Κίνδυνος επανάληψης του Μεγάλου Κραχ

ΠΗΓΗ: FT (via Euro2day)

By Roger Altman* 

Τα επιτόκια στα κρατικά ομόλογα ΗΠΑ, Γερμανίας και Βρετανίας έχουν διολισθήσει σε ιστορικά χαμηλά. Τα yields στα 10ετή αμερικανικά ομόλογα, για παράδειγμα, βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1953 που άρχισε να κρατάει στοιχεία η Federal Reserve. Τα yields στα προστατευμένα από τον πληθωρισμό 10ετή είναι μηδενικά. 

Πρόκειται για ακατανόητα επίπεδα, με προφανείς αρνητικές συνέπειες. Χαρακτηριστικά, το ΔΝΤ ορθώς προειδοποίησε την Αμερική και την Ευρώπη ότι βρίσκονται στα πρόθυρα νέας ύφεσης. Μόνο η προοπτική αμελητέας ζήτησης κεφαλαίων και αμελητέου πληθωρισμού -πρόδρομοι ύφεσης και τα δύο- μπορεί να κατεβάσουν τα επιτόκια τόσο χαμηλά. 

Το να διολισθήσουν ξανά οι οικονομίες της Αμερικής και της δυτικής Ευρώπης, όταν η ανεργία ήταν τόσο υψηλή, θα είναι καταστροφικό. Θα προκαλέσει σοκ σε καταναλωτές, επιχειρήσεις και αγορές. Η απασχόληση θα επιδεινωθεί και θα έχουμε ογκώδη ελλείμματα και χρέη. Συνολικά, θα ξαναζήσουμε την εμπειρία του 1937, όταν η Αμερική ξαναδιολίσθησε σε ύφεση, μετά τα τρία χρόνια ανάκαμψης από το Μεγάλο Κραχ. Πώς γνωρίζουμε ότι πλησιάζει και άλλη ύφεση; Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει άλλη εξήγηση για την αδιάκοπη πτώση των επιτοκίων. Η ψυχολογία αναζήτησης των επενδυτικών καταφυγίων είναι επίσης ενδεικτική. Επιπλέον, τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη καταδεικνύουν σοβαρές αδυναμίες. Η καθαρή αξία του αμερικανικού νοικοκυριού άρχισε πάλι να υποχωρεί και τα επιδόματα ανεργίας αυξάνονται επί εβδομάδες. Οι λιανικές πωλήσεις είναι στάσιμες και το καταναλωτικό κλίμα σε πολυετή χαμηλά. Η ρευσaτότητα που διακρατούν οι εταιρίες εντός των ΗΠΑ έχει φτάσει στο ρεκόρ των 13.000 δισ. δολ., δείχνοντας ότι οι επιχειρηματίες είναι πολύ ανήσυχοι για το μέλλον.

Ανάλογη είναι η οικονομική εικόνα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου ούτε η Γερμανία ούτε η Γαλλία αναπτύχθηκαν στο β΄ τρίμηνο. Η κατανάλωση στην ουσία μειώθηκε και η Κομισιόν προβλέπει πρακτικά στασιμότητα τα ερχόμενα τρίμηνα. Η επιδείνωση της κρίσης χρεών υπόσχεται ότι η πραγματικότητα θα είναι ακόμη χειρότερη. 

Και είναι πράγματι η αποσταθεροποίηση που προκαλεί η κρίση χρεών στην Ευρώπη η οποία σπρώχνει τις δύο περιφέρειες πίσω προς τον γκρεμό. Η ασταμάτητη εξέλιξη αυτής της κρίσης μπορούσε να έχει αποφευχθεί. Με κάθε ευκαιρία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ολιγωρούν, κάνουν τις λιγότερες δυνατές κινήσεις και γενικώς αποφεύγουν να ρίξουν τη ματιά τους στον "ελέφαντα που βρίσκεται στο δωμάτιο". Ναι, εντάξει, όλοι ξέρουμε ότι η ανά χώρα πολιτική είναι δύσκολη, ξεκινώντας από τη Γερμανία. Όμως, ο κίνδυνος νέας κατάρρευσης και συνακόλουθης οικονομικής ύφεσης "τύπου Lehman" είναι τεράστιος. Μπροστά σε αυτόν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν να σταθούν αντιμέτωποι στην πολιτική. Αντίθετα, με τη μικρόψυχη απροθυμία τους επιδεινώνουν την κρίση. Το ενιαίο νόμισμα που εκπροσωπεί 17 διαφορετικά έθνη αναπόφευκτα απαιτεί ενοποιημένο ισολογισμό από πίσω και, ως εκ τούτου, κάποια μορφή δημοσιονομικής ένωσης. Δεν μπορούν πλέον να το αρνούνται. Το ταμείο διασώσεων πρέπει να επεκταθεί και οι εξουσίες της ΕΚΤ πρέπει να διευρυνθούν. Όπως η Federal Reserve, θα πρέπει να είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση στιβαρού τραπεζικού συστήματος και σταθερών κεφαλαιαγορών. Για να μπορεί να το κάνει, θα πρέπει να έχει μόνιμη δυνατότητα άμεσης χρηματοδότησης των τραπεζών, όπως έκανε η ομάδα κεντρικών τραπεζιτών την περασμένη εβδομάδα. Πρέπει επίσης να έχει την ελαστικότητα να αγοράζει και να πουλάει χρεόγραφα στις δευτερογενείς αγορές. Οι αλλαγές αυτές πρέπει να συνοδευτούν με αυστηρότερη, πανευρωπαϊκή εποπτεία των τραπεζών. Η Αμερική, από την πλευρά της, οφείλει να σταματήσει τη δικομματική κωλυσιεργία και να αναλάβει έναν τελευταίο κύκλο δημοσιονομικής τόνωσης. Το πακέτο απασχόλησης 447 δισ. δολ. του Προέδρου Obama ή κάποιο άλλο ταχύρυθμο σχέδιο ανάλογου βεληνεκούς πρέπει να εφαρμοστούν χωρίς καθυστέρηση. Η Fed επίσης πρέπει να κινηθεί περαιτέρω για τη διαθεσιμότητα πιστώσεων και δανεισμού. Μια νέα ύφεση θα προκαλέσει βαθιά ζημιά στις αγορές εργασίας και στην κοινωνική εμπιστοσύνη. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να ξεπεραστεί. Και πρέπει να αποφύγουμε αυτό το σενάριο με κάθε κόστος. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται μια διορατική ηγεσία, όπως δεν την έχουμε δει το τελευταίο διάστημα. *Ο αρθρογράφος είναι ιδρυτής και πρόεδρος της Evercore Partners και πρώην υφυπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Bill Clinton. Η απάντηση του Peter Spiegel** "Η Ε.Ε. ελπίζει ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα αποτρέψουν τη διπλή ύφεση" Ο κ. Roger Altman έχει δίκιο για το γεγονός ότι οι εθνικές πολιτικές έχουν αποδυναμώσει την ευρωπαϊκή απάντηση στην κλιμακούμενη κρίση, ωστόσο όλο και περισσότερο στις Βρυξέλλες, και όχι μόνο, αντιλαμβάνονται πλέον ότι το διαρκές χτύπημα με λιτότητα κινδυνεύει να σπρώξει την Ευρώπη σε διπλή ύφεση. Ο κ. Olli Rehn, τις τελευταίες εβδομάδες, ζητεί από τις χώρες να δώσουν περιθώρια ώστε να ξεκινήσουν οι εφαρμογές μέτρων για την απασχόληση και την ανάπτυξη, όπως προτείνει ο κ. Altman. Αντί, όμως, για τη χρήση δημοσιονομικής στήριξης που προτείνει η κυβέρνηση Obama, εκτιμά ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και ειδικά η οικονομική απελευθέρωση, θα κάνουν τη διαφορά. Ο κ. Rehn δήλωσε πρόσφατα στην Ευρωβουλή: "Τα περιθώρια μακροοικονομικής στήριξης είναι πολύ περιορισμένα, ανύπαρκτα σε ορισμένα μέλη, οπότε οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα τονώσουν την ανάπτυξη έχουν γίνει κεντρικής σημασίας". **Επικεφαλής γραφείου Βρυξελλών των "F.T."

ΠΗΓΗ: FT.com