Πώς θα λυθεί το πρόβλημα χρέους

ΠΗΓΗ: ΕλευθεροτυπίαΤου ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Παρά την έλλειψη πολιτικής ένωσης, τα οικονομικά ισχυρά κράτη-μέλη της Ε.Ε. αποφάσισαν να δημιουργήσουν τη λεγόμενη Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) και να υιοθετήσουν το ευρώ ως κοινό νόμισμα και την ευρωζώνη, στην οποία μετέχουν όσα κράτη επιθυμούν και ικανοποιούν τα κριτήρια εισόδου σ' αυτήν.

Ηδη, πριν τεθεί σε κυκλοφορία το ευρώ, η δημιουργία του επέσυρε την κριτική έγκυρων οικονομολόγων, οι οποίοι επισήμαναν ότι η ΟΝΕ είναι μόνο νομισματική κι όχι και οικονομική ένωση. Για το λόγο αυτό, ορισμένοι από αυτούς χαρακτήρισαν το ευρώ «strait-jacket», δηλαδή «ζουρλομανδύα», δεδομένου ότι η κοινή νομισματική πολιτική είναι αδύνατο να προσπορίσει οφέλη σε όλα τα μέλη της ευρωζώνης, εξαιτίας των τεράστιων διαφορών τόσο στο επίπεδο ανάπτυξης όσο και στις δομές των οικονομιών τους. Πράγματι, από τη μέχρι σήμερα λειτουργία της ΟΝΕ, μόνο ως νομισματικής ένωσης, ορισμένα μέλη της ευρωζώνης αποκόμισαν οφέλη σε βάρος άλλων μελών της (σ' αυτά θα αναφερθούμε στο επόμενο άρθρο μας).

Τα μέλη της ευρωζώνης που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από τη λειτουργία της, με επικεφαλής τη Γερμανία, πιστεύουν ότι το πρόβλημα του χρέους που αντιμετωπίζουν ορισμένα κράτη, όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία, θα λυθεί με μέτρα όπως: η επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης των δανείων που τους έχουν δοθεί ή και του συνολικού χρέους τους, η μείωση του τοκογλυφικού επιτοκίου που καταβάλλουν τώρα και η χορήγηση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας χαμηλότοκων δανείων στα κράτη αυτά για την αγορά (είτε από το Ταμείο είτε από τα ίδια) ομολόγων τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που τα κατέχει ή/και από τη δευτερογενή αγορά σε τιμή χαμηλότερη από την ονομαστική τους αξία.

Ολα αυτά τα μέτρα μπορεί να ελαφρύνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των κρατών αυτών ή/και να το μειώνουν κατά ένα μικρό ποσοστό. Πρόκειται, όμως, για «ασπιρίνες» που δεν θεραπεύουν το πρόβλημα του χρέους, δεδομένου ότι με βάση τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το συνολικό χρέος της Ισπανίας, της Ελλάδας και της Πορτογαλίας από 1.089 δισ. ευρώ το 2009 θα εκτιναχθεί στα 1.513 δισ. ευρώ το 2012. Η κατάσταση θα χειροτερεύσει στην περίπτωση που θα εφαρμοστούν οι όροι που απαιτεί η Γερμανία για να συναινέσει στη δημιουργία μόνιμου μηχανισμού (δηλαδή η κοινή οικονομική διακυβέρνηση που θα περιλαμβάνει συνταγματικά κατοχυρωμένο όριο ελλείμματος, σύγκλιση της φορολογικής πολιτικής, συνταξιοδότηση στα 67, μείωση μισθών κ.λπ.). Οι όροι αυτοί θα στερήσουν από τα κράτη με πρόβλημα χρέους τη δυνατότητα να εφαρμόσουν εκείνη την αναπτυξιακή και δημοσιονομική πολιτική που είναι αναγκαία για τη μείωση του χρέους τους.

Πολλοί οικονομολόγοι προβλέπουν και έγκυρα περιοδικά προτείνουν το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους των δοκιμαζόμενων χωρών (ο «Economist» προτείνει τη διαγραφή του μισού τού συνολικού χρέους της Ελλάδας και του ενός τρίτου της Ιρλανδίας). Τη λύση, όμως, αυτή απορρίπτει η ευρωζώνη, φοβούμενη ότι μια τέτοια ενέργεια θα προκαλέσει μείζονα κρίση όχι μόνο σ' αυτήν αλλά και στην Ε.Ε. συνολικά.

Αν η ευρωζώνη επιθυμεί πράγματι να λύσει το πρόβλημα του χρέους και να εφαρμόσει μια κοινή οικονομική διακυβέρνηση, δηλαδή η ΟΝΕ να καταστεί και οικονομική ένωση, η Ε.Ε. θα πρέπει να αντικαταστήσει το σημερινό αναιμικό κοινοτικό προϋπολογισμό με έναν πολλαπλάσιό του, δηλαδή με έναν ουσιαστικό κοινοτικό προϋπολογισμό. Για να γίνει αντιληπτό πόσο αναιμικός είναι ο σημερινός κοινοτικός προϋπολογισμός, παραθέτουμε στον πίνακα που ακολουθεί το ΑΕΠ της Ε.Ε. των 27 κρατών ως συνόλου και των ΗΠΑ σε δισ. ευρώ και τον προϋπολογισμό τους σε δισ. ευρώ και ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2011.

ΠΙΝΑΚΑΣ

ΑΕΠ και προϋπολογισμός της Ε.Ε.-27 και των ΗΠΑ του έτους 2011

@TABLE

ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ε.Ε.-27 ΗΠΑ

ΑΕΠ σε δισ. ευρώ 12.533 11.332

Προϋπολογισμός

σε δισ. ευρώ 142 2.840

ως ποσοστό% ΑΕΠ 1,13 25,06

@/TABLE

Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι ενώ το συνολικό ΑΕΠ της Ε.Ε.-27 σε ευρώ είναι μεγαλύτερο από εκείνο των ΗΠΑ, ο κοινοτικός προϋπολογισμός είναι 20 φορές μικρότερος σε ευρώ και 22 φορές μικρότερος ως ποσοστό του ΑΕΠ από εκείνον των ΗΠΑ. Χάρη σ' αυτόν τον προϋπολογισμό οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά οικονομικές κρίσεις με την, κατά περίπτωση, απαιτούμενη δημοσιονομική πολιτική. Μόνο με έναν προϋπολογισμό ανάλογο με εκείνον των ΗΠΑ η Ε.Ε. θα μπορέσει να λύσει το πρόβλημα του χρέους και η ευρωζώνη να εφαρμόσει μια κοινή οικονομική πολιτική.

*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ