Τα δικαιώματα των διαδηλωτών, οι υποχρεώσεις της Αστυνομίας

Πηγή: Ελευθεροτυπίαvia Σχολιαστές χωρίς σύνορα
Της ΑΡΓΥΡΩΣ Κ. ΜΩΡΟΥ

Θέλετε να πάρετε μέρος στην πορεία για την επέτειο του Πολυτεχνείου, αλλά σας απασχολούν οι φράσεις και οι έννοιες των όρων «εξακρίβωση στοιχείων», «σωματικός έλεγχος», «προληπτικές προσαγωγές», καθώς και η εφαρμογή τους στην πράξη; Η 17η Νοέμβρη έφτασε. Το ίδιο και η υλοποίηση του σχεδιασμού των μέτρων της ΕΛ.ΑΣ., στα οποία -εκτός από το δόγμα της «μηδενικής ανοχής»- θα δοθεί και αυτή τη φορά ...ιδιαίτερη έμφαση και στην «πρόληψη».

Η σύλληψη του νεαρού με τα πράσινα παπούτσια, η σκευωρία σε βάρος του 23χρονου φοιτητή με τις πιτζάμες στη Θεσσαλονίκη είναι μερικές μόνο από τις περιπτώσεις που φανερώνουν ότι η «δυσάρεστη επαφή» με τις αστυνομικές αρχές είναι περισσότερο πιθανή παρά απίθανη.

Οπως μαρτυρούν οι επίσημοι αριθμοί από την ΕΛ.ΑΣ., το 2009 αστυνομικοί της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής συνέλαβαν, κατά τη διάρκεια ή και μετά τη λήξη πορειών, μόνο στο κέντρο της Αθήνας 110 άτομα και προσήγαγαν 92, οι οποίοι αφέθηκαν ελεύθεροι καθώς δεν προέκυψε το παραμικρό σε βάρος τους. Ενώ το 2010 μέχρι και τις τελευταίες διαδηλώσεις πριν από το καλοκαίρι στο κέντρο της πρωτεύουσας, οι προσαγωγές ανήλθαν στις 204. Οι μαζικές προσαγωγές στον σωρό είχαν ως αποτέλεσμα να αφεθούν όλοι ελεύθεροι, ενώ πραγματοποιήθηκαν επιπλέον 59 συλλήψεις.

Τι συμβαίνει με την εξακρίβωση στοιχείων, τη σωματική έρευνα, την προσαγωγή, ακόμη και τη σύλληψη; Και τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος προκειμένου να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του, όπως αυτά ορίζονται από το Σύνταγμα και τους νόμους;

**Εξακρίβωση στοιχείων. Αν σας σταματήσουν στον δρόμο και σας ζητήσουν αστυνομικοί να τους δείξετε την αστυνομική σας ταυτότητα, οφείλετε να το κάνετε. Και εκείνοι οφείλουν βεβαίως να σας γνωστοποιήσουν την ιδιότητά τους και να σας επιδείξουν την υπηρεσιακή τους ταυτότητα, εκτός κι αν είναι ένστολοι. Αν αρνηθείτε, ενδέχεται να τιμωρηθείτε με φυλάκιση από 10 ημέρες έως ένα χρόνο, όπως προβλέπεται από το άρθρο 157 του νόμου 2458/1953. «Δεν είστε υποχρεωμένοι να απαντήσετε ούτε στην ερώτηση "πού πάτε;" ούτε "τι κάνετε στην περιοχή;" ούτε σε άλλου τύπου τέτοιες ερωτήσεις» επισημαίνει στην «Ε» η δικηγόρος Βούλα Γιαννακοπούλου.

Προσαγωγή

Τι πρέπει να κάνετε αν, παρά την επίδειξη της αστυνομικής σας ταυτότητας, σας ζητήσουν ή σας αναγκάσουν να τους ακολουθήσετε στο Αστυνομικό Τμήμα για «εξακρίβωση στοιχείων»; «Οταν επιδεικνύεται η ταυτότητα, ο αστυνομικός δεν έχει δικαίωμα να προβεί σε προσαγωγή, παρά μόνο αν ο προσαγόμενος θεωρείται ύποπτος για συγκεκριμένο αδίκημα το οποίο και οφείλει το όργανο της τάξης να γνωστοποιήσει συγκεκριμένα. Αν δεν δικαιολογήσει τον λόγο για τον οποίο θέλει να τον ακολουθήσετε στο αστυνομικό τμήμα, η προσαγωγή είναι παράνομη», μας εξηγεί.

Βέβαια, όπως διευκρινίζει η κ. Γιαννακοπούλου, στην πράξη τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. «Οι αστυνομικοί αποκλείουν μια ευρύτερη περιοχή, ακινητοποιούν κάθε διερχόμενο και τον μεταφέρουν στο τμήμα, είτε έχει μαζί του ταυτότητα είτε όχι και χωρίς να δώσουν καμία εξήγηση για την ενέργειά τους. Οι προσαχθέντες σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογείται να μεταφέρονται δεσμευμένοι με χειροπέδες!».

Μάλιστα, «τα τελευταία δυο χρόνια έχει παρατηρηθεί και μια άλλη παράνομη πρακτική της Αστυνομίας. Το φαινόμενο των προληπτικών προσαγωγών πριν από τις διαδηλώσεις, όπου η ΕΛ.ΑΣ. παράνομα και με γνώμονα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά (ντύσιμο, κόμμωση κ.ά.) προσάγει άτομα που κατά την κρίση της θέλουν να συμμετάσχουν σε διαδηλώσεις και φροντίζει να αφεθούν αμέσως μετά τη λήξη των διαδηλώσεων».

* Σωματικός έλεγχος και έλεγχος προσωπικών αντικειμένων. «Ο αστυνομικός δικαιούται να προβεί σε έλεγχο των προσωπικών αντικειμένων οποιουδήποτε τον θεωρήσει ύποπτο, αφού πρώτα του γνωστοποιήσει τον λόγο που θεωρείται ύποπτος, με πλήρη σεβασμό στην προσωπικότητά του και διασφαλίζοντας την πρότερη δυνατή έκθεση του ατόμου (βλέμματα διερχομένων κ.ά.). Οσον αφορά τη διεξαγωγή σωματικού ελέγχου, απαιτείται να υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες για συγκεκριμένο αδίκημα και να γίνεται μόνο από αστυνομικούς του ίδιου φύλου με τον ελεγχόμενο μακριά από αδιάκριτα βλέμματα».

* Διάρκεια προσαγωγής. «Σύμφωνα με τον νόμο, πρέπει να διαρκεί το λιγότερο δυνατό», τονίζει η δικηγόρος Βούλα Γιαννακοπούλου «και όσο είναι αναγκαίο για την εξακρίβωση της ταυτότητας και τυχόν νομικών εκκρεμοτήτων του προσαγομένου. Στην πράξη, με το πρόσχημα της γραφειοκρατίας παρατείνεται σε αρκετές ώρες, ενώ συχνά ξεπερνά και τις 12 ώρες. Στις περιπτώσεις όπου ο προσαχθείς έχει μαζί του αστυνομική ταυτότητα και δεν του γνωστοποιείται ο λόγος της προσαγωγής του, δεν μιλάμε για προσαγωγή, αλλά για παράνομη κατακράτηση».

* Σύλληψη. «Οταν συντάσσεται έκθεση σύλληψης, έχεις δικαίωμα να απαιτήσεις να έρθει δικηγόρος της επιλογής σου και δεν υποχρεούσαι να συμπράξεις σε οποιαδήποτε πράξη της αστυνομικής αρχής χωρίς την παρουσία συνηγόρου (απολογία κ.ά.)», επισημαίνει.