Η βάση των νεοφιλελεύθερων ιδεών για την Παιδεία

Πηγή: Αριστερά και Πολιτική

Αν κάποιος νομίζει ότι η Α. Διαμαντοπούλου και ο Γ. Παπανδρέου ανακάλυψαν νέες ιδέες για την Παιδεία πλανώνται πλάνην οικτρά. Όλες οι αντιδραστικές ιδέες κυκλοφορούν εδώ και δεκαετίες στον νεοφιλελεύθερο κόσμο, έτοιμες για αλλά κάρτ ή ολική χρήση τους από τους υπηρέτες του κεφαλαίου.

 Χωρίς σχόλια πέραν κάποιων διευκρινιστικών τίτλων, παρατίθενται ορισμένα αποσπάσματα από το βιβλίο (του νομπελίστα!) Φ.Α. Χάγιεκ, του πατριάρχη του νεοφιλελευθερισμού «Το σύνταγμα της ελευθερίας» γραμμένο από το 1959 για την Παιδεία (εκδ. Καστανιώτη και Ινστ. Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλή).

 Δεν επαρκεί ο χώρος για πολλά αποσπάσματα αλλά ο αναγνώστης να λάβει υπόψη ότι στο βιβλίο του παρόμοια και χειρότερα αποσπάσματα – οδηγοί για τις κυβερνήσεις, είναι άπειρα. Μη ξεχνάμε ότι δεν μιλάμε για ένα κάποιο πόνημα αλλά για οδηγό που εφαρμόζεται με θρησκευτική ευλάβεια από τις κυβερνήσεις με
πρώτες στην εφαρμογή αυτές της Θάτσερ και του Ρήγκαν.

Η γενική παιδεία δημιουργεί ρατσισμό!

 (σελ.515) Εντούτοις πρέπει να θυμόμαστε ότι η παροχή της παιδείας από την κυβέρνηση δημιουργεί προβλήματα, όπως εκείνα του φυλετικού διαχωρισμού των νέγρων στις Ηνωμένες Πολιτείες –δύσκολα προβλήματα σε σχέση με εθνοτικές ή θρησκευτικές μειονότητες, τα οποία προκύπτουν αναγκαστικά όταν η κυβέρνηση ελέγχει τα κύρια εργαλεία μεταβίβασης της κουλτούρας. (…) Για κάποιον που γνώρισε αυτή την κατάσταση σε χώρες όπως η παλιά Αυστροουγγαρία, υπάρχει μεγάλη δύναμη στο επιχείρημα ότι μπορεί να είναι καλύτερα να μην παρέχεται σε μερικά παιδιά τυπική παιδεία παρά να σκοτώνονται για το ποιος θα την ελέγχει.

 Ιδιωτικοποίηση

(σ.517). Ίσως σύντομα ανακαλύψουμε ότι η λύση (Σ.:να αποφευχθεί η κυβερνητική ανάμειξη στο περιεχόμενο της παιδείας) έγκειται στο να πάψει η κυβέρνηση να είναι ο κύριος χορηγός παιδείας και να γίνει ο αμερόληπτος προστάτης του ατόμου εναντίον όλων των χρήσεων αυτών των δυνάμεων τις οποίες ανακαλύψαμε πρόσφατα.

Τα επιχειρήματα εναντίον της διαχείρισης των σχολείων από την κυβέρνηση είναι τώρα ισχυρότερα παρά ποτέ, αλλά και επιπλέον εξέλιπαν οι περισσότεροι λόγοι που στο παρελθόν είχαν προβληθεί υπέρ της διεύθυνσης των σχολείων από την κυβέρνηση. Ό,τι και αν συνέβαινε στο παρελθόν, (…) όχι μόνο δεν είναι πια αναγκαίο να χρηματοδοτείται η παιδεία από την κυβέρνηση, αλλά ούτε καν να παρέχεται από αυτή.

Όπως έδειξε ο καθηγητής Μίλτον Φρίντμαν,⁵ τώρα θα ήταν εντελώς εφαρμόσιμονα πληρώνονται τα κόστη της γενικής παιδείας με δημόσια κονδύλια χωρίς να υπάρχουν κυβερνητικά σχολεία, δίνοντας στους γονείς κουπόνια τα οποία θα καλύπτουν το κόστος εκπαίδευσης του κάθε παιδιού και που οι γονείς θα μπορούσαν να τα δίνουν σε σχολεία της επιλογής τους. Μπορεί να εξακολουθήσει να είναι επιθυμητό να παρέχει άμεσα η κυβέρνηση σχολεία σε μερικές απομονωμένες κοινότητες, στις οποίες ο αριθμός των παιδιών είναι πολύ μικρός (και επομένως το μέσο κόστος της παιδείας πολύ υψηλό) για ιδιωτικά σχολεία. Όμως σε σχέση με τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού θα ήταν αναμφίβολα δυνατό να αφεθεί η οργάνωση και η διεύθυνση της παιδείας εξ ολοκλήρου στις ιδιωτικές προσπάθειες, με την κυβέρνηση να παρέχει απλώς τη βασική χρηματοδότηση και να εξασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο για όλα τα σχολεία στα οποία θα μπορούσαν να δαπανηθούν τα κουπόνια. Ένα άλλο μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του σχεδίου είναι ότι οι γονείς δεν θα αντιμετώπιζαν πια το δίλημμα είτε ν’ αποδέχονται την όποια παιδεία παρέχει η κυβέρνηση είτε να πληρώνουν οι ίδιοι το συνολικό κόστος της διαφορετικής και ελαφρώς ακριβότερης παιδείας∙ αν εφαρμοζόταν αυτό το σχέδιο και οι γονείς επέλεγαν ένα ακριβότερο σχολείο, θα απαιτούνταν να πληρώνουν μόνο το πρόσθετο κόστος.

Υψηλή Παιδεία μόνο για την ελιτ  του κεφαλαίου

 (σ. 518) Επίσης είναι πιθανό ότι μια κοινωνία η οποία επιθυμεί να έχει μέγιστη οικονομική απόδοση με περιορισμένες δαπάνες για την παιδεία θα πρέπει πάντα να επικεντρώνεται στην ανώτατη παιδεία μιας συγκριτικά μικρής ελίτ, (…) Εντούτοις με την κυβερνητική παιδεία αυτό δεν θα ήταν εφαρμόσιμο σε μια δημοκρατία ούτε θα ήταν επιθυμητό ν’ αποφασίζουν οι αρχές ποιος θα έχει μια τέτοια παιδεία.

Τα φοιτητικά δάνεια από το 1959!

 (σ. 519) Η καλύτερη λύση θα ήταν να δίνεται σ’ εκείνους (Σ.: τους φοιτητές και σπουδαστές) στους οποίους μια τέτοια επένδυση φαίνεται να υπόσχεται τη μεγαλύτερη απόδοση, η δυνατότητα να δανείζονται το κεφάλαιο και αργότερα να το εξοφλούν με τα αυξημένα εισοδήματά τους, μολονότι μια τέτοια διευθέτηση θα αντιμετώπιζε σημαντικές πρακτικές δυσκολίες.⁷

Επικίνδυνη η μόρφωση σε όλους!

Δεν είναι με κανέναν τρόπο προφανές ότι είναι προς το γενικό συμφέρον να δίνεται σε όλους τους ιδιαίτερα ευφυείς η δυνατότητα να μορφωθούν ή ότι όλοι θα επωφεληθούν υλικά από μια τέτοια προηγμένη (…) Υπάρχει επίσης ένα άλλο πρόβλημα που πήρε σοβαρές διαστάσεις σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες και το οποίο οφείλουμε να έχουμε στο μυαλό μας και αυτό είναι το πρόβλημα ότι έχουμε περισσότερους διανοουμένους από ό,τι μπορούμε ν’ απασχολήσουμε επικερδώς.Ελάχιστοι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι για την πολιτική σταθερότητα από την ύπαρξη ενός πνευματικού προλεταριάτου που δεν βρίσκει καμιά διέξοδο για τη μόρφωσή του.(!!!)

Ρατσισμός. Τα κουτά παιδιά των κεφαλαιοκρατών προηγούνται!

 (σ.524) Μερικοί άνθρωποι που απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα ενός ευνοϊκού οικογενειακού περιβάλλοντος είναι για την κοινωνία περιουσιακό στοιχείο, το οποίο οι εξισωτικές πολιτικές μπορούν να καταστρέψουν, αλλά το οποίο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς την εμφάνιση άδικων ανισοτήτων. Και αφού η επιθυμία για γνώσεις είναι μια έφεση η οποία πιθανόν μεταβιβάζεται μέσω της οικογένειας, αυτό αποτελεί ισχυρό επιχείρημα υπέρ του να δίνεται στους γονείς οι οποίοι νοιάζονται πολύ για την παιδεία η δυνατότητα να την εξασφαλίζουν με υλικές θυσίες (Σ.:οι πλούσιοι δηλ) στα παιδιά τους, ακόμη και αν για άλλους λόγους αυτά τα παιδιά αξίζουν λιγότερο από ό,τι άλλα παιδιά που δεν θα αποκτήσουν αυτή την παιδεία.⁹

Η ελευθερία του πνεύματος εξαρτάται από τους ιδιώτες καπιταλιστές που θα διαθέτουν χρήμα για την παιδεία!

(σ. 532) Όπως και αλλού, η προστασία της ελευθερίας στο πεδίο του νου και του πνεύματος θα εξαρτηθεί μακροπρόθεσμα από τον διασκορπισμό του ελέγχου των υλικών μέσων και από τη συνεχιζόμενη ύπαρξη ατόμων τα οποία είναι σε θέση να αφιερώνουν μεγάλα ποσά σε σκοπούς που τους φαίνονται σημαντικοί