Τώρα και η Ευρώπη έχει το… ΔΝΤ της!

Πηγή: Sofokleous 10

Με ένα αμείλικτο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, που θα αποτελεί τη γερμανική εκδοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θα έρχονται αντιμέτωπες από το 2013 οι χώρες της ευρωζώνης με υπερβολικά χρέη: η επωνυμία αυτού, Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.

Οι σχετικές αποφάσεις επικυρώθηκαν στις 25 Μαρτίου από τους ηγέτες της Ευρώπης και σηματοδοτούν μια δύσκολη πορεία για την Ελλάδα, που πρώτα θα τεθεί στην κλίνη του Προκρούστη, εφαρμόζοντας το σκληρότερο πρόγραμμα λιτότητας όλων των εποχών, και το 2013 θα ελαφρυνθεί από ένα μέρος του χρέους της προς τους ιδιώτες πιστωτές, αφού πρώτα συνομολογήσει τους αυστηρούς όρους μιας νέας χρηματοδότησης από το ευρωπαϊκό ΔΝΤ.

Από τον πρώτο καιρό που τέθηκε σε συζήτηση στην Ευρώπη η ανάγκη διάσωσης της Ελλάδας από τη χρεοκοπία, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είχε «προφητεύσει» τη δημιουργία ενός ΔΝΤ ευρωπαϊκής κοπής, το οποίο θα αντιμετωπίζει στο μέλλον όλα τα προβλήματα που θα δημιουργούν υπερχρεωμένες οικονομίες χαμηλής ανταγωνιστικότητας στην ευρωζώνη.

Αυτή η γερμανική μέθοδος αντιμετώπισης της κρίσης χρέους ήταν ασφαλώς εξόχως βολική για τα συμφέροντα του Βερολίνου, της γερμανικής βιομηχανίας και των γερμανικών τραπεζών: το ευρώ, στο οποίο στηρίζεται το οικοδόμημα του γερμανικού οικονομικού θαύματος θα παραμείνει το κοινό νόμισμα της μεγαλύτερης κοινής αγοράς στον κόσμο, χωρίς όμως να πληρώσει η Γερμανία το τίμημα που θα της αναλογούσε στη διάσωση των προβληματικών οικονομιών, οι οποίες απειλούν το κοινό νόμισμα.

Έτσι, όλα τα κέρδη από τη νομισματική ενοποίηση μένουν στην Γερμανία, χωρίς το κοινό νόμισμα να οδηγεί στην… μισητή από τους Γερμανούς «ένωση μεταφοράς πλούτου» (“transfer union”), όπου οι πλουσιότερες και ανταγωνιστικότερες οικονομίες θα μεταφέρουν ένα σημαντικό μέρος των κερδών τους από το κοινό νόμισμα για τη στήριξη των ασθενέστερων, όπως συμβαίνει π.χ. στις ΗΠΑ. Η δημιουργία του ευρωπαϊκού ΔΝΤ ήταν εξαρχής η γερμανική απάντηση στην πρόταση για έκδοση ευρωομολόγων, δηλαδή για κοινό δανεισμό όλων των χωρών της ευρωζώνης, και από τα αποτελέσματα της τελευταίας  Συνόδου Κορυφής γίνεται σαφές, ότι οι Γερμανοί πέτυχαν εξολοκλήρου το στόχο τους.

Η «προφητεία» του Σόιμπλε, με την οποία άρχισε μια πολύμηνη ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση για την απάντηση στην κρίση χρέους, επιβεβαιώνεται πλήρως από το κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής, το οποίο ενσωματώνει ειδικό παράρτημα, όπου περιγράφονται διεξοδικά οι λειτουργίες του ΕΜΣ, του ευρωπαϊκού ΔΝΤ:

n  Ο ΕΜΣ θα χρηματοδοτηθεί από τις χώρες της ευρωζώνης, με βάση το ποσοστό συμμετοχής τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Έτσι, η Γερμανία θα σηκώσει τα βάρη σε ποσοστό 27%. Μιλάμε, όμως, για πραγματικά βάρη, ή για ένα μηχανισμό που τελικά θα φέρει και κέρδη στην Γερμανία και τις άλλες χώρες που θα έχουν τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη χρηματοδότησή του;

n  Στην πραγματικότητα ο ΕΜΣ είναι ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός, που θα βασίζεται για τον κύριο όγκο της χρηματοδότησής του σε εγγυήσεις, με τις οποίες θα αντλεί τη ρευστότητα που χρειάζεται από την αγορά. Δηλαδή, η Γερμανία δεν πρόκειται να βάλει το χέρι στο δημόσιο ταμείο της, παρά μόνο για ένα ποσό 22 δις. ευρώ, που θα πληρωθεί μετρητοίς, σε πέντε άτοκες δόσεις. Τα υπόλοιπα κεφάλαια, που θα δίνουν στο μηχανισμό μια δανειοδοτική ικανότητα μέχρι 500 δις. ευρώ, θα συγκεντρωθούν από την αγορά με κρατικές εγγυήσεις, δηλαδή με… αέρα κοπανιστό. «Αέρας» δεν θα είναι, όμως, τα μερίσματα που θα λαμβάνουν οι χώρες από τη συμμετοχή του στα δανειοδοτικά προγράμματα του ΕΜΣ, καθώς ο μηχανισμός θα είναι κερδοφόρος, δανείζοντας πάντα με περιθώριο τουλάχιστον 200 μονάδων βάσης (2%) πάνω από το κόστος άντλησης κεφαλαίων.

n  Δεν έχει, όμως, η Γερμανία κίνδυνο να χάσει ένα μέρος των κεφαλαίων της, αν καταπέσουν οι εγγυήσεις; Ο κίνδυνος αυτός είναι μεν υπαρκτός, αλλά ουσιαστικά κινείται στη σφαίρα του απίθανου: ο ΕΜΣ ορίζεται εξαρχής ότι, όπως και το ΔΝΤ, θα έχει το προνόμιο του πιστωτή που θα πληρώνεται πρώτος, αν κάτι δεν πάει καλά με ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα σε μια αδύναμη χώρα. Η ιστορία του ΔΝΤ δείχνει ότι με αυτό τον όρο εξουδετερώνεται σχεδόν απόλυτα ο κίνδυνος να χάσουν κεφάλαια οι πιστωτές του ΕΜΣ: μόνο μια χώρα μεσαίου εισοδήματος (εξαιρουμένων, δηλαδή, των φτωχών χωρών του Τρίτου Κόσμου), η Αργεντινή, έχει κηρύξει στάση πληρωμών έναντι του ΔΝΤ τα τελευταία 60 χρόνια. Αντίστοιχα, στην ευρωζώνη ο κίνδυνος να μην αποπληρωθεί ένα δάνειο του ΕΜΣ θα είναι κατ’ ουσία μηδενικός, ακόμη και αν μια χώρα αναδιαρθρώσει το χρέος της προς ιδιώτες πιστωτές, με μια διαδικασία διαπραγμάτευσης μαζί τους.

n  Καθ’ ομοίωση των όρων που διέπουν τη λειτουργία του ΔΝΤ θα είναι και οι όροι που θα διέπουν τον ΕΜΣ, κάθε φορά που θα καλείται να ενισχύσει χρηματοδοτικά μια ασθενή οικονομία της ευρωζώνης: πρώτα θα ελέγχεται η φερεγγυότητά της, δηλαδή η ικανότητά της να εξυπηρετήσει το χρέος της με ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα προσαρμογής. Τα κριτήρια των ελέγχων φερεγγυότητας θα είναι τα ίδια που εφαρμόζει και το ΔΝΤ, το οποίο θα συνεργάζεται με την Κομισιόν στους ελέγχους αυτούς. Αν μια χώρα κρίνεται από αυτή τη διαδικασία αφερέγγυα, θα έχει την ίδια τύχη που έχει μια αφερέγγυα χώρα που ζητάει δάνειο από το ΔΝΤ: πρώτα θα διαπραγματεύεται μια αναδιάρθρωση του χρέους της με τους ιδιώτες πιστωτές, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει και «κούρεμα» της αξίας των ομολόγων ως έσχατο μέτρο, και αφού έχει μειώσει σε ένα βιώσιμο επίπεδο το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους θα μπορεί να πάρει δάνειο από τον ΕΜΣ. Έτσι, εξασφαλίζεται η κατοχύρωση για τους Γερμανούς και τους άλλους πλούσιους λαούς του Βορρά, του προνομίου τους να είναι πιστωτές περιορισμένης ευθύνης για τις φτωχές χώρες του Νότου, αφού κάθε δάνειο από τον ΕΜΣ θα έχει διασφαλισθεί εκ των προτέρων ότι θα μπορεί ρεαλιστικά να αποπληρωθεί, έστω και αν αυτό συνεπάγεται μεταφορά βαρών στους ιδιώτες πιστωτές.

Οι όροι που τελικά επέβαλε η Γερμανία, για τη δημιουργία του ευρωπαϊκού ΔΝΤ, κατοχυρώνουν πλήρως τα δικά της συμφέροντα, μεταφέροντας στους πληθυσμούς των αδύναμων οικονομιών της ευρωζώνης το μεγαλύτερο βάρος του κόστους εξόδου από την κρίση χρέους. Στο Δ’ Ράιχ που δημιουργεί η Γερμανία στην ευρωζώνη, αξιοποιώντας την οικονομική της κυριαρχία και όχι τα στρατιωτικά μέσα που αξιοποίησε ανεπιτυχώς στο παρελθόν, οι οικονομίες του Νότου θα παραμείνουν «κλειδωμένες» σε ένα «σκληρό» νόμισμα που υπονομεύει την ανταγωνιστικότητά τους και σε ατελείωτα προγράμματα λιτότητας, χωρίς καν να έχουν τη δυνατότητα δανεισμού με χαμηλό κόστος από τις αγορές, όπως είχαν στα πρώτα χρόνια της νομισματικής ενοποίησης, αφού πλέον ο κίνδυνος της ελεγχόμενης χρεοκοπίας θεσμοθετήθηκε και θα υπολογίζεται πάντα από τους επενδυτές στην τιμολόγηση του κόστους δανεισμού των αδύναμων οικονομιών. Αντίθετα, η Γερμανία, ως χώρα μηδενικού κινδύνου χρεοκοπίας, θα δει τα επόμενα χρόνια σημαντικά συντηρητικά κεφάλαια να μεταφέρονται από τις αγορές ομολόγων του Νότου στις δικές της αγορές κρατικών και επιχειρηματικών τίτλων. Γερμανικό «τζάκποτ», λοιπόν, από όποια οπτική γωνία και αν διαβάσει κανείς τις αποφάσεις της 25^ης Μαρτίου…