Οι μισθοί, τα κλειστά επαγγέλματα και τα «αόρατα» κέρδη

Πηγή: rednotebook Να επισημάνουμε ξανά πως το οικονομικό υπόδειγμα της μελέτης εξετάζει τα μη εμπορεύσιμα αγαθά δηλαδή το μη ανταγωνιστικό κομμάτι της οικονομίας αυτό δηλαδή το κομμάτι που δεν εκτίθεται στο διεθνή ανταγωνισμό   Του Πέτρου Σταύρου Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων (π.χ. Ημερησία 20/12. «Ανοίγουν 160 κλειστά επαγγέλματα-αγορές») που αναφέρονται, τον τελευταίο καιρό, στο περίφημο νομοσχέδιο «σκούπα» που θα απελευθερώσει πολλά επαγγέλματα από τις στρεβλώσεις τους, επικαλούνται μια μελέτη του ΙΟΒΕ σύμφωνα με την οποία, η απελευθέρωση όλης της αγοράς των μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών (τομέας που παράγει αγαθά για την εσωτερική αγορά και μόνο) θα έχει εξαιρετικά θετικές μακροχρόνιες επιπτώσεις στην οικονομία (Αυξήσεις σε ΑΕΠ 13,5%, Ιδ. Κατανάλωση 15,5%, Ιδ. Επενδύσεις 12,4% Πρ. Μισθός 12,8% κλπ. http://www.iobe.gr/media/elloik/IOBEGreekb10.pdf).  Καταρχήν, να επισημάνουμε ξανά πως το οικονομικό υπόδειγμα της μελέτης εξετάζει τα μη εμπορεύσιμα αγαθά δηλαδή το μη ανταγωνιστικό κομμάτι της οικονομίας αυτό δηλαδή το κομμάτι που δεν εκτίθεται στο διεθνή ανταγωνισμό. Να πούμε ύστερα, πως η μελέτη του ΙΟΒΕ φαίνεται να μιλά για το συνολικό τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών και όχι απλά για τα λεγόμενα «κλειστά» επαγγέλματα (δικηγόροι, μηχανικοί, μεταφορείς, λογιστές, φαρμακοποιοί κλπ). Άρα, οι αναγνώστες των εφημερίδων που καταλαβαίνουν πως η «απελευθέρωση» του φαρμακείου της γειτονιάς τους και του ταξιτζή της διπλανής πολυκατοικίας θα επιφέρει σημαντικότατες αλλαγές στην οικονομία, κακώς κατάλαβαν. Η μελέτη εννοεί την «απελευθέρωση» του συνολικού τομέα των υπηρεσιών που στην Ελλάδα αποτελεί το 75% της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας. Όμως από τι την «απελευθερώνει» την αγορά των μη εμπορεύσιμων αγαθών η βασική υπόθεση της μελέτης για να προκύψουν κατόπιν από το οικονομετρικό υπόδειγμα της (που κατασκεύασε το ΔΝΤ και δεν είναι νεοφιλελεύθερο αλλά νεοκευνσιανό) τα οφέλη για την οικονομία; Την «απελευθερώνει» από στρεβλώσεις; Την «απελευθερώνει» από κληρονομικά δικαιώματα και φεουδαρχικά κατάλοιπα μήπως; Όχι βέβαια. Την «απελευθέρωση» την αφήνει στην πολιτική και δεν υπεισέρχεται στο μορφικό προσδιορισμό της. Τη μελέτη την ενδιαφέρει μόνο η μείωση των περιθωρίων (mark ups) που υπάρχουν στην αγορά εργασίας των μη εμπορεύσιμων αγαθών καθώς και των περιθωρίων που υπάρχουν στις τιμές των μη εμπορεύσιμων αγαθών. Τα περιθώρια αυτά υπάρχουν σε σχέση τόσο με τον ανταγωνιστικό μισθό (αγορά εργασίας) όσο και σε σχέση με την ανταγωνιστική τιμή (αγορά προϊόντος) που επικρατούν στη ζώνη του ευρώ. Η μείωση των περιθωρίων αυτών θα επιφέρει και την πολυπόθητη διέξοδο από την ύφεση και την στασιμότητα. Είναι δηλαδή κατά βάση το αναπτυξιακό σκέλος των προτάσεων (και ίσως το μόνο που μπορεί να υπάρξει) των, ασφυκτικά, περιοριστικών μακροοικονομικών πολιτικών του Μνημονίου.  Στις υποθέσεις του υποδείγματος υπάρχουν τα πάντα σχεδόν: και η αποσιώπηση των διαρθρωτικών πολιτικών (εμείς κάνουμε μόνο επιστήμη και όχι πολιτική) και τα περιθώρια τιμών και τα περιθώρια μισθών, δηλαδή αυτά που διαμορφώνουν τα περιθώρια τιμών. Όμως, ο μισθός στην ελληνική οικονομία, ως αγοραστική δύναμη, είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη ενώ ως κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Η Πορτογαλία, αν και διακρίνεται από μικρότερο εργασιακό κόστος, δεν έχει καλύτερες επιδόσεις στην οικονομία της. Επίσης, ο εγχώριος πληθωρισμός της Ελλάδας παραμένει υψηλός ενώ η ζήτηση έχει μειωθεί σημαντικά λόγω της ύφεσης. Πως εξηγούνται όλα αυτά; Δεν εξηγούνται γιατί απλούστατα από το οικονομικό υπόδειγμα του ΙΟΒΕ φαίνεται πως κάτι λείπει. Και αυτό που λείπει είναι τα περιθώρια κερδών των επιχειρήσεων. Είναι αυτό που παραμένει στη θέση του αποσιωπημένο και αυξάνεται και διατηρεί τον πληθωρισμό υψηλό όταν οι μισθοί πέφτουν. Γιατί βλέπετε, τα διάφορα περιθώρια τιμών και μισθών δεν είναι αποτελέσματα αναχρονισμών και κατάλοιπων άλλων εποχών στην ελληνική οικονομία, όπως διατείνονται οι περισσότεροι οικονομικοί δημοσιογράφοι . Αντίθετα, είναι αποτελέσματα εντελώς σύγχρονων φαινόμενων που συνδέονται με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις και την ικανότητα των επιχειρήσεων να διαμορφώνουν στην αγορά μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές καταστάσεις ή και των εργαζομένων να διαπραγματεύονται την τιμή της εργατικής τους δύναμης.  Τι μας λένε όλα τα παραπάνω; Ότι τα «κλειστά» επαγγέλματα χρησιμοποιούνται και ιδεολογικά για να αποσπάσουν τη συναίνεση σε ακραίες πολιτικές υποτίμησης της εργατικής δύναμης. Εκείνο που υπάρχει στην αγορά, κατά το ΙΟΒΕ και τα περισσότερα ΜΜΕ, είναι μόνο άκαμπτα περιθώρια μισθών άντε και κάποιες υψηλές πρόσοδοι – δωράκι του κράτους στις συντεχνίες της μικροαστικής τάξης. Τα κέρδη, άφαντα, ή καλύτερα κρυμμένα καλά – καλά πίσω από τις προσόδους των «κλειστών» επαγγελμάτων. Με άλλα λόγια, η αυθαίρετη χρήση μελετητικών συμπερασμάτων και η αστήριχτη σύνδεση κάποιων θετικών συνεπειών που θα είχαν οι μειώσεις προσόδων με την «απελευθέρωση» ενός απροσδιόριστου, ακόμα, καταλόγου επαγγελμάτων, γίνεται για να αποσπάσει την προσοχή της κοινωνίας από αυτό που πραγματικά πάει να γίνει. Αυτό που επιφυλάσσουν η κυβέρνηση, ο ΣΕΒ και η τρόικα στους «αναχρονιστικούς» επαγγελματίες, τη μείωση δηλαδή των όποιων προσόδων και περιθωρίων κέρδους τους, θα έπρεπε να το κάνουν πρώτα στις επιχειρήσεις μιας αγοράς που έχει μάθει να κερδίζει υπέρογκα από την ισχύ της και μόνο.   Αν χρησιμοποιούσαμε το ίδιο οικονομετρικό υπόδειγμα που χρησιμοποιεί ο ΙΟΒΕ και το ΔΝΤ και μειώναμε τα περιθώρια κέρδους (κρατώντας τους μισθούς σταθερούς) έτσι ώστε να έρθουν στα ευρωπαϊκά επίπεδα, όχι μόνο του τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών αλλά και του τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών (από τον οποίο εξαρτάται, κυρίως, η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας), θα βλέπαμε ότι δεν χρειάζεται να μειώσουμε καθόλου τους ονομαστικούς μισθούς για να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητα, τους πραγματικούς μισθούς και τον ρυθμό ανάπτυξης. Φυσικά τέτοιες διαπιστώσεις δεν θα συνιστούσαν «εφικτές» πολιτικές στην εποχή μας και ούτε πρέπει ένα οικονομετρικό υπόδειγμα που «κατασκευάστηκε» από το ΔΝΤ και χρησιμοποιείται από τον ΙΟΒΕ να κάνει αριστερόστροφα lapsus στις υποθέσεις και τα συμπεράσματα του.