Ο θάνατος του εμποράκου και το νέο κοινωνικό συμβόλαιο

ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ

Ολες οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης είχαν ένα κοινό γνώρισμα.

Σπάνια εφάρμοσαν όσα υπόσχονταν προεκλογικά. Τα περίφημα συμβόλαια με τον λαό έμεναν κατά βάση ανεκτέλεστα. Τα μόνα συμβόλαια που η πολιτική εξουσία σεβάστηκε και τήρησε στο ακέραιο ήταν οι συμβάσεις προμηθειών του Δημοσίου.

Το αποτέλεσμα της συνέπειας που έδειξε το κράτος απέναντι στους εκάστοτε προμηθευτές του ήταν απτό. Η νέα οικονομική ελίτ σχηματίστηκε χέρι χέρι με την ανάδειξη των καπάτσων πολιτικών που κέρδισαν θέσεις και δύναμη στην πολιτική και κοινωνική ιεραρχία.

Η συνεχής εξαπάτηση του λαού, η χαώδης απόσταση εξαγγελίας και πράξης αποτελούν κορυφαίες περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας από το πολιτικό κατεστημένο της χώρας. Αλλά και οι πολίτες-ψηφοφόροι δεν υπήρξαν αμέτοχοι, καθώς ήρθαν σ' ένα είδος αμοιβαίας συμφωνίας και συναίνεσης με την εξουσία. Το πολιτικό σύστημα αντιμετώπισε τους πολίτες ως «πελάτες» και εκείνοι με τη σειρά τους παρέβλεψαν την εικονικότητα των «κοινωνικών συμβολαίων», παίρνοντας ως αντάλλαγμα το ατομικό βόλεμα.

Αυτή η άτυπη συμφωνία μεταξύ πολιτών-πελατών και πολιτικού συστήματος (το μόνο υπαρκτό συμβόλαιο με τον λαό) αποτέλεσε τον βασικό τροφοδότη της διαφθοράς, η οποία εξελίχθηκε σε γενικευμένο κοινωνικό φαινόμενο.

Από την αναπόδραστη μοίρα των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων δεν ξέφυγε ούτε η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι η κρίση δεν του επέτρεψε να προχωρήσει σε ελιγμούς ενσωμάτωσης της δυσαρέσκειας. Η παλαιά συμφωνία, που άνδρωσε το πελατειακό σύστημα, δεν μπορεί να λειτουργήσει τώρα, γιατί δεν υπάρχει «σάλιο».

Αναγκαστικό όρο για την (προσωρινή) διάσωση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε αυτή τη φορά... η συμφωνία του με τον «διάβολο». Ο Γ. Παπανδρέου θυσίασε στις απαιτήσεις των αγορών τη «σοσιαλιστική ψυχή» του, για την «Ελλάδα ρε γαμώτο».

Ποια Ελλάδα όμως επιχειρούν να «σώσουν» ο πρωθυπουργός και το όλον ΠΑΣΟΚ, το οποίο, μετά και τον ανασχηματισμό, είναι συνυπεύθυνο για τις κυβερνητικές επιλογές;

Ο «θάνατος του εμποράκου» στους δρόμους της Αθήνας, η τερατώδης αύξηση της ανεργίας, η μείωση της κατανάλωσης και του ΑΕΠ είναι απλώς οι συνέπειες μιας πολιτικής επιλογής που έχει ζωτική σημασία για το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα. Ας είμαστε ειλικρινείς. Δεν φταίει μόνο το Μνημόνιο και το ΔΝΤ. Η κρίση του χρέους ήταν η αφορμή των καταιγιστικών εξελίξεων.

Η μαζική και βίαιη αναδιανομή εισοδημάτων και πόρων αποτελεί βασικό άξονα της ριζικής παραγωγικής αναδιάρθρωσης που επιχειρείται. Οι αυτοαπασχολούμενοι, μικρέμποροι και βιοτέχνες, πληθύνθηκαν υπερβολικά τα τελευταία χρόνια, έγιναν περισσότεροι από όσους μπορούσε να αντέξει η στρεβλή, παρασιτική και αδύναμη παραγωγική βάση της χώρας. Οπως παλιά οι αργότες, έτσι και η χαμηλή μικρομεσαία τάξη στέλνεται τώρα στην πυρά της φτώχειας και της ανεργίας. Το κεφάλαιο χρειάζεται επειγόντως νέους χώρους επέκτασης. Οταν δεν τους βρίσκει, τους δημιουργεί, σε βάρος της κοινωνίας.

Το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε συνειδητά τα ηνία της οδυνηρής μετάβασης. Γνωρίζει ότι η πολιτική του παρασύρει τις παλαιές διαχωριστικές γραμμές, πάνω στις οποίες στηρίχθηκε το μεταπολιτευτικό διπολικό σύστημα εξουσίας. Η νέα τάξη πραγμάτων ευνοεί άλλωστε τη διαστρωματική κινητικότητα, καθιστώντας αβέβαια τα «κοινωνικά σύνορα» του νέου κόσμου.

Εδώ μπαίνει μπροστά και ο νέος μηχανισμός εξαπάτησης. Ενώ όλοι εξυμνούν δήθεν το κοινωνικό κράτος (θεμέλιο της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού κυρίως καπιταλισμού μετά τον πόλεμο), στην πράξη προωθούν την αναίρεσή του. Καταγγέλλουν την ασυδοσία της αγοράς, αλλά κάνουν τα πάντα για να την ενισχύσουν. Μιλούν για «πράσινη ανάπτυξη», αγνοούν όμως βασικές περιβαλλοντικές παραμέτρους στις επενδύσεις «fast track». Βαφτίζουν κάθε άδικο κοινωνικό μέτρο αναγκαία μεταρρύθμιση. Προσπαθούν να πείσουν ότι τα νεοφιλελεύθερα προτάγματα είναι «αυτονόητα» και ότι όλα αυτά «ναι, γίνονται τελικά για το καλό μας».

Ασύμμετρη απειλή

Οσο και αν «ανασχηματιστεί» η κυβέρνηση, όποια επικοινωνιακά παιχνίδια και αν σκαρφιστεί ο νέος συντονιστής υπερ-πρωθυπουργός Γ. Ραγκούσης, όποιες υπουργικές αρμοδιότητες και αν επανακαθορισθούν, η πραγματικότητα δεν αλλάζει. Τα οικονομικά στοιχεία επιδεινώνονται και η προοπτική της χρεοκοπίας επανέρχεται στο προσκήνιο. Παλαιοί και νεοφώτιστοι υπουργοί, ταυτισμένοι απόλυτα με το Μνημόνιο, βιάζονται να αναμορφώσουν τη χώρα. Αναζητούν έσοδα εν μέσω ύφεσης, σχεδιάζοντας εν κρυπτώ νέους φόρους και περικοπές μισθών. Πέφτουν διαρκώς σε λάθη και αντιφάσεις. Οι «επαναστάτες του αυτο-νόητου» έχουν χάσει το μέτρο της κοινής λογικής. Βάζουν σε σοβαρό κίνδυνο το σύνολο της κοινωνίας.