Η ανάγκη της συλλογικότητας

Πηγή: ΑΥΓΗ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 09/11/2010

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ

Η καθημερινή ζωή των δημοκρατικών κοινωνιών σήμερα, η ίδια η «δημοκρατία» δηλαδή, πόρω απέχει από αυτό που έχει περιγραφεί θεωρητικά τα τελευταία εκατό -εκατό είκοσι έτη, αλλά και από την κοινοβουλευτική δημοκρατία των δεκαετιών του ‘60 και του ‘70 όπου με όλες τις υπάρχουσες αδυναμίες (εγγενείς ή μη) υπήρχε μια συνεχής προσπάθεια για την ενδυνάμωση και τη διεύρυνσή της με τις ενδιάμεσες μορφές δημοκρατίας, την προσπάθεια συμμετοχής των πολιτών, τη δημιουργία του δημόσιου νοικοκυριού, του δημόσιου χρόνου, την κατοχύρωση των ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του πολίτη. Είναι τόσο δύσκολο να γίνει αντιληπτό ότι αυτό που ονομάζεται δυτική δημοκρατία (το κατεστημένο φιλελεύθερο - δημοκρατικό αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτικό σύστημα) δεν είναι πλέον ζωντανό με την έννοια που αναφέρει ο Ζίζεκ1 αποδίδοντας την στον Απόστολο Παύλο. Δεν υπάρχει πάθος για τη ζωή. 

Η απώθηση του πάθους, δεν ήταν μια τυχαία πράξη του πολιτικού φιλελευθερισμού, ήταν αναγκαία προϋπόθεση της Εγκυκλοπαίδειας και του μύθου ενός κοινωνικού συμβολαίου όπου οι αμοιβαίες σχέσεις θα ελάμβαναν τη μορφή διαφανούς επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνιών. Όλος αυτός ο σχηματισμός κατόρθωσε να δώσει την εντύπωση ότι χωρίς αντιπαράθεση τα πράγματα μπορούν να οδηγηθούν σε κατάσταση κατευνασμού και συμφιλίωσης. Το πρόγραμμα της «κυρίαρχης έκφρασης» του Διαφωτισμού, χαρούμενα και αισιόδοξα, είχε σπεύσει να καταδικάσει τη σύγκρουση και τη βία. Μαζί του, για λόγους ανεξήγητους και η ευρωπαϊκή αριστερά δεδομένου ότι κάτι τέτοιο δεν απορρέει από τη συνολική μαρξιστική κληρονομιά . Ιδού ο πάγκος με τις ευκαιρίες: η έκπτωση της πολιτικής σε άνευρη διαδικασία επικύρωσης των επιταγών της αγοράς. Μόνο μέσα από τη ριζική κριτική του πολιτικού φιλελευθερισμού και της μαζικοδημοκρατικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας δύναται εύκολα να εξηγηθεί η μεταπολεμική συναίνεση, η υβριδική κοινωνική θέσμιση όπου η εξουσία είναι «χώρος κενός».

Παραλλήλως αν σε όλα αυτά προσθέσουμε την υπαρκτή πλέον παρουσία του «Πανοπτικόν» του Benttham, όχι βέβαια με τη μορφή του δακτυλοειδούς αρχιτεκτονήματος με τον πύργο-παρατηρητήριο στη μέση αλλά με τη μορφή των σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων παρακολούθησης που συνεχώς πληθαίνουν, διαλύοντας την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων, καθιστώντας τα προσωπικά δεδομένα παιχνίδι στα χέρια του οποιουδήποτε ασφαλίτη. Την ελευθερία της ιδιωτικής ζωής επικαλέσθηκαν οι κρατούντες ως επιχείρημα για να ξεθεμελιώσουν τον δημόσιο χώρο. Η απώλεια του ιδιωτικού βίου είναι το άμεσο αποτέλεσμα της διάλυσης του δημοσίου βίου.

Στην εποχή της νεοφιλελεύθερης μαζικοδημοκρατίας, η επιλογή της ιδιωτικοποίησης σημαίνει την υιοθέτηση προτύπων ιδιωτικής αυθεντικότητας, τα οποία διαδίδονται συνεχώς και ακαταπαύστως από τη βιομηχανία της «κουλτούρας». Τα μαθήματα για το Ζεν, το τζόκινγκ,το μπόντι μπίλντινγκ, η φυσική διατροφή, η απαγόρευση του καπνίσματος, η αποχή από το πιοτό, ο πολυπολιτισμός, η διαφορετικότητα, τα καλλυντικά για τους άνδρες και ό,τι άλλο προωθούν οι πολυεθνικές επιχειρήσεις σε άμεση συνεργασία με όσους επιχειρούν να ελέγξουν την ιδιωτική ζωή με έμμεσους πολιτικούς τρόπους. Η απόσυρση στην ιδιωτικότητα και η συνεχής προ- σπάθεια αυτοπραγμάτωσης, δεν διαλύει μόνο την εξωτερική αντικειμενικότητα, αλλά μαζί της εξαφανίζεται και η ίδια η υποκειμενικότητα μετατρεπόμενη σε ασήμαντη ιδιοτροπία αφήνοντας την κοινωνία να συνεχίζει την πορεία της. Η ανάγκη της συλλογικότητας και του συλλογικού είναι «εκ των ών ουκ άνευ» για οποιαδήποτε δίκαιη κοινωνία.