Γιατί τα σενάρια περί "κουρέματος" ή και χρεωκοπίας κερδίζουν διαρκώς έδαφος;

ΠΗΓΗ: Βαθυ Κοκκινο

του ciaoant1

Όπως αναμενόταν, το τελευταίο διάστημα κερδίζουν διαρκώς έδαφος τα σενάρια περί αναδιάρθρωσης χρέους, κουρέματος, ακόμα και μελλοντικής χρεωκοπίας για την Ελλάδα, ενώ ολοένα και περισσότεροι κρατικοί αξιωματούχοι, ντόπιοι και ξένοι, παραδέχονται ανοιχτά αυτό που ξέραμε εδώ και καιρό, ότι δηλαδή η Ελλάδα έχει μπει σε καθεστώς "ελεγχόμενης χρεωκοπίας".

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το κράτος της Ελλάδας έχει θέσει ως πρώτη προτεραιότητα του το να δίνει ότι πόρους έχει και δεν έχει...στους πιστωτές (τράπεζες). Αυτό γλιτώνει τις τράπεζες από τη χρεωκοπία, αλλά παράλληλα οδηγεί τεράστια κομμάτια του λαού στην εξόντωση, ή έστω στην εξαθλίωση.

Αρχικά, αν θυμάστε τα σενάρια περί χρεωκοπίας ήταν εντελώς απαγορευμένα στα κυρίαρχα ΜΜΕ - και το ίδιο ίσχυε ακόμα και για σενάρια "κουρέματος", αναδιάρθρωσης χρέους, κτλ. Αυτό γινόταν διότι οι τράπεζες ήταν σε τόσο άθλια κατάσταση, που δε θα άντεχαν κανένα από αυτά τα σενάρια.

Έτσι, παρότι ήξεραν ότι η Ελλάδα είναι χρεωκοπημένη, αρνούνται να το παραδεχτούν, υποκρινόμενοι ότι τάχα "προσπαθούν να αποφύγουν τη χρεωκοπία της Ελλάδας".

Στην πραγματικότητα, η μόνη χρεωκοπία που όντως προσπαθούν να αποφύγουν είναι η δική τους. Γι' αυτό και καθυστερούν το αναπόφευκτο, κερδίζοντας χρόνο για να ενδυναμώσουν τη δική τους θέση, και να αντέξουν τις αναπόφευκτες απώλειες που θα έχουν (μιας και κράτη όπως η Ελλάδα, αλλά και αρκετά ακόμα, ΔΕΝ μπορούν να αποπληρώσουν όλους αυτούς τους τόκους που τους ζητούνται (τα δάνεια έχουν ήδη αποπληρωθεί στο πολλαπλάσιο, απλά οι τόκοι συσσωρεύονται και γιγαντώνονται - άλλωστε το ίδιο το ΔΝΤ παραδέχεται ότι το πρόγραμμα του...θα αυξήσει το χρέος της Ελλάδας, κάτι που ήδη συμβαίνει).

Για να το πετύχουν αυτό οι τράπεζες, άρπαξαν ένα σωρό "πακέτα σωτηρίας", ξεφορτώθηκαν ομόλογα φορτώνοντας τα στην ΕΚΤ (ειδικά τα ομόλογα που ήταν σε δραχμές και με βάση το ελληνικό δίκαιο, αντικαθιστώντας τα με νέα ομόλογα σε ευρώ και με βάση το αγγλικό δίκαιο που τους εξασφαλίζει πλήρως - δείτε την προσπάθεια που γίνεται για να χρησιμοποιηθούν ως ενέχυρο ο χρυσός και τα "ασημικά του κράτους").

Ο χρόνος κυλά εις βάρος μας λοιπόν, καθώς οι τράπεζες ενδυναμώνονται ολοένα και περισσότερο - γι' αυτό και πλέον είναι πολύ πιο δεκτικές σε "κούρεμα" του χρέους, κτλ, ακόμα και στο να παραδεχτούν ότι η Ελλάδα έχει χρεωκοπήσει. Διότι πολλές από αυτές ΜΠΟΡΟΥΝ πλέον να αντέξουν τις απώλειες που θα έχουν σε τέτοιου είδους (αναπόφευκτα) σενάρια.

Τελικά, όταν μας έχουν ρημάξει "μέχρι τέλους", τότε θα παραδεχτούν πλήρως την αλήθεια, και θα αφήσουν την Ελλάδα να χρεωκοπήσει, με τα "ασημικά" ξεπουλημένα και τους εργάτες ρημαγμένους, και άρα έτοιμους να δεχτούν μισθούς πείνας.

Προσωπικά μάλιστα εκτιμώ ότι μερίδες της άρχουσας τάξης και των φερέφωνων της θα βγουν και θα κατηγορήσουν την αριστερά που μιλά σήμερα για στάση πληρωμών-έξοδο από το ευρώ, λέγοντας τους τα εξής: "Ορίστε ρε μάγκες που φωνάζετε να χρεωκοπήσουμε. Τι καταλάβατε τώρα που χρεωκοπήσαμε; Αφού χειρότερα έγιναν τα πράγματα!".

Προφανώς δηλαδή δε θα παραδεχτούν ότι όλα αυτά τα έκαναν αυτοί στα πλαίσια της "ελεγχόμενης χρεωκοπίας", ούτε βέβαια θα αναλάβουν τις ευθύνες τους (άλλωστε, αν το έκαναν αυτό, θα έπρεπε τουλάχιστον να δικαστούν). Αντίθετα, θα τα ρίξουν στην αριστερά, ώστε να μπορέσουν μετά να εξαπολύσουν διωγμούς εναντίον της (καθώς η μεγάλη φτώχεια θα οδηγήσει σε "λαϊκό αναβρασμό", που προφανώς θα μπορούσε να οδηγήσει με τη σειρά του σε λαϊκό ξεσηκωμό εναντίον τους, αν υπάρξει μια στοιχειώδης έστω οργάνωση του κινήματος. Αν λοιπόν δε διωχθεί η αριστερά, προφανώς είναι άμεσος εχθρός για την ίδια την ύπαρξη της άρχουσας τάξης, και άρα θα "πρέπει" να διωχθεί).

Γι' αυτό και η επιλογή της τάσης πληρωμών-εξόδου από το ευρώ-κρατικοποίησης του τραπεζικού συστήματος είναι κάτι που θα πρέπει να συμβεί άμεσα. Τα περιθώρια στενεύουν, και αν η δυσαρέσκεια για τη φτώχεια που φέρνουν οι κυβερνώντες και τα ψέματα που λένε δεν μετουσιωθεί ΤΩΡΑ σε ένα λαϊκό κίνημα που θα βγει και θα διώξει αυτή την κυβέρνηση, αλλάζοντας πλήρως ρότα, τότε οδηγούμαστε προς μια συντριπτική ήττα.

Σε ένα κείμενο μου το 2009 έλεγα μεταξύ άλλων το εξής:

Είτε η Γερμανία θα πειστεί (πως όμως?) να πληρώσει αυτή ένα μέρος από τα χρέη χωρών όπως η Ελλάδα, είτε θα φύγει από την Ευρωζώνη, και άσε τους άλλους να τυπώνουν τα νομίσματά τους (δραχμή, κτλ), την ίδια ώρα που η Γερμανία θα έχει το μάρκο της.
Είτε τέλος κράτη θα χρεωκοπήσουν, και απλά θα «αποβληθούν» από την ευρωζώνη.
[...]
Και σαφώς η αριστερά καλείται να αναπροσαρμόσει τη στάση της (και) για την ΕΕ.

Το «έξω από την ΕΕ» είναι σωστό σύνθημα (πολύ μακρινό- αριστερίστικο βέβαια, αλλά ας το αφήσουμε αυτό για τώρα) αν πραγματοποιηθεί με τους δικούς μας όρους, ωστόσο η επερχόμενη πολύ πιθανή διάλυση της «από τα μέσα», θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον της αριστεράς, στη λογική ότι «ορίστε, φαγωθήκατε εσείς οι αριστεροί εναντίον της ΕΕ, τι καταλάβατε τώρα που έπεσε?».

Ως εκ τούτου, απαιτείται να μιλήσουμε καταρχήν για το ενδεχόμενο διάλυσης της ΕΕ από την όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα στα κράτη – μέλη της, και να διαχωρίσουμε τη δική μας οπτική.

Και αν και όταν η ευρωζώνη διαλυθεί «εκ των έσω», σαφώς και αυτό θα πρέπει να μας βρει αντίθετους, γιατί μια τέτοια διάλυση γίνεται από αντιδραστική σκοπιά για τους λαούς. 

Για το τέλος ένα απόσπασμα από ένα παλιότερο άρθρο του M. Pettis, που το είχαμε μεταφράσει εδώ και πάνω από ένα χρόνο, και αν δεν το έχετε διαβάσει, αξίζει νομίζω να το διαβάσετε ολόκληρο:

...Η οικονομική ανάκαμψη στις χώρες που επλήγησαν από την κρίση δεν θα ξεκινήσει μέχρι να αναγνωριστούν ως χρεωκοπημένα και λάβουν άφεση του χρέους από τους πιστωτές τους.

Πριν από κάθε κήρυξη πτώχευσης υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι η πιστώτρια χώρα αντιμετωπίζει απλώς ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα χρηματοδότησης, καθώς και ότι με πολλή πειθαρχία και λίγη καλή θέληση θα είναι σε θέση να συνεχίσει την πορεία της από την κρίση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πολλές «λύσεις» αναδιάρθρωσης του χρέους προτείνονται - οι οποίες συνεπάγονται την αύξηση του χρέους, και συχνά με τον πιο οικονομικά αποσταθεροποιητικό τρόπο - που καθιστούν αναπόφευκτα την τελική επίλυση της κρίσης πολύ πιο δύσκολη και οι οποίες αυξάνουν σημαντικά τα ασφάλιστρα για την περίπτωση χρεωκοπίας. Το πιο διαβόητο πρόσφατο παράδειγμα των τρομερών αυτών «λύσεων» ήταν το χρέος της Αργεντινής το 2001, με την οποία αναδιάρθρωση του οποίου αυξήθηκε δραματικά το σύνολο των υποχρεώσεων της χώρας ενώ απεγνωσμένα προσπαθούσε να διατηρήσει την ψευδαίσθηση ότι κάπως θα μπορούσε να έχει ανάπτυξη και έτσι να αποπληρώσει το χρέος της.

Η Ελλάδα, και ίσως δύο ή τρεις άλλες χώρες, απλά δεν μπορούν να επιστρέψουν ποσά που χρωστάνε. Τελικά πρόκειται να χρεωκοπήσουν, και στη συνέχεια, στη διαδικασία αναδιάρθρωσης, θα λάβουν επαρκή μείωση του χρέους που θα τους επιτρέπει να επιστρέψουν σε μια υγιή βάση και με μια εύλογο προοπτική αποπληρωμής. Αλλά για όσο διάστημα διατηρούν το πρόσχημα ότι μπορούν και θα επιστρέψουν το πλήρες οφειλόμενο ποσό, οι προκύπτουσες στρεβλώσεις στην οικονομία θα σημαίνουν ότι οι επιχειρήσεις θα από-επενδύουν και η χώρα δεν θα έχει ανάπτυξη.

Το ιστορικό προηγούμενο καθιστά σαφές ότι, όσο το κράτο-δανειολήπτης είναι αναγκασμένο να αποπληρώνει ένα μη-αποπληρώσιμο χρέος, δεν θα έχει ανάπτυξη. Τελικά, όπως έχει συμβεί σχεδόν σε κάθε προηγούμενη παρόμοια περίπτωση, οι πιστωτές και οι οφειλέτες θα αναγνωρίσουν την πραγματικότητα και θα βρουν ένα ένα σχέδιο για haircut του χρέους που θα επιτρέψει στην οικονομία να επιστρέψει στην ανάπτυξη. Μέχρι τότε, αναμένουμε χαμηλή ανάπτυξη, υψηλή ανεργία, και συνεχείς μάχες για το χρέος. 

Πόσο καιρό θα χρειαστεί για τον κόσμο να το πάρει απόφαση ότι είναι αναπόφευκτο; Αυτό μας οδηγεί στο πέμπτο πράγμα που μπορούμε να μάθουμε από τα ιστορικά προηγούμενα.

5. Η χρεωκοπία της Ελλάδας δεν θα αναγνωριστεί επίσημα για πολλά χρόνια. 

Όταν οι περισσότερες από τις υποχρεώσεις του χρεωκοπημένου κράτους ήταν κατανεμημένες σε μια ευρεία ποικιλία ομολογιούχων, οι δυνάμεις της αγοράς ενεργούσαν αρκετά γρήγορα για να αναγκάσουν άφεση (haircut) χρέους. Ανεξόφλητα ομόλογα λαμβάνουν μεγάλες εκπτώσεις, και είναι πολύ πιο εύκολο για κάποιον που αγόρασε το χρέος στο 1/3 της ονομαστική αξία του να συμφωνήσει με 50% άφεση του χρέους από ό, τι για κάποιον που έκανε το αρχικό δάνειο.

Αλλά τα πράγματα είναι διαφορετικά με την τρέχουσα κατανομή των χρεών των χρεωκοπημένων ευρωπαϊκών κρατών, όπως ήταν και με τα κρατικά δάνεια της δεκαετίας του 1970. Είναι συγκεντρωμένα στο εσωτερικό του τραπεζικού συστήματος, και οι τράπεζες δεν μπορούν να αντέξουν τις απώλειες χωρίς οι ίδιες να καταρρεύσουν σε χρεοκοπία. 

Αυτό δεν μπορεί να επιτραπεί να συμβεί. Η κρίση του χρέους των ΛΑΧ της δεκαετίας του 1980 μαινόταν για σχεδόν μια ολόκληρη δεκαετία - μια δεκαετία παύσης πληρωμών, φυγής κεφαλαίων, και έντονα χαμηλής ανάπτυξης - πριν οι πιστωτές επισήμως αναγνώρισαν ότι οι περισσότεροι αγωνιζόμενοι δανειολήπτες δεν θα μπορούσαν να εξοφλήσουν το χρέος τους και χρειάζονταν μερική άφεση χρέους. Η πρώτη επίσημη αναγνώριση της διαγραφής χρεών συνέβη με το σχέδιο αναδιάρθρωσης του Μεξικού Brady το 1990. Η ανάπτυξη επέστρεψε στις περισσότερες χώρες μόνο αφότου κατέστη σαφές ότι θα λάβουν άφεση χρέους.

Γιατί πήρε τόσο καιρό; Ήταν οι τράπεζες ηλίθιες; Όχι,οι τράπεζες γνώριζαν πολύ καλά ότι δεν επρόκειτο να πάρουν πίσω τα χρήματά τους ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, αλλά για να το αναγνωρίσουν επίσημα αυτό θα έπρεπε να χάσουν περισσότερα κεφάλαια για την απορρόφηση των ζημιών από όσα είχαν. Η αναγνώριση του προφανούς έπρεπε λοιπόν να καθυστερήσει σχεδόν μία ολόκληρη δεκαετία, ώστε οι τράπεζες να οικοδομήσουν ένα επαρκές κεφάλαιο ως «μαξιλάρι» για την απορρόφηση των ζημιών. [σημ.: χάστε τώρα εσείς μισθούς, συντάξεις, θέσεις εργασίας, ωράρια, κτλ, ώστε να αρπάξουν οι τράπεζες τα "πακέτα σωτηρίας" τους, ώστε να βγουν αυτές αλώβητες, και εσείς να ζήσετε σα νέοι κολλίγοι του μεσαίωνα]

Το ίδιο και με την Ευρωπαϊκή κρίση. Ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους κατέχεται από ευρωπαϊκές τράπεζες, και απλά δεν έχουν αρκετό κεφάλαιο για να απορροφήσουν τις ζημίες του ελληνικού χρέος, πόσο μάλλον αν η Ελλάδα συνοδεύεται από την Πορτογαλία, την Ισπανία και άλλες. Οι τράπεζες θα πρέπει πρώτα να ανοικοδομήσουν τις κεφαλαιακές βάσεις τους για να μπορέσουν να παραδεχτούν το αυτονόητο, και αυτό θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετά χρόνια. [σημ.: Και μάλιστα, όχι μόνο οι γαλλικές και γερμανικές τράπεζες είναι οι κύριοι δανειστές, και θα χρεωκοπήσουν αν εμείς τους πούμε στάση πληρωμών, αλλά αυτό θα έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις - για παράδειγμα και η τράπεζα της Αγγλίας παραδέχτηκε πρόσφατα ότι θα έχει σοβαρό πρόβλημα, μιας και όλες οι τράπεζες του κόσμου είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους: "The Bank of England said the sovereign debt crisis in Europe had increased the risk of instability in the U.K. financial system, and banks need to raise more capital to guard against shocks.. U.K. banks are “particularly exposed” to the French and German banking systems, which account for about a quarter of their claims on banks globally, the central bank said". Την ίδια ώρα, ο Ζαν Κλοντ Τρισέ αναφέρει ότι "Όλες [οι τράπεζες] θα είχαν εξαφανιστεί εάν δεν τις είχαμε σώσει, αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε", χωρίς βέβαια να βγάζει τσιμουδιά ποιος πληρώνει το μάρμαρο για αυτή τη σωτηρία των τραπεζών, που αποδεικνύει ότι το "αόρατο χέρι της αγοράς" δεν υπάρχει, υπάρχουν όμως οι -εντελώς ορατές- χερούκλες των τραπεζιτών που επιδίδονται σε πλιάτσικο εναντίον μας]

Έτσι, είμαστε καταδικασμένοι να περάσουμε το μεγαλύτερο μέρος της επόμενης δεκαετίας, με αναβολή της επίλυσης της κρίσης, ενώ οι τράπεζες ανοικοδομήσουν την οικονομική τους βάση. Μέχρι να το κάνουν, όλοι θα προσποιηθούμε ότι η Ελλάδα δεν είναι χρεωκοπημένη και ότι οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν θα έχουν κρίση. Εν τω μεταξύ, καμία από αυτές τις χώρες δε θα μπορέσει να έχει ανάπτυξη.