αδύναμος παίκτης. Και δεν είναι λίγο περίεργο η μεγαλύτερη τράπεζα (eurobank) να υποκύπτει στις θελήσεις της μικρότερης (Alpha)? Αυτό φυσικά δεν χάλασε το παιχνίδι στο χρηματιστήριο που ανέβηκε με το εκπληκτικό ποσοστό του 16% .

Αλλά το ερώτημα παραμένει: γιατί δύο χρεοκοπημένες τράπεζες που συνενώνονται φτιάχνουν μία μη χρεοκοπημένη. Και το μυστικό βρίσκεται που αλλού στα λεφτά. Γιαυτό και από όλη την παραμύθα και τους τριήμερους πανηγυρισμούς, το μόνο που είχε σημασία είναι ποιος θα βάλει τα επιπλέον χρήματα και πόσα θα είναι αυτά. Αυτό άρχισαν να συνειδητοποιούν και οι “επενδυτές” τις επόμενες μέρες κι έτσι το χρηματιστήριο σήμερα επέστρεψε σχεδόν από εκεί που ξεκίνησε η άνοδος του θαύματος της Δευτέρας.

Στην υγειά των κορόιδων

500εκ ευρώ θα βάλουν μέσω μετατρέψιμου ομολογιακού με ετήσια απόδοση 10% οι καταριανοί και άλλα 1250εκ ευρώ θα βρεθούν μέσω αύξησης κεφαλαίου, ανάλογα με τις διαθέσεις και τα κέφια της αγοράς (ξέρετε δηλαδή πότε). Τέλος μερικά απιθανο-εκατομμύρια θα εξοικονομηθούν σε 3 τέρμινα από τον “εξορθολογισμό” του δικτύου καταστημάτων και άλλων οικονομιών κλίμακας που μόνο γέλιο μπορούν να προκαλέσουν σε βραχυχρόνιο επίπεδο (και αρκετό κλάμα στα στελέχη κυρίως της eurobank που θα βρεθούν χωρίς δουλειά).

Και γιατί μιλάμε για βραχυχρόνιο διάστημα? Διότι οι ανάγκες για ρευστό (όπως λέγαμε και στα ψιλολόγια) είναι τώρα, ενώ οι διάφορες αμφισβητούμενες οικονομίες κλίμακας θα αφορούν το 2012-13 και βλέπουμε. Άρα το μόνο ζεστό χρήμα που έχει σημασία σε όλη τη φασαρία είναι αυτά τα ακριβά 500εκ ευρώ που θα βάλουν οι καταριανοί.

Φτάνουν αυτά? Ναι, αν θέλεις να ρίξεις ένα βαψιματάκι, να βάλεις καινούργιες μοκέτες και να κάνεις μερικά μερεμέτια βάζοντας καινούργιο λόγκο με σήμα το ιπτάμενο χαλί.

Και τα κορόιδα παραμένουν φυσικά οι καταριανοί που ποντάρουν σ’ ένα ελληνικό μαγαζί λίγο πριν την κατάρρευση. Στην υγειά τους λοιπόν με ένα μεγάλο ευχαριστώ από όλους μας. Για να είμαι ειλικρινής όταν έμαθα το ποσό, απογοητεύτηκα λίγο γιατί ήλπιζα πως θα έβαζαν 5-6δις ευρώ να χαιρόμαστε. Αλλά ακόμα κι ένα κορόιδο έχει τα όρια του. Και τι με ενδιαφέρει εμένα τα πόσα λεφτά θα χώσουν κάτι δικτάτορες* σε μια χρεοκοπημένη τράπεζα? Είναι απλό. Όσο περισσότερα φράγκα χώνουν οι ιδιώτες στις ελληνικές τράπεζες, τόσο λιγότερα θα κληθούμε να πληρώσουμε όλοι μας όταν αυτές χρεοκοπήσουν.

Δυστυχώς αυτό το γνωρίζουν και οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών γιαυτό και σφυρίζουν αδιάφορα, καλώντας την κυβέρνηση να επιδείξει πυγμή στο θέμα του πανεπιστημιακού ασύλου, που όλοι γνωρίζουμε πόσο χτυπάει τους ισολογισμούς των τραπεζών.

*εντάξει είμαι υπερβολικός. Δεν είναι δικτάτορες. Δικτάτορες θα ήταν αν είχαν καταλύσει μια κάποια δημοκρατία. Αλλά το κατάρ, όπως και η σαουδική αραβία δεν έχουν ακούσει ποτέ για την έννοια της κυριαρχίας των πολλών.

Γιατί μας ζαλίζεις και δεν γράφεις κανένα τεχνολογικό ρε μεγάλε?

Όλα αυτά νομίζω τα έχουμε συνηθίσει ως τη νέα επικών διαστάσεων μοντυπαϊθονική πραγματικότητα που ζούμε τους τελευταίους μήνες και κανονικά δεν θα έπρεπε να καταπονώ το καρπιαίο σωλήνα μου γράφοντας πράγματα που ακόμα και οι πιο άσχετοι με τα οικονομικά λίγο πολύ μυρίστηκαν από την αρχή. Αλλά το πιο ενδιαφέρον κομμάτι όλης αυτής της ιστορίας, δεν είναι η παράσταση που έδωσαν οι κουστουμάτοι κύριοι με τα παχουλότατα μπόνους και τα δημοσιογραφικά παπαγαλάκια που άνοιγαν σαμπάνιες. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι αυτής της αφήγησης είναι η ταχύτητα με την οποία ξεφούσκωσε.

Πάνε οι εποχές που μπορούσα να το παίζω τσάμπα προφήτης και να βγάζω διάφορες κάρες για να φαίνομαι μετά σοφός. Πάνε τα μεγαλεία, όπου διάφοροι μεγαλόσχημοι και σεβάσμιοι τύποι έβαζαν μπροστά τις καθηγητικές τους θέσεις και μας εξηγούσαν τον κόσμο, κι εγώ μπορούσα μασώντας τσίχλα και παίζοντας γιο-γιο να τους λέω καραγκιόζηδες (και μετά να επιβεβαιώνομαι).

Τώρα πια, όλοι τους έχουν πάρει χαμπάρι και τα ταχυδακτυλουργικά τους δεν δουλεύουν. Όχι γιατί ξαφνικά ο κόσμος σταμάτησε να ασχολείται με το πρωτάθλημα, τη τζούλια και το άττικα και αποφάσισε να το ρίξει στη γνώση. Ούτε γιατί κάποιοι νέοι πομποί φώτισαν τα σκοτάδια της άγνοιάς μας. Αλλά γιατί η κυβέρνηση ΓρΑΠ κατάφερε μέσα σε μόλις 2 χρόνια, να φτάσει στα όριά του ολόκληρο το κοινωνικό οικοδόμημα με το οποίο νταραβεριζόμασταν τόσες δεκαετίες.

Αυτό είναι καλό και κακό ταυτόχρονα. Καλό, διότι ο ΓρΑΠ επιταχύνει την κοινωνική και οικονομική δυναμική που η κρίση δημιούργησε κι άρα το παλιό οικοδόμημα καταρρέει πιο γρήγορα. Κακό διότι ο φονταμενταλιστικός τρόπος που επέλεξε να το κάνει, έχει ως μοναδική σταθερά το χάος και την καταστροφή.

Η ελλάδα μετατρέπεται πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι φανταζόμουν πέρσι τέτοιο καιρό σ’ ένα failed state, την ίδια στιγμή που οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης προσπαθούν να παίξουν κατενάτσιο.

Ο μπερλουσκόνι -σαν άλλη πηνελόπη- το πρωί υφαίνει μέτρα και το βράδυ τα ξηλώνει προσπαθώντας να διατηρήσει το πελατειακό σύστημα στο οποίο στηρίζεται η ιταλική πολιτική. Ο θαπατέρο στην ισπανία, βγάζει εντυπωσιακά πρωτοσέλιδα πως συμφωνεί με τους συντηρητικούς να περάσει στο σύνταγμα της χώρας ο περιορισμός των ελλειμμάτων του κράτους. Στον αστερίσκο από κάτω μας λέει πως αυτό θα ισχύει από το 2020 (αυτό θα πει μακροχρόνιο) και ο στόχος του ελλείμματος θα μπορεί να αλλάζει με απλό νόμο (τσα! σας την έσκασα).

Και ο ΓρΑΠ? Ο ΓρΑΠ και η αστεία κουστωδία του από δισδιάστατους κρατικοδίαιτους υπουργούς, περνάνε τον έναν άσχετο νόμο μετά τον άλλο, τρέχοντας σαν ζαλισμένα κοτόπουλα και αφήνοντας όλο και μεγαλύτερο άχρηστο χάος στο πέρασμά τους. Μόνο την αποποινικοποίηση του χασισόδεντρου δεν θα προλάβουν να ψηφίσουν τελικά στο σερί των άσχετων νόμων που έχουν βάλει εμπρός. Οι συνήθεις συνομιλητές της κυβέρνησης κατανοούν πως δεν θα βγάλουν άκρη και ψάχνουν απλά να καλύψουν τον κώλο τους μέχρι να περάσει η μπόρα, την ίδια στιγμή που οποιαδήποτε υπόνοια κοινωνικού κράτους καταρρέει ακριβώς τώρα που όλο και περισσότεροι άνθρωποι την έχουν ανάγκη.

Εντροπία

Το ότι ο πολιτικός χρόνος (όπως λένε και οι σοβαροί δημοσιογράφοι) της κυβέρνησης και των συμμάχων της είναι λίγος, αποτελεί πια κοινό τόπο. Αυτό όμως που κάνει τα πράγματα πολύ ζόρικα, είναι το χάος που προστίθεται στην ήδη χαοτική ελληνική πραγματικότητα. Η εντροπία του συστήματος αυξάνει με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς απ’ ότι στην υπόλοιπη ευρώπη και το πρόβλημα είναι πως αυτή η εντροπία θα μειωθεί ελάχιστα με την επόμενη κυβέρνηση. Η τελευταία άρνηση των εστιατόρων να συμμορφωθούν με την αύξηση του ΦΠΑ στο κοινωνικό αγαθό της χωριάτικης με μπαλσάμικο των 7 ευρώ και του φραπέ των 4 ευρώ χωρίς απόδειξη, είναι ένα χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα. Δεν ξέρουμε πόσο επιτυχημένη θα είναι, αλλά εκφράζει μια τάση φυγόκεντρη που θα γίνεται όλο και πιο συνηθισμένη. Και καθώς στην ελλάδα η κοινωνική δράση δεν είναι ακριβώς διαδεδομένο σπορ, οι φυγόκεντρες τάσεις μπορεί να είναι απλά διάσπαρτες.

Τι συμβαίνει συχνά πυκνά σε τέτοιες περιπτώσεις? Η ασάφεια και η ανασφάλεια αυξάνονται, ο κόσμος αρχίζει πραγματικά να φοβάται και τότε, όλοι ψάχνουν να βρουν κάποιον να τους υποσχεθεί μια επιστροφή στην παρελθοντική “κανονικότητα”. Τον Δεκέμβρη του 2008 αυτή η μεταστροφή ήταν χαρακτηριστική. Όλοι ήταν εξαγριωμένοι με την κυβέρνηση καραμανλή και καλά κάνουν τα παιδιά και διαμαρτύρονται, αλλά μη μου κάψουν και το αυτοκίνητο εκεί στα προάστια που ζω.

Σήμερα φυσικά, ένα καμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν φτάνει για να φοβίσει τον κόσμο. Οπότε χρειάζονται πιο ισχυρά κίνητρα. Εδώ είναι που συχνά πυκνά στο παρελθόν, ο βασικός συσπειρωτικός άξονας της εθνικής ιδέας μπαίνει στον αυτόματο πιλότο για να δημιουργήσει μια νέα τάξη. Είναι λοιπόν μια νέα 4η αυγούστου προ των πυλών? Προσωπικά θα έλεγα πως όχι, αλλά ακόμα κι αν με εμπιστεύεστε, βγάλτε καλού κακού ένα διαβατήριο.

Τόσο το κίνημα του εθνικισμού, όσο και ο βασικός εκφραστής του -δηλαδή ο στρατός- βρίσκονται από το 1974 σε άτακτη υποχώρηση. Το τελευταίο project της εθνικής ολοκλήρωσης που ήταν η ένωση με την κύπρο, απέτυχε παταγωδώς και αυτό βύθισε αύτανδρη την όποια φαντασίωση παρέμενε περί μεγάλης ελλάδας. Από τότε το εθνικό συναίσθημα παραμένει σε μια αμυντική στάση (οι τούρκοι, βούλγαροι, αλβανοί, μακεδόνες -και γενικά οποιοσδήποτε έχει την ευτυχία να συνορεύει μαζί μας- μας επιβουλεύονται) και σπάνια ξεπροβάλει στον επίσημο λόγο. Επιπλέον το κοινωνικό έρεισμά του είναι πια αρκετά μικρό και εντελώς αντίθετο από τις τάσεις της εποχής.

Όλο αυτό είναι καλό υπό την έννοια πως η πιθανότητα να μας ξεπεταχτεί κανένας πάγκαλος ή κανένας μεταξάς είναι σχετικά μικρή. Αλλά ταυτόχρονα είναι κακό διότι καθώς μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένας άλλος συσπειρωτικός πόλος για να αναλάβει το μαγαζί μέσα στο χάος, αφήνει την εξαιρετικά όμορφη πιθανότητα του failed state. Κι αν σας πρήζω ένα χρόνο με μια ασαφή έννοια όπως το failed state δεν έχετε παρά να ρίξετε μια ματιά στη λιβύη για να καταλάβετε τι εννοώ.

Και δεν εννοώ πως ξαφνικά θα κυκλοφορούμε όλοι με κελεμπίες ενώ οι μισοί θα θέλουν να φέρουν πίσω τον βασιλιά. Εννοώ πως καθώς το καθεστώς καντάφι κατέρρεε, η μοναδική δύναμη που βρέθηκε να πάρει τη θέση του, ήταν ένα ατάκτως ερριμμένο συνονθύλευμα από διάφορους παλιούς καθεστωτικούς, με μερικούς απογοητευμένους σεΐχηδες φατριών και μια γερή δόση από πράκτορες όλων των εθνικοτήτων και αποχρώσεων, μέσα στους οποίους οι Αλ καϊντιανοί κατέχουν περίοπτη θέση. Πρόκειται δηλαδή για μια πρόσκαιρη συμμαχία που πολύ πιθανό να διαλυθεί γρήγορα από τις τεράστιες αντιθέσεις της και να βυθίσει τη χώρα σ’ έναν μόνιμο εμφύλιο.

Μην προσπαθήστε να βρείτε αναλογίες για την ελλάδα, απλά κρατήστε την εικόνα του χάους και της έλλειψης κάθε σοβαρού πλάνου, όπου διάφορα εμφανώς απονομιμοποιημένα κομμάτια του πολιτικού και οικονομικού συστήματος θα προσπαθούν να επιτύχουν αυστηρώς βραχυπρόθεσμους στόχους, έστω κι αν δεν έχουν κανένα κέρδος στο παραμικρό τεστ του χρόνου.

Στρατηγικές επιβίωσης για πλουσίους

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η επικείμενη πώληση της συμμετοχής του δημοσίου στο μονοπώλιο της διύλισης με την πώληση στον Λάτση του υπόλοιπου 35% των ΕΛΠΕ (πριν το τέλος του 2011 λένε). Η τιμή (λένε πάλι) θα είναι μεταξύ 600-700εκ ευρώ τη στιγμή που τα κέρδη εξαμήνου της εταιρίας έφτασαν τα 180εκ και φυσικά δεν χρειάζεται μεγάλη σκέψη για να καταλάβει κάποιος τη σημασία ενός μονοπωλίου υδρογονανθράκων στη χώρα.

Δεν κατανοεί ο λάτσης πως αυτή η αγορά του είναι επίφοβη σ’ένα τόσο ρευστό καθεστώς? Το κατανοεί αλλά ελπίζει πως στη νέα κατάσταση θα έχει ένα πολύ ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί με την όποια νέα κυβέρνηση. Γι’ αυτό και τα χρήματά του δεν τα ποντάρει στη eurobank. Όχι μόνο γιατί η eurobank είναι χαμένη υπόθεση, αλλά και γιατί από τη φύση της τραπεζικής, το κράτος μπορεί πολύ εύκολα να παρακάμψει το ολιγοπώλιο. Όμως με το πετρέλαιο τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, καθώς δεν μπορείς να φτιάξεις ένα διυλιστήριο με την ίδια ευκολία που μπορείς να αρχίσεις να μοιράζεις δάνεια ή να δέχεσαι καταθέσεις.

Κι εδώ αρχίζουν τα τετελεσμένα, καθώς η κυβέρνηση ΓρΑΠ μοιράζει χάος αριστερά δεξιά. Πως θα αναστρέψεις αυτή την κατάσταση της πώλησης, χωρίς να υποκύψεις στο μονοπώλιο του πετρελαίου? Πολύ δύσκολα.

Μα -θα αντιτάξουν οι militant στην αριστερά και τη δεξιά- αν ο λάτσης αρνηθεί να δώσει πετρέλαιο τότε θα πρέπει να στείλεις την αστυνομία να το πάρει υπό τον έλεγχό της, διότι αλλιώς θα καταστραφεί η χώρα. Σωστό από τη μία αλλά και λάθος από την άλλη. Διότι εδώ βρίσκεται μια μεγάλη στρατηγική παγίδα. Για αρχή, για να συμβεί κάτι τέτοιο θα χρειαστείς μια πολύ ισχυρή και νομιμοποιημένη κυβέρνηση κάτι το οποίο δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή και μέχρι να δημιουργηθεί το θεωρούμε ζητούμενο κι όχι δεδομένο. Κατά δεύτερο υπάρχει ένα παιχνίδι chicken εδώ. Στην ουσία υπάρχει μια πορεία σύγκρουσης με τον λάτση στην οποία χαμένος θα είναι αυτός που θα παρεκκλίνει πρώτος από την κρατούσα “νομιμότητα”. Αν το κάνεις εσύ εθνικοποιώντας τα ΕΛΠΕ θα εντείνεις το χάος, καθώς ο κόσμος θα χάσει άλλη μια σταθερά που θα έχει στο μυαλό του εδραιωμένη. Αυτή της ιδιοκτησίας. Και στα πλαίσια που θέλεις α) να κυβερνήσεις για κάτι παραπάνω από μερικούς μήνες β) να αποφύγεις να γίνεις μια νέα δικτατορία, θα πρέπει να βρεις έναν τρόπο να μην πέσεις πρώτος στην παγίδα και ή δυνατό να ρίξεις τον λάτση σε αυτή.

Σε αυτή τη λεπτή γραμμή πατάει και ο λάτσης (και ο κάθε λάτσης) για να διαπραγματευτεί με την καινούργια κατάσταση αγοράζοντας έτσι ένα εισιτήριο εισόδου στα νέα πράγματα για τον ευατό του.