Το δημόσιο χρέος, η φορολογία και μια ευφυής περαίωση

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

Του Άγγελου Κούρου*

Έχει αναφερθεί πολλές φορές ως τώρα, από οικονομολόγους της αριστεράς και όχι μόνο, ότι το πρόβλημα του δημόσιου χρέους είναι πρώτα από όλα πρόβλημα αναδιανομής του εισοδήματος. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θέλει να μας πείσει ότι το πρόβλημα, πρώτα από όλα, βρίσκεται στις δαπάνες του κράτους και δευτερευόντως στα έσοδα. Δυστυχώς όμως οι αριθμοί δεν επιβεβαιώνουν τον πρώτο της ισχυρισμό και το έργο του κ. Παπακωνσταντίνου δεν θα πραγματώσει τον δεύτερο. Ας δούμε καταρχάς τα στοιχεία που δημοσιεύει η Eurostat. πάνω σε αυτά τα θέματα και ας τα συνδέσουμε με την εξαγγελία του πρωθυπουργού για περαιτέρω μείωση της φορολογίας των Α.Ε. και ΕΠΕ (συντελεστής φορολογίας από το 24% στο 20%) και την περαίωση των ετών 2000-2009.

Ερώτημα 1ο : Πόσες δαπάνες έχει η Ελλάδα;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εurostat (Έκθεση Statistical Annex of European Economy SPRING 2010) η Ελλάδα παρουσιάζει τις παρακάτω διαφορές των δαπανών ως ποσοστό επί του ΑΕΠ (στήλη 4). Αν μετατρέψουμε τις κατ’ έτος διαφορές επί του ΑΕΠ σε χρηματικό αντίτιμο, με βάση το ΑΕΠ της Ελλάδος για το κάθε έτος, βλέπουμε ότι είχαμε αθροιστικά λιγότερες δαπάνες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της τάξεως των 48 δισ. ευρώ για την περίοδο 1998-2008.

ΕΤΟΣ (1)	ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, σε μονάδες ΑΕΠ (2)	ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ, σε μονάδες ΑΕΠ (3)	ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ, σε μονάδες ΑΕΠ (4)	ΑΕΠ ΕΛΛΑΔΑΣ (5)	ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΑΠΟ ΕΥΡΩΖΩΝΗ, ποσά σε εκατ. ευρώ (6)
1998	44,3	48,5	-4,2	118,40	4,97
1999	44,4	48,1	-3,7	126,20	4,67
2000	46,6	46,3	0,3	136,30	4,09
2001	45,3	47,3	-2	146,40	2,93
2002	45	47,6	-2,6	156,60	4,07
2003	44,7	48	-3,3	172,40	5,69
2004	45,5	47,5	-2	185,80	3,72
2005	43,7	47,3	-3,6	195,40	7,03
2006	42,9	46,6	-3,7	210,50	7,79
2007	44,7	46	-1,3	226,40	2,94
2008	46,8	46,8	0	239,10	0,00
ΣΥΝΟΛΟ					47,90

Το θέμα λοιπόν δεν είναι το ύψος των δαπανών αλλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, η κοινωνική αποτελεσματικότητα και η ορθολογική κατανομή και αξιοποίησή τους. Σε συνδυασμό με τον επόμενο πίνακα, που αφορά στα έσοδα, θα δούμε ότι τελικά η αύξηση του δημοσίου χρέους και των ελλειμμάτων είναι αποτέλεσμα της κατάρρευσης των εσόδων και όχι των υπέρογκων δαπανών, όπως θέλουν να μας πείσουν.

Ερώτημα 2ο: Πόσο φόρο εισπράττει το κράτος;

Η Ελλάδα έχει πολύ χαμηλό ποσοστό φορολογικών εσόδων, ως προς το ΑΕΠ, σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Συγκεκριμένα υπολείπεται από τον μέσο όρο της Ε.Ε.-27 κατά 6,4 μονάδες του ΑΕΠ και πλέον κατέχει την 24η χειρότερη θέση, ενώ στην περίοδο 2000-2008 προέβη, συγκριτικά με όλη την Ε.Ε.-27, στη δεύτερη μεγαλύτερημείωση των φορολογικών της εσόδων, με ποσοστό -3,7 μονάδες του ΑΕΠ (από 24,1 στο 20,4).

Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η παραπάνω απόκλιση δεν συμπεριλαμβάνει την έννοια της παραοικονομίας, αφού το ύψος των φορολογικών εσόδων υπολογίζεται, κάθε έτος, επί του επίσημου ΑΕΠ. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή τη διευκρίνιση μπορούμε να υπολογίσουμε ότι αν η Ελλάδα βρισκόταν απλά στον μέσο όρο κατά την περίοδο 2000-2008, θα είχε εισπράξει φορολογικά έσοδα της τάξεως των 94,85 δισ. ευρώ. Αν προσθέταμε και για το έτος 2009, που δεν έχουμε στοιχεία, ένα ποσό αντίστοιχο με το 2008 (συντηρητικός υπολογισμός αφού η διαφορά των εσόδων βαίνει αυξανόμενη), θα καταλήγαμε στο ασφαλές συμπέρασμα ότι στην εν λόγω περίοδο άνθησης της ελληνικής οικονομίας, δεν εισπράχτηκε από το κράτος το ποσό των 110 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο επαχθές δάνειο που έλαβε η χώρα από την τρόικα.

ΔΙΑΦΟΡΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ- 27
ΕΤΟΣ	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	ΣΥΝΟΛΟ
ΠΟΣΟΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΕΕ-27 ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΕΠ	27,8	27,0	26,5	26,2	26,2	26	27,2	27,4	26,8
ΠΟΣΟΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΕΠ	24,1	22,6	22,1	20,4	20,1	20,6	20,6	20,6	20,4
ΔΙΑΦΟΡΑ (μονάδες ΑΕΠ)	3,7	4,4	4,4	5,8	6,1	5,4	6,6	6,8	6,4
ΑΕΠ ΕΛΛΑΔΑΣ	136.281	146.428	156.615	172.431	185.813	195.366	210.459	226.437	239.141
ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΣΟΔΩΝ	5.042	6.443	6.891	10.001	11.335	10.550	13.890	15.398	15.305	94.85
						Ποσά σε εκατ. ευρώ, τρέχουσες τιμές

Πηγή: Eurostat, Taxation Trends, 2010

Ερώτημα 3ο: Σε ποιους λόγους οφείλεται η υστέρηση των φορολογικών εσόδων;

Το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπερφορολογούνται οι μισθωτοί - συνταξιούχοι και ότι η έμμεση φορολογία είναι η βασική πηγή των κρατικών εσόδων είναι κάτι που είναι γνωστό, το έχει παραδεχτεί ακόμα και ο ίδιος ο κ. Παπακωνσταντίνου και άρα δεν θα ασχοληθούμε με αυτό. Ας δούμε όμως τι πληρώνουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα και γιατί συνεχίζουν να διαμαρτύρονται για τους φόρους τους.

Καταρχάς από τη χρήση 2004 έως τη χρήση 2007 η Ν.Δ. μείωσε την φορολόγηση των Α.Ε. από 35% σε 25%, το ΠΑΣΟΚ το μείωσε περαιτέρω στο 24% για φέτος και για του χρόνου εξήγγειλε ότι θα το φθάσει στο 20%

Το δημόσιο μειώνει τους συντελεστές, υποτίθεται χάριν της ανάπτυξης και των επενδύσεων, αλλά τελικά τα έσοδα από το φόρο νομικών προσώπων μειώνονται και το βάρος της άμεσης φορολογίας μεταφέρεται στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους. Η παρουσίαση των φόρων που εισέπραξε το Δημόσιο στα έτη 2008 και 2004 είναι αποκαλυπτική:

ΦΟΡΟΣ	2008	2004	ΜΕΤΑΒΟΛΗ (σε ευρώ)	ΜΕΤΑΒΟΛΗ %
ΜΙΣΘΩΤΟΙ-ΣΥΝΤ/ΧΟΙ	6.455.976.620	4.125.948.695	+2.330.027.925	+56 %
ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ	4.713.698.371.	4.775.043.632	-61.345.261	-1 %

Πηγή: Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, ποσά σε ευρώ

Το γεγονός ότι ο φόρος που κατέβαλαν τα Νομικά Πρόσωπα μειώθηκε ακόμα και σεαπόλυτο αριθμό δείχνει ότι η μείωση των συντελεστών φορολόγησης δεν είχε ως αποτέλεσμα την αναμενόμενη αύξηση του κύκλου εργασιών και των θέσεων εργασίας, αλλά τελικά μόνο αποτέλεσμα είχε να χάσει το δημόσιο ένα μεγάλο ποσό φόρων, το οποίο όμως πλήρωσαν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, αφού στο εν λόγω διάστημα πλήρωσαν 2,33 δισ. ευρώ περισσότερα

Σε επίπεδο Ε.Ε. βλέπουμε ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν ένα από τα ευνοϊκότερα φορολογικά καθεστώτα.

Σύμφωνα λοιπόν με τον επόμενο πίνακα οι φόροι που πληρώνουν οι ΑΕ και οι ΕΠΕ στην Ελλάδα, μας κατατάσσουν στην τρίτη χειρότερη θέση στην Ε.Ε.-27. Οι μειώσεις των ονομαστικών φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις, που ξεκίνησε η Ν.Δ. και συνεχίζει πλέον το ΠΑΣΟΚ, είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να επιτύχει, μέσα στην περίοδο 2000-2008, την τρίτη μεγαλύτερη μείωση των φόρων από επιχειρήσεις, της τάξεως των 1,6 μονάδων του ΑΕΠ (μόνο για το έτος 2008 δηλαδή απωλέσθηκαν 3,8 δισ. ευρώ, σε σχέση με αυτά που θα εισέπραττε η χώρα το 2000) .

ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΕΠ

	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	ΚΑΤΑΤΑΞΗ
Ε.Ε.-27	3,2	3,0	2,7	2,6	2,8	3,0	3,4	3,4	3,1
ΕΛΛΑΔΑ	4,1	3,4	3,4	2,9	3,0	3,3	2,7	2,5	2,5	25η

Πηγή: Eurostat, Taxation Trends, 2010

Επίσης, ένας από τους σημαντικότερους δείκτες που υπολογίζει η Eurostsat, είναι οπραγματικός φορολογικός συντελεστής στο Κεφάλαιο, είναι δηλαδή όχι οι ονομαστικοί φορολογικοί συντελεστές αλλά ο πραγματικοί - αυτοί δηλαδή που συμπεριλαμβάνουν όλες τις φοροαπαλλαγές και τις αυτοτελείς φορολογήσεις κερδών που ισχύουν σε κάθε χώρα για τον συντελεστή Κεφάλαιο. Ως Κεφάλαιο νοούνται όλα τα εισοδήματα που δεν έχουν σχέση με την μισθωτή εργασία, όπως φόροι επιχειρήσεων, ελεύθερων επαγγελματιών, τόκοι, μερίσματα φόροι ακίνητης περιουσίας κ.λπ. Σε αυτόν τον συντελεστή λοιπόν η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το 50% του μέσου όρου της Ε.Ε.-27 (15,8 στην Ελλάδα, έναντι 32,6 στην Ε.Ε.-25). Με άλλα λόγια, η Ελλάδα θα έπρεπε να εισπράττει τους διπλάσιους φόρους κάθε χρόνο από τις επιχειρήσεις και τους εισοδηματίες, για να βρίσκεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Οι φόροι που δεν πληρώνει ο παραγωγικός συντελεστής Κεφάλαιο συγκριτικά με την υπόλοιπη Ε.Ε., εξηγούν μόνο κατά ένα μέρος την υστέρηση των φορολογικών εσόδων ως ποσοστό επί του ΑΕΠ (περίπου 2 μονάδες του ΑΕΠ σύμφωνα με το δείκτη της Eurostat “Φόροι στον συντελεστή Κεφάλαιο’’). Ένα εξίσου σημαντικό μέγεθος, το οποίο συστηματικά υποεκτιμάται από τους εκάστοτε ιθύνοντες, είναι η δραστηριότητα του ναυτιλιακού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Ας πάρουμε ένα-ένα τα δεδομένα:

Το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, κατέχοντας το 16% του παγκόσμιου στόλου. Αυτό είναι και το μοναδικό οικονομικό μέγεθος στο οποίο η Ελλάδα είναι καλύτερη από τους εταίρους της στην Ε.Ε. Η προστιθέμενη αξία που παράγει το εφοπλιστικό κεφάλαιο προσαυξάνει το ΑΕΠ της Ελλάδας. Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας ολόκληρη η δραστηριότητα της ναυτιλίας παράγει το 7% του ελληνικού ΑΕΠ. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ΑΕΠ αφορά την δραστηριότητα των ποντοπόρων πλοίων.

Ποια όμως είναι τα φορολογικά έσοδα που έχει η χώρα από αυτές τις δραστηριότητες;

Ως γνωστόν, με τον νόμο 27/1975 έχουν απαλλαγεί από τον φόρο εισοδήματος τα εισοδήματα από πλόες ποντοπόρων πλοίων και έκτοτε επιβάλλεται φόρος ανάλογα με την ηλικία των πλοίων και την ολική χωρητικότητά τους σε κόρους.. Σύμφωνα, εξάλλου, με τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2009 (τόμος Ε΄, φορολογικές δαπάνες) ισχύουν 58 φοροαπαλλαγές που αναφέρονται στους πλοιοκτήτες και τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις, που εκτείνονται σε ολόκληρο το φάσμα της φορολογίας. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι πραγματικά εντυπωσιακό: ενώ η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο, τα φορολογικά έσοδα από την ναυτιλία, κατά το έτος 2007, ήταν μικρότερα από τα έσοδα που είχε το κράτος μέσω των παραβόλων που πλήρωσαν οι μετανάστες για τη νομιμοποίηση τους (!). Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν είναι το εξής: Είναι δυνατόν να χρεωκοπεί μια χώρα 11 εκατομμυρίων, που οι εφοπλιστές της έχουν ως ιδιοκτησία το 16% του παγκόσμιου στόλου; (η αναλογία 11 εκατομμύρια κάτοικοι στα 5,5 δισ. του παγκόσμιου πληθυσμού και η ιδιοκτησία του 16% είναι απλά εξωφρενική).

Καταλήγοντας θα λέγαμε ότι αυτοί οι δύο παράγοντες, η υποφορολόγηση του συντελεστή Κεφαλαίου και η μη φορολόγηση της ναυτιλίας εξηγούν, σε συντριπτικό βαθμό, την υστέρηση των φορολογικών εσόδων και άρα το ποσό των 110 δισ. ευρώ, που υπολογίσαμε στην αρχή.

Τι κάνει όμως η κυβέρνηση Παπανδρέου για αυτά; Γιατί η Ε.Ε., αφού η ίδια εκδίδει αυτά τα στοιχεία, δεν κάνει συστάσεις για αύξηση των φόρων από αυτές τις δύο ομάδες και συνέχεια προτείνει αυξήσεις στους έμμεσους φόρους; Η απάντηση σε όλα αυτά είναι τραγική και λέγεται περαίωση. Όμως έχετε υπόψη σας τί περαιώνετε κ. Παπακωνσταντίνου; Η δεκαετία 2000-2009 δεν είναι μια οποιαδήποτε περίοδος. Είναι η πιο παραστατική εικόνα της ταξικής φύσης του κράτους αφού σε αυτή την περίοδο:

Η αύξηση του ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη (από 1,3% έως 5,9% του ΑΕΠ).

Το κράτος θα έπρεπε να είχε εισπράξει 110 δισ. από τους επιχειρηματίες και τους εισοδηματίες.

Διοργανώθηκε η Ολυμπιάδα και έγιναν τεράστια κατασκευαστικά έργα. Πού είναι οι φόροι από αυτά τα έργα; Ενώ το 2003 το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε με 5,9 % κατά το έτος 2004 οι φόροι των μισθωτών αυξήθηκαν κατά 4 δισ. ευρώ, ενώ των επιχειρήσεων κατά 1,6 δισ. ευρώ.

Μπήκε η Κύπρος στην Ε.Ε. και οι ιδιότυπες off shore εταιρείες της έγιναν καθεστώς νόμιμης φοροδιαφυγής από τους πλούσιους Έλληνες.

Το χρονικό διάστημα Ιανουάριος 2001- Απρίλιος 2008 σημειώθηκε στον ελληνικό εμπορικό στόλο εντυπωσιακή αύξηση της συνολικής χωρητικότητας των πλοίων κατά40,8%.

Οι ελληνικές τράπεζες εξαπλώθηκαν με εντυπωσιακό ρυθμό και εξαγόρασαν πάρα πολλές αντίστοιχές τους στα Βαλκάνια.

Τελικά όλα αυτά τα λαμπρά αποτελέσματα αυτής της περιόδου, που πλέον διαγράφεται με μιας, μας έφεραν στο ΔΝΤ. Μίλησε κανείς για φορολογική δικαιοσύνη;

* Ο Άγγελος Κούρος είναι οικονομολόγος