Δεν φθάσαμε στην άκρη του τούνελ

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

του Paul Krugman

Aυτό που ζούμε σήμερα στις ΗΠΑ δεν είναι οικονομική ανάκαμψη, σε καμία περίπτωση. Και αυτοί που χαράζουν την πολιτική θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να το αλλάξουν αυτό. Το μικρό ίχνος αλήθειας στους ισχυρισμούς τους περί συνεχιζόμενης ανάκαμψης είναι το γεγονός ότι το ΑΕΠ εξακολουθεί να ανεβαίνει: δεν είμαστε σε μια κλασική ύφεση, όπου όλοι οι δείκτες παρουσιάζουν πτώση. Και λοιπόν; 

Το σημαντικό ερώτημα είναι αν η ανάπτυξη γίνεται αρκετά γρήγορα για να μπορέσει να συγκρατήσει την ανεργία που έχει φθάσει στα ύψη. Χρειαζόμαστε περίπου ρυθμό ανάπτυξης 2,5% μόνο και μόνο για να συγκρατήσουμε την άνοδο της ανεργίας και πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς για να τη μειώσουμε σημαντικά. 

Επιπλέον, η ανάπτυξη βρίσκεται κάπου ανάμεσα στο 1%-2%, με αρκετές πιθανότητες για περαιτέρω καθήλωσή της τους μήνες που θα ακολουθήσουν. Θα κάνει η οικονομία διπλή βουτιά με το ΑΕΠ της συρρικνούμενο; Ποιος νοιάζεται; Αν η ανεργία αυξηθεί ως το τέλος του έτους, κάτι που είναι πιθανό, δεν θα έχουν σημασία τα νούμερα του ΑΕΠ, είτε είναι λίγο πιο θετικά είτε λίγο πιο αρνητικά. Ολα αυτά είναι προφανή. Αλλά αυτοί που χαράζουν πολιτική τα αρνούνται. 

Μετά την τελευταία τους συνάντηση για τη νομισματική πολιτική, τα μέλη της Διοίκησης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) εξέδωσαν ανακοινωθέν διακηρύσσοντας ότι «προβλέπουν τη σταδιακή επιστροφή σε υψηλότερους δείκτες αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγικών πόρων», εννοώντας με την έκφραση αυτή την πτώση της ανεργίας. Κανένα στοιχείο δεν στηρίζει αυτού του είδους την αισιοδοξία. Εν τω μεταξύ, ο Τιμ Γκάιτνερ, υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, λέει ότι «είμαστε στον δρόμο της ανάκαμψης». Οχι, δεν είμαστε. 

Γιατί οι άνθρωποι που γνωρίζουν καλύτερα την οικονομική πραγματικότητα την παρουσιάζουν καλύτερη από ό,τι είναι; Η απάντηση, συγγνώμη που το λέω, είναι ότι το κάνουν για να αποφύγουν τις ευθύνες τους. 

Στην περίπτωση της Fed, η παραδοχή εκ μέρους της ότι η οικονομία δεν ανακάμπτει θα την πίεζε να κάνει περισσότερα. Και ως τώρα, τουλάχιστον, η Fed μοιάζει να φοβάται περισσότερο την πιθανή απώλεια του κύρους της σε περίπτωση που επιχειρήσει να βοηθήσει την οικονομία και αποτύχει, από το κόστος που έχει για τον αμερικανικό λαό το να μην κάνει τίποτα και να μιλά για μια ανάπτυξη που δεν υπάρχει. 

Στην περίπτωση της κυβέρνησης Ομπάμα, οι αξιωματούχοι της εμφανίζονται απρόθυμοι να παραδεχθούν ότι το πακέτο στήριξης της οικονομίας ήταν πολύ φτωχό. Η αλήθεια είναι ότι ήταν αρκετό να περιορίσει το βάθος της πτώσης- πρόσφατη ανάλυση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου αναφέρει πως η ανεργία θα βρισκόταν τώρα σε διψήφιο ποσοστό χωρίς αυτό- αλλά δεν ήταν αρκετά μεγάλο για να μειώσει σημαντικά την ανεργία. Τώρα είναι συζητήσιμο αν ακόμη και στις αρχές του 2009, όταν ο πρόεδρος Ομπάμα βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο της δημοτικότητάς του, θα μπορούσε να περάσει ένα πιο φιλόδοξο σχέδιο μέσω της Γερουσίας. 

Σίγουρα δεν θα μπορούσε να περάσει ένα βοηθητικό πακέτο στήριξης τώρα. Ετσι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν, αρκετά δικαιολογημένα, ότι η μη ανάκαμψη οφείλεται στα εμπόδια που έβαζαν οι Ρεπουμπλικανοί. Αντί για αυτό, επέλεξαν να ζωγραφίσουν χαμογελαστά πρόσωπα σε μια γκρίζα εικόνα, χωρίς να πείθουν κανέναν. Το πιθανότερο δε αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου είναι να έχουν μεγάλα κέρδη αυτοί που βάζουν τα εμπόδια, κάτι που θα παρέλυε την πολιτική τα επόμενα χρόνια. 

Λοιπόν τι θα έπρεπε να κάνουν οι αξιωματούχοι, εκτός από το να πουν την αλήθεια για την οικονομία; 

Η Fed έχει ορισμένες επιλογές. Να αγοράσει περισσότερο ιδιωτικό χρέος και κρατικά ομόλογα μακράς ωρίμανσης, να ρίξει τα μακροχρόνια επιτόκια ανακοινώνοντας την πρόθεσή της να κρατήσει χαμηλά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, να αυξήσει τον μεσοπρόθεσμο στόχο της για τον πληθωρισμό, κάνοντας τις επιχειρήσεις να μη θεωρούν τόσο ελκυστική τη διατήρηση των διαθέσιμων μετρητών τους σε αδράνεια. Κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για το κατά πόσον θα αποδώσουν αυτά τα μέτρα, αλλά είναι καλύτερα να δοκιμάσουμε κάτι που δεν θα αποδώσει, παρά να εφευρίσκουμε δικαιολογίες ενώ οι εργαζόμενοι υποφέρουν. 

Γνωρίζω τι θα πουν ορισμένοι τόσο στη Fed όσο και στην κυβέρνηση: θα προειδοποιήσουν για τους κινδύνους τού να κάνουν οτιδήποτε μη συμβατικό. Αλλά έχουμε ήδη δει τις συνέπειες τού να μη γίνεται τίποτε που ενέχει κινδύνους και το να περιμένουμε την ανάκαμψη να συμβεί από μόνη της: μας φέρνουν σε ένα μόνιμο καθεστώς αδράνειας και υψηλής ανεργίας. Είναι ώρα να παραδεχθούμε πως αυτό που ζούμε τώρα δεν είναι μια ανάκαμψη και να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση. 

Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και κάτοχος του Νομπέλ Οικονομίας για το 2008