Joseph Stiglitz: Η βλακεία είναι μεταδοτική

Πηγή: euro2day


Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι κακές ιδέες για τη λύση της κρίσης μεταδίδονται εύκολα, λέει ο κ. Stiglitz. Ζητά από την Ε.Ε. πολιτική στροφή και χαλινάρι για την ΕΚΤ. Χαρακτηρίζει λάθος τη συμφωνία των ΗΠΑ για το χρέος. 

"Η Μεγάλη Ύφεση του 2008 έχει μεταμορφωθεί σε Ύφεση του βόρειου Ατλαντικού, αφού είναι κυρίως η Ευρώπη και οι ΗΠΑ -και όχι οι μεγάλες αναδυόμενες αγορές- που έχουν βαλτώσει από την αργή ανάπτυξη και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Και είναι η Ευρώπη και η Αμερική που οδεύουν -και μαζί και μόνες- προς την τελευταία πράξη μιας μεγάλης πανωλεθρίας". Αυτά αναφέρει ο νομπελίστας οικονομολόγος κ. Joseph Stiglitz.

Επίσης, σημειώνει: "Μια σκασμένη φούσκα οδήγησε σε τεράστια κεϊνσιανά πακέτα στήριξης, που απέτρεψαν μεν μια πολύ βαθύτερη ύφεση, αλλά τροφοδότησαν και τα σημαντικά δημοσιονομικά ελλείμματα. Η απάντηση -οι τεράστιες περικοπές δαπανών- διασφαλίζει ότι τα ανεπίτρεπτα υψηλά επίπεδα ανεργίας (μια μεγάλη σπατάλη πόρων και ένα τεράστιο βασανιστήριο) θα συνεχιστούν πιθανότατα για πολλά χρόνια ακόμα". 

Ο κ. Stiglitz υποστηρίζει: "Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε επιτέλους να βοηθήσει τα μέλη της που βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία. Δεν είχε και άλλη επιλογή. Με την οικονομική αναταραχή να απειλεί να διαδοθεί από τις μικρές χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία σε άλλα, μεγάλα κράτη, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, η επιβίωση του ίδιου του ευρώ τέθηκε σε αυξανόμενο κίνδυνο. Οι ηγέτες της Ευρώπης αναγνώρισαν ότι τα χρέη των προβληματικών χωρών θα γίνουν μη διαχειρίσιμα αν δεν μπορούν να αναπτυχθούν οι οικονομίες τους και πως η ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς βοήθεια.
Όμως, οι ηγέτες της Ευρώπης, την ώρα όπου υπόσχονταν πως έρχεται βοήθεια, σκλήρυναν ακόμα περισσότερο τη στάση τους σε ό,τι αφορά την περικοπή δαπανών σε χώρες που δεν περνάνε κρίση. Η συνεπαγόμενη λιτότητα θα υπονομεύσει την ανάπτυξη της Ευρώπης και ως εκ τούτου και των περισσότερων οικονομιών που βρίσκονται σε δυσπραγία. Σε τελική ανάλυση, τίποτα δεν θα βοηθούσε περισσότερο την Ελλάδα από μια ισχυρή ανάπτυξη των εμπορικών εταίρων της. Και η ισχνή ανάπτυξη θα πλήξει τα φορολογικά έσοδα, υπονομεύοντας τον αναγγελθέντα στόχο της δημοσιονομικής προσαρμογής".

Επίσης, σημειώνει: "Οι συζητήσεις που γίνονταν πριν από την κρίση έδειξαν πόσο λίγα είχαν γίνει για να διορθωθούν τα οικονομικά θεμελιώδη. Η σφοδρή αντίθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε αυτό που είναι ζωτικής σημασίας για όλες τις καπιταλιστικές οικονομίες -δηλαδή στην αναδιάρθρωση του χρέους των αφερέγγυων χωρών- αποτελεί απόδειξη ότι το δυτικό τραπεζικό σύστημα παραμένει εύθραυστο.

Η ΕΚΤ ισχυριζόταν πως οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν ολόκληρο τον λογαριασμό για το ελληνικό χρέος, φοβούμενη πως οποιαδήποτε εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα (PSI) θα πυροδοτούσε ένα πιστωτικό γεγονός, που θα εξανάγκαζε να γίνουν τεράστιες πληρωμές σε CDSs, πυροδοτώντας ενδεχομένως μεγαλύτερες οικονομικές αναταραχές.

Όμως, αν αυτός είναι ένας υπαρκτός φόβος για την ΕΚΤ -αν δηλαδή δεν είναι απλώς μια αντίδραση εκ μέρους των ιδιωτών πιστωτών-, σίγουρα θα έπρεπε να απαιτήσει από τις τράπεζες να έχουν περισσότερα κεφάλαια. Παρομοίως, η ΕΚΤ θα έπρεπε να έχει αποκλείσει τις τράπεζες από την αγορά των CDSs, όπου στην ουσία έγιναν όμηροι των αποφάσεων των οίκων αξιολόγησης για το τι είναι πιστωτικό γεγονός. Πράγματι, ένα θετικό επίτευγμα των Ευρωπαίων ηγετών στην πρόσφατη σύνοδο στις Βρυξέλλες ήταν ότι ξεκίνησε η διαδικασία για χαλιναγώγηση τόσο της ΕΚΤ όσο και της δύναμης των αμερικανικών οίκων αξιολόγησης.

Η πιο περίεργη πτυχή της θέσης της ΕΚΤ ήταν η απειλή της να μη δεχτεί ως εχέγγυα αναδιαρθρωμένα κρατικά ομόλογα εάν οι οίκοι αξιολόγησης αποφάσισαν πως η αναδιάρθρωση αυτή θα πρέπει να κατηγοριοποιηθεί ως πιστωτικό γεγονός. Το νόημα της αναδιάρθρωσης ήταν να απαλλαγεί η χώρα από ένα μέρος του χρέους και το υπόλοιπο να γίνει διαχειρίσιμο. Αν τα ομόλογα γίνονταν αποδεκτά ως εχέγγυα πριν από την αναδιάρθρωση, σίγουρα θα ήταν πιο ασφαλή ύστερα από αυτήν και ως εκ τούτου το ίδιο αποδεκτά.

Αυτό το επεισόδιο μας υπενθυμίζει ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι πολιτικοί θεσμοί, με πολιτική ατζέντα, και οι ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες τείνουν να αλώνονται από τις τράπεζες που υποτίθεται ότι ρυθμίζουν - ελέγχουν".

Ο κ. Stiglitz υποστηρίζει: "Τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Εκεί, η άκρα Δεξιά απείλησε να κλείσει την αμερικανική κυβέρνηση, επιβεβαιώνοντας αυτό που λέει η θεωρία των παιγνίων: όταν αυτοί που είναι παράλογα προσηλωμένοι στην καταστροφή δεν πάρουν αυτό που θέλουν και έρθουν αντιμέτωποι με τα λογικά άτομα οι πρώτοι θα υπερισχύσουν.

Ως αποτέλεσμα, ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα συναίνεσε σε μια μη ισορροπημένη στρατηγική μείωσης του χρέους, χωρίς αυξήσεις στους φόρους - ούτε για τους εκατομμυριούχους που τα έχουν πάει τόσο καλά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ούτε όμως και εξαλείφοντας τις φοροαπαλλαγές των πετρελαϊκών εταιριών, οι οποίες υπονομεύουν την οικονομική αποδοτικότητα και συνεισφέρουν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Οι αισιόδοξοι ισχυρίζονται ότι η βραχυπρόθεσμη μακροοικονομική επίπτωση της συμφωνίας για αύξηση του ορίου χρέους των ΗΠΑ και αποτροπής της χρεοκοπίας θα είναι περιορισμένη - χοντρικά, στα 25 δισ. δολάρια σε περικοπές δαπανών τα επόμενα χρόνια. Όμως, η περικοπή στον μισθολογικό φόρο (που είχε βάλει πάνω από 100 δισ. δολάρια στις τσέπες των απλών Αμερικανών) δεν ανανεώθηκε και σίγουρα οι επιχειρήσεις, περιμένοντας ότι μελλοντικά θα υπάρξουν υφεσιακές επιπτώσεις, θα είναι ακόμα πιο απρόθυμες να δανείσουν.

Το τέλος των κινήτρων είναι από μόνο του υφεσιακό. Και με τις τιμές των κατοικιών να συνεχίζουν να υποχωρούν, τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ να επιβραδύνεται και την ανεργία να παραμένει πεισματικά σε υψηλά επίπεδα (ένας στους έξι Αμερικανούς που θα ήθελε να έχει μία δουλειά με πλήρες ωράριο εξακολουθεί να μην τη βρίσκει), αυτό που απαιτείται είναι περισσότερα κίνητρα και όχι λιτότητα - και για χάρη του εξορθολογισμού του προϋπολογισμού.

Ο μοναδικός σημαντικότερος παράγοντας για την αύξηση των ελλειμμάτων είναι τα ισχνά φορολογικά έσοδα, χάρη στις φτωχές οικονομικές επιδόσεις. Ο μοναδικός καλύτερος τρόπος για να λυθεί αυτό θα ήταν να ξαναρχίσουν να δουλεύουν οι Αμερικανοί. Η πρόσφατη συμφωνία για το χρέος είναι κίνηση προς τη λάθος κατεύθυνση".
Σύμφωνα με τον κ. Joseph Stiglitz, "υπάρχουν πολλές ανησυχίες για μετάδοση της οικονομικής κρίσης μεταξύ της Ευρώπης και της Αμερικής. Σε τελική ανάλυση, η οικονομική κακοδιαχείριση των ΗΠΑ έπαιξε σημαντικό ρόλο στα προβλήματα της Ευρώπης και η οικονομική αναταραχή στην Ευρώπη δεν θα ήταν και τόσο καλή για τις ΗΠΑ - ιδιαίτερα, δεδομένων του εύθραυστου αμερικανικού τραπεζικού συστήματος και του ρόλου που συνεχίζει να παίζει στην αδιαφανή αγορά των CDSs.

Το πραγματικό πρόβλημα, όμως, προέρχεται από μία άλλου είδους μετάδοση: οι κακές ιδέες διακινούνται εύκολα διασυνοριακά και οι οικονομικές αντιλήψεις που κινούνται σε λάθος κατεύθυνση και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού απλώς ενισχύουν η μία την άλλη. Το ίδιο θα ισχύσει και για το τέλμα που θα φέρουν αυτές οι πολιτικές".