Η υγεία και η νέα βαρβαρότητα

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΙΩΑΚΕΙΜΟΓΛΟΥ

Η κυβέρνηση ανοίγει ήδη τον δρόμο για την αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας στο όνομα ενός υποτιθέμενου εξορθολογισμού που προωθεί στην πραγματικότητα μια νέα βαρβαρότητα.

Ας πιάσουμε, όμως, το νήμα από την αρχή:

Η κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα αυξήθηκε ταχύτατα στη διάρκεια της τελευταίας δεκαπενταετίας ασκώντας πίεση στα δημόσια οικονομικά. Η λύση που προκρίθηκε για την αντιμετώπιση του προβλήματος ήταν η υποχρηματοδότηση του δημόσιου τομέα υγείας και η ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού τομέα που κάλυψε σε σημαντικό βαθμό την αυξανόμενη ζήτηση.

Οι εξελίξεις αυτές, πέραν του οικονομικού τους περιεχομένου, έχουν και σημαντικό κοινωνικό, πολιτικό, αξιακό και ιδεολογικό περιεχόμενο: Πρώτον, έχουν ως ιδεολογικό προαπαιτούμενο τη θεώρηση της υγείας ως "ανθρώπινο κεφάλαιο" του ασθενούς, τις υπηρεσίες υγείας ως εμπόρευμα και του ιατρού ως επιχειρηματία. Δεύτερον, δημιουργούν έντονες ανισότητες και ταξικούς διαχωρισμούς, διότι μετατρέπουν τις υπηρεσίες υγείας από δημόσιο αγαθό στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι, σε συνθήκες ισότητας, εκ της ιδιότητάς τους του πολίτη, σε εμπόρευμα, στο οποίο έχουν πρόσβαση ως καταναλωτές, δηλαδή ως κάτοχοι διαθέσιμου εισοδήματος. Τρίτον, υποκαθιστούν την ιατρική ηθική ως καθοδηγητική αρχή της παραγωγής υπηρεσιών υγείας από την επιδίωξη του κέρδους και μετατρέπουν τις υπηρεσίες υγείας από δημόσιο αγαθό σε εμπόρευμα. Συμβάλλει, έτσι, η ιδιωτικοποίηση της υγείας, στην υποχώρηση της ιδιότητας του πολίτη και στην αποδυνάμωση κοινωνικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων του κοινωνικού κράτους.

Στις αντιπαραθέσεις που έρχονται σε σχέση με το θέμα της υγείας είναι σημαντικό να δώσουμε κεντρική σημασία στην έννοια του δημοσίου αγαθού. Ορίζουμε ως δημόσιο αγαθό κάθε αγαθό στο οποίο έχουν πρόσβαση όλα τα άτομα ανεξαρτήτως τάξης, φύλου, φυλής, έθνους, ηλικίας, επαγγέλματος, εκπαιδευτικού επιπέδου, εισοδήματος και ασφαλιστικού φορέα. Επιπλέον, οι παρεχόμενες υπηρεσίες πρέπει να έχουν την ίδια ποιότητα για όλους. Η έννοια του δημόσιου αγαθού παραπέμπει στην έννοια της ισότητας, των κοινωνικών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, σε αντίθεση με την έννοια του εμπορεύματος που παραπέμπει στην έννοια του καταναλωτή, των ευκαιριών και της αγοράς.

Η διάκριση αυτή, σε δημόσιο αγαθό και εμπόρευμα, παραπέμπει σε ένα θεμελιώδες ερώτημα: Ποιά είναι η καθοδηγητική αρχή της παραγωγής ιατρικών υπηρεσιών; Είναι, άραγε, η ιατρική ηθική όπως αυτή διαμορφώθηκε από την εποχή του Ιπποκράτη μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα, ή μήπως είναι η οικονομική λογική της νεοκλασικής θεωρίας, δηλαδή η λογική του κέρδους και η μεγιστοποίησή του; Είναι, άραγε, οι γιατροί, ένα ακόμη επάγγελμα όπως οι υδραυλικοί, οι μηχανολόγοι και οι φαναρτζήδες;

Η μετάβαση των υπηρεσιών υγείας από το δημόσιο αγαθό στο εμπόρευμα δεν γίνεται με αθώο τρόπο. Η κινητήρια δύναμη της μετάβασης στο επιχειρηματικό υπόδειγμα παραγωγής υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα (όπως και στις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου), δεν ήταν η γήρανση του πληθυσμού, οι (υποτίθεται) περιορισμένοι δημόσιοι πόροι ή η εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά η γενική πολιτική κατεύθυνση που επικράτησε κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Η πολιτική βούληση να αναπτυχθεί ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας και να αναγορευθούν οι αγορές σε υπέρτατο κριτή της (υποτιθέμενης) ορθολογικής χρήσης των διαθέσιμων πόρων, δηλαδή η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και της γενικευμένης εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης δραστηριότητας, απετέλεσαν την κινητήρια δύναμη για μια συνολικότερη συρρίκνωση της παραγωγής δημόσιων αγαθών, και μεταξύ αυτών και των υπηρεσιών υγείας.

Η μετάβαση των υπηρεσιών υγείας από το δημόσιο αγαθό στο εμπόρευμα συνοδεύεται από κατακόρυφη αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων στα θέματα της υγείας, απαιτεί ριζικές αλλαγές στην ιατρική ηθική σε μια κατεύθυνση ανατροπής της ανθρωποκεντρικής αντίληψης του ιατρικού επαγγέλματος, και αναιρεί το δικαίωμα του πολίτη να έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας ως δημόσιο αγαθό. Ως εκ τούτου, η μετάβαση των υπηρεσιών υγείας από το δημόσιο αγαθό στο εμπόρευμα, αποτελεί σοβαρό στοιχείο ευτελισμού και εκβαρβαρισμού της κοινωνικής ζωής.

Η αντίστασή μας στην ιδιωτικοποίηση της παραγωγής υπηρεσιών υγείας δεν πρέπει να γίνεται μόνον στο όνομα των κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και της υπεράσπισης του πολιτισμού μας από τη νέα βαρβαρότητα.

_____

O Hλίας Ιωακείμογλου είναι οικονομολόγος.