Το άτυπο Παρατηρητήριο Λουκέτων

Πηγή: καθημερινή (19/6/2011)
Tης Mαριαννας Tζιαντζη

Ενα παράξενο τοτέμ υψώνεται στο Μαρούσι, στο πεζοδρόμιο απέναντι από τον σταθμό του ΗΣΑΠ, ένα γκρίζο μεταλλικό κουτί ύψους 2,5 μ., όμως κανείς δεν κοντοστέκεται να το περιεργαστεί. Νυχτερίδες και αράχνες φωλιάζουν στις εσοχές του, ενώ η λασποβροχή έχει αφήσει κηλίδες στις κεκλιμένες επιφάνειες. Δεν είναι βόας, δεν είναι κροταλίας, δεν είναι δώρο από κάποιον εξωγήινο πολιτισμό. Το λένε info kiosk, είναι νόμιμο τέκνο της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και εγκαινιάστηκε πανηγυρικά λίγο μετά τις εκλογές του 2009, όταν ιδρύθηκε το Παρατηρητήριο Τιμών. Σύμφωνα με τις επίσημες διακηρύξεις, σκοπός αυτής της εγκατάστασης, που διαθέτει μια νεκρή και κατασκονισμένη οθόνη αφής, είναι να «δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να έχουν μια ολοκληρωμένη πληροφόρηση για τις τιμές της αγοράς και να γίνουν τελικά αυτοί οι ρυθμιστές της αγοράς». Γίναμε ρυθμιστές της αγοράς (και όχι των «αγορών» που παραμένουν κλειστές και ακατάδεχτες) και δεν το καταλάβαμε; Το σίγουρο είναι ότι δεν γίναμε ρυθμιστές του λουκέτου, δεν δώσαμε εμείς ένα καλό μάθημα σε εκείνους που κερδοσκοπούσαν σε βάρος μας. Εδώ δεν ισχύει το «μαζί τα κλείσαμε» (τα καταστήματα). Σαν γάγγραινα εξαπλώνεται η ερημοποίηση στους εμπορικούς δρόμους όλων των ελληνικών πόλεων. Βιβλιοπωλεία, ιχθυοπωλεία, μανάβικα, χρυσά ψαλίδια, ψαράδικα και παιχνιδάδικα κλείνουν το ένα μετά το άλλο ή μετρούν τον χρόνο αντίστροφα. Τα ανοιχτά στον δρόμο καταστήματα είναι ψηφίδες του αστικού τοπίου, ενώ ψυχή τους δεν είναι τα ντουβάρια και η πραμάτεια τους, αλλά οι άνθρωποι μέσα και γύρω από αυτά, οι οικογένειες που ζουν από αυτά. Ψυχή τους είναι οι περαστικοί που κοντοστέκονται στη βιτρίνα, που καταστρώνουν σχέδια για μελλοντικές αγορές. Εκείνοι που τραβούν το σκυλί από το λουρί ή που σπρώχνουν το καρότσι του μωρού, τα γεροντάκια με τη μαγκούρα, τα ζωηρά μπουλούκια των εφήβων στο σχόλασμα του φροντιστηρίου, η ωραία του κουρέα, ο σακάτης, το φρικιό, οι μαντίλες και τα εξτένσιον, οι θεούσες, τα ζευγάρια που τσακώνονται ή φιλιούνται, όλοι κομμάτια μιας ζωής παλλόμενης, που μπορεί να μην είναι πανέμορφη αλλά πάντως εξακολουθεί να βαδίζει, δεν σέρνεται. Ακόμα και το κεσεδάκι με νερό για τα αδέσποτα, πλάι στην είσοδο του καταστήματος, είναι μια μικρή πνοή ανέξοδης καλοσύνης. Το καφενείο, που με την αύξηση του ΦΠΑ θα στενάξει, δεν είναι μόνο το βασίλειο των αρχόσχολων, αλλά και ένας χώρος επικοινωνίας, μια λυτρωτική έξοδος από τους τέσσερις τοίχους, ενώ ο φόρος επί της γκαζόζας θυμίζει τον «φόρο επί τών θυρών και των παραθύρων» που περιγράφει ο Βίκτωρ Ουγκώ. Τα κλειστά σκοτεινά μαγαζιά, οι σκονισμένες τζαμαρίες με τις ξεθωριασμένες αφίσες, οι μισοξηλωμένες ψευδοροφές, οι ανεπίδοτοι φάκελοι στη χαραμάδα της πόρτας, οι νεοάστεγοι στα παγκάκια, η στρατιά των επαιτών που όλο πυκνώνει, τα πανταχού παρόντα διαφημιστικά αυτοκόλλητα των ενεχυροδανειστών, όλα αυτά ανήκουν στα ορατά, τα δημόσια σημάδια της κρίσης, ενώ τα ιδιωτικά μπορεί να είναι λιγότερο γραφικά αλλά πολύ πιο σπαρακτικά. Αν η εμβληματική εικόνα της Μεγάλης Υφεσης στην Αμερική ήταν οι περιπλανώμενοι άνεργοι (οι hobos) και οι ουρές των συσσιτίων, στην Ελλάδα του 2011 η εικόνα - σύμβολο είναι το λουκέτο, καθώς και τα εκατοντάδες σχολικά κτίρια που από το φθινόπωρο θα θυμίζουν «μια εκκλησιά ερημική εις το βουνό ψηλά εκεί», καθώς δεν θα έχουν ούτε δάσκαλο ούτε παιδιά. Εκ πρώτης όψεως το τοπίο της πόλης δεν φαίνεται βομβαρδισμένο, όμως ήδη ακούμε τις σειρήνες του συναγερμού να σφυρίζουν, ενώ ο καθένας μας γίνεται ένας άτυπος Παρατηρητής Λουκέτων, ένας παρατηρητής ρημαγμένων ζωών.