Εξι στους δέκα μισθωτούς δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες

Πηγή: Ριζοσπάστης

Κ. Τρακόσας

18/8/2010

ΠΛΑΤΑΙΝΕΙ ΤΟ ΔΙΧΤΥ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

Ο βασικός μισθός των 589,55 ευρώ δεν επαρκεί ούτε για τις στοιχειώδεις ανάγκες, την ώρα που Υγεία, Πρόνοια, Παιδεία, Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες παραδίδονται στον απόλυτο έλεγχο των μονοπωλίων και η ακρίβεια καλπάζει

Πολύ κάτω απ' τα επίσημα όρια της φτώχειας ζει το 58% των μισθωτών της χώρας μας.

Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία του Πορίσματος για το έτος 2009 που έδωσε στη δημοσιότητα τοΠαρατηρητήριο Φτώχειας, Εισοδημάτων, Ανισοτήτων και Κοινωνικού Αποκλεισμού (ΠΑΦ - ΕΑΚ), συνδυαζόμενα με τα στοιχεία του ΙΚΑ για την απασχόληση και τις αποδοχές (τα πιο πρόσφατα αφορούν στο 2007, δηλαδή πριν κάνει την εμφάνισή της η καπιταλιστική κρίση) και αφορούν τους μισθωτούς ασφαλισμένους που απασχολούνται στις κοινές επιχειρήσεις (εξαιρουμένων των κατασκευών, όπως ορίζει η ΕΣΥΕ).

Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτει ότι το όριο φτώχειας, που έχει θέσει η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ), κινείται σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από το όριο κάλυψης ακόμα και στοιχειωδών αναγκών. Ετσι, τα 2 εκατομμύρια φτωχοί που καταγράφει η Υπηρεσία είναι στοιχείο που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Την ίδια στιγμή, οι δυνάμεις του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού οργανώνουν «αγώνες» προσαρμοσμένους στο «εφικτό» και «ρεαλιστικό» της «ανταγωνιστικότητας», χωρίς να οργανώνουν την πάλη των εργαζομένων για την αξιοποίηση του παραγόμενου πλούτου προς όφελος όσων τον παράγουν, με αποτέλεσμα να υπογράφουν Συλλογικές Συμβάσεις για εξευτελιστικούς μισθούς και μεροκάματα. Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες προδιαγράφεται σκληρή η επιδείνωση των συνθηκών ζωής για χιλιάδες λαϊκά νοικοκυριά, με δεδομένα τα νέα αντιλαϊκά και αντεργατικά μέτρα αλλά και σχέδια κυβέρνησης, ΔΝΤ και των συμμάχων τους (ΝΔ - ΛΑ.Ο.Σ.). Στα άμεσα σχέδια της κυβέρνησης είναι το πλήρες ξεπούλημα των ΔΕΚΟ και η παράδοση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας στα μονοπώλια, η «εξυγίανση» των δημόσιων οργανισμών, όπως τα νοσοκομεία, και η γοργή εφαρμογή του «Καλλικράτη». Η λαϊκή οικογένεια καλείται να πληρώσει αδρά για το ρεύμα, το τηλέφωνο, το φάρμακο και τη μόρφωση του παιδιού της. Τέτοιες περιπτώσεις καταγράφουν το τελευταίο διάστημα και τα ταξικά συνδικάτα, αναπτύσσοντας πολύμορφη δράση για τη στήριξη των εργατικών οικογενειών και αναδεικνύοντας τη δύναμη και κυρίως τη δυναμική που μόνο η αγωνιστική συσπείρωση και οργάνωση μπορεί να απελευθερώσει, ώστε να μην πληρώσουν τα λαϊκά στρώματα την κρίση.

Οι πραγματικές αποδοχές

Η απόκλιση από τις ανάγκες είναι πολύ μεγαλύτερη αν αναλογιστεί κανείς ότι δε συμπεριλαμβάνονται οι δαπάνες για Εκπαίδευση, Υγεία, φροντίδα των παιδιών, κτλ.

Σύμφωνα με την έρευνα του ΠΑΦ - ΕΑΚ:

• Ενα μονομελές νοικοκυριό που ζει στο ενοίκιο χρειάζεται 809,38 ευρώ το μήνα, για να καλύψει ορισμένες απ' τις βασικές και στοιχειώδεις ανάγκες.
• Για το τετραμελές νοικοκυριό το αντίστοιχο ποσό εκτινάσσεται στα1.820,33 ευρώ.

Η ίδια η έρευνα σημειώνει πως στα παραπάνω ποσά δε συμπεριλαμβάνονται οι δαπάνες για την κάλυψη βασικών σύγχρονων αναγκών, όπως η επικοινωνία, η Εκπαίδευση, η Υγεία, η αναψυχή/πολιτισμός και η φροντίδα των παιδιών.

Την ίδια στιγμή, με βάση τα στοιχεία για την Απασχόληση και τις Αποδοχές του ΙΚΑ προκύπτει πως για το σύνολο των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ, που φτάνουν τα 2.365.963, ο μέσος όρος μηνιαίων μεικτών αποδοχών είναι μόλις 873 ευρώ. Αρα, σε αυτή την περίπτωση, για ένα ζευγάρι με δύο παιδιά ο μέσος όρος μηνιαίων αποδοχών θα είναι 1.746 ευρώ.

Ωστόσο, ακόμα κι αυτά τα ποσά που είναι πολύ δυσανάλογα με το κόστος ζωής και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της ακρίβειας, δεν είναι καν δεδομένα για την πλειοψηφία των μισθωτών. Κι αυτό καθώς:

• Το 58% (1.372.360) των ασφαλισμένων που κάνει από 0 μέχρι 289 μεροκάματα το χρόνο συγκεντρώνει κατά μέσο όρο μηνιαίες μεικτές αποδοχές μόλις ...493 ευρώ!
• Αντιθέτως, μόλις το 42% (993.603) των ασφαλισμένων, που έχει από 289 μέρες εργασίας και πάνω, συγκεντρώνει έσοδα (μηνιαίες μεικτές αποδοχές) κατά μέσο όρο 1.395 ευρώ.

Την ίδια στιγμή, το όριο φτώχειας που έχει θέσει η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ), για μια τετραμελή οικογένεια με δύο ενήλικες και δύο παιδιά κάτω των 14 ετών, είναι μόλις 1.134 ευρώ, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσό που προκύπτει απ' την έρευνα είναι ...1.820 ευρώ. Δηλαδή, μιλάμε για διαφορά της τάξης των 686 ευρώ το μήνα και των 8.230 ευρώ το χρόνο (βλ. Πίνακα).

Οσον αφορά το μονομελές νοικοκυριό. Το όριο φτώχειας σύμφωνα με την ΕΣΥΕ - δηλαδή το αναγκαίο ποσό - είναι 6.480 ευρώ το χρόνο ή 540 ευρώ το μήνα. Και πάλι, δηλαδή, μιλάμε για τεράστια διαφορά σε σύγκριση με την έρευνα, που θεωρεί ως απαραίτητο ποσό τα 809,38 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ενοικίου).

Ο μισθός δε φτάνει ούτε για τα ...βασικά

Επομένως, επιβεβαιώνεται ότι το αίτημα που προβάλλει το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα για κατώτερο μισθό 1.400 ευρώ υπαγορεύεται από τα σύγχρονα δεδομένα και δεν είναι «ανεδαφικό», όπως σπεύδουν να πουν οι συνδικαλιστικές πλειοψηφίες ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ. Το ζήτημα που ανακύπτει εδώ βέβαια είναι με ποιον προσανατολισμό οργανώνει την πάλη ένα συνδικάτο, συνολικά η εργατική τάξη. Αν άξονάς της πρέπει να είναι η προσαρμογή των διεκδικήσεων στις «αντοχές» της εκάστοτε επιχείρησης ή η αντιστοίχισή τους στον διαρκώς αυξανόμενο κοινωνικό πλούτο.

Με δεδομένο (και) τον αρνητικό συσχετισμό δύναμης που υπάρχει σήμερα στο συνδικαλιστικό κίνημα, η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση στην οποία κατέληξαν ΓΣΕΕ και ΣΕΒ τον περασμένο Ιούλη προβλέπει τα εξής:

• Ο βασικός μισθός για τον άγαμο και χωρίς προϋπηρεσία εργάτη φτάνει για το 2010 τα 589,55 ευρώ το μήνα (δηλαδή, φτάνει μόλις στο 70% του ποσού που απαιτείται για τις εντελώς βασικές ανάγκες).
• Ο βασικός μισθός για τον έγγαμο ξεκινά από τα 648,5 ευρώ. Ετσι, ένα ζευγάρι μισθωτών (με την προϋπόθεση ότι και οι δύο δουλεύουν με πλήρη απασχόληση) με ένα παιδί παίρνουν συνολικά 1.300 ευρώ, όταν οι βασικές ανάγκες καθορίζονται στα 1.618,76 ευρώ. «Πράγμα που σημαίνει», σχολιάζει η έρευνα, «ότι είτε η μητέρα θα υποαπασχολείται, είτε θα υπάρχει μέριμνα για τη φύλαξη των παιδιών». «Αναδεικνύεται λοιπόν η αδυναμία της ΕΓΣΣΕ να καλύψει βασικές ανάγκες για την αναπαραγωγή της εργασιακής δύναμης», σχολιάζει η έρευνα.

Ενώ σε άλλο σημείο τονίζεται: «Είναι προφανές - από το ύψος του κόστους διαβίωσης που τεκμηριώνεται μέχρι τώρα - ότι τουλάχιστον για τα νοικοκυριά που δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία και ενοικιάζουν ή εξοφλούν στεγαστικά δάνεια, το κατώφλι της σχετικής φτώχειας, όπως ορίζεται από την ΕΣΥΕ και πολυάριθμες ανάλογες μελέτες είναι εντελώς ανεπαρκές, εφόσον δεν κάνει καμιά υπόθεση για την ικανοποίηση ζωτικών αναγκών όπως και να τις ορίσει κανείς».

Τον εφιάλτη ολοκληρώνει η κατάργηση σταθερής εργασίας και ΣΣΕ

Το μέγεθος του εφιάλτη που επιφυλάσσει στις εργατικές - λαϊκές οικογένειες η πολιτική ΕΕ - ΔΝΤ - ΠΑΣΟΚ - ΝΔ γίνεται αντιληπτό αν αναλογιστεί κανείς πού θα οδηγήσει η κυριαρχία των «ελαστικών» σχέσεων εργασίας που απαιτεί το κεφάλαιο. Πιστά στις αντιλαϊκές κατευθύνσεις που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις του κεφαλαίου συνδιαμορφώνουν στις Βρυξέλλες, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ χτυπούν καθημερινά τη σταθερή εργασία: Πριν μερικούς μήνες ψηφίστηκε ο νόμος για την ενίσχυση της «ευελφάλειας» στην αγορά εργασίας με τον ψευδεπίγραφο μάλιστα τίτλο «Εγγυήσεις κατά της εργασιακής ανασφάλειας». Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση, αξιοποιώντας τις πολύτιμες βοήθειες της ηγεσίας της ΓΣΕΕ, πέρασε τροπολογία που απαγορεύει αυξήσεις μεγαλύτερες από τα ψίχουλα που προβλέπει η ΕΓΣΣΕ και με δεδομένη την πορεία του πληθωρισμού ισοδυναμούν με μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων. Κι όλα αυτά την ώρα που η καταπάτηση των ΣΣΕ αλλά και η αντικατάστασή τους από τις ατομικές συμβάσεις είναι όλο και πιο συχνό φαινόμενο.

Η ενίσχυση της μερικής απασχόλησης αποτελεί διακηρυγμένο στόχο σε όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο της μείωσης του «μισθολογικού» κόστους και της ενίσχυσης της «ανταγωνιστικότητας». Το αποτέλεσμα είναι ήδη στις χώρες με υψηλούς ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης πάνω από 1 στους 4 εργαζόμενους να μην έχουν σταθερή εργασία. Σύμφωνα με τη Γιούροστατ, το ποσοστό μερικής απασχόλησης αυξήθηκε από 15,7% το 2002 σε 18,1% το 2009. Στην Ολλανδία φτάνει το 47,7%, στη Σουηδία το 26%, στη Γερμανία το 25,4%, στη Δανία το 25,2%, στο Ηνωμένο Βασίλειο το 25%. Απόδειξη ότι η επίθεση στο εργατικό εισόδημα δεν αφορά μόνο στην κρίση αλλά πάνω απ' όλα στην καπιταλιστική ανάπτυξη.

Μια σύντομη παρουσίαση της έρευνας

Η έρευνα παρακολουθεί τις βασικές ανάγκες για την οργάνωση και το κόστος που προκύπτει σε ένα νοικοκυριό (μονομελές, ζευγάρι, ζευγάρι με ένα παιδί, με δύο παιδιά και τρία παιδιά). Εξετάζει το κόστος που προκύπτει για την κατοικία (ενοίκιο, ύδρευση/αποχέτευση, ηλεκτρικό ρεύμα, κοινόχρηστα, θέρμανση, πάγια αναλώσιμα, ΕΡΤ, Δημοτικά Τέλη/Φόροι και ΤΑΠ), τη διατροφή, την ένδυση/υπόδηση και τις μεταφορές. Η ίδια η έρευνα, σημειώνει πως δεν έχουν συμπεριληφθεί σε αυτήν άλλες, εξίσου βασικές σύγχρονες ανάγκες, όπως η επικοινωνία, η εκπαίδευση, η υγεία, η αναψυχή/πολιτισμός και η φροντίδα των παιδιών, που θα εξετασθούν στο Πόρισμα του ΠΑΦ-ΕΑΚ για το έτος 2010.

Τα όσα προκύπτουν (και τα οποία εδώ παρουσιάζονται συνοπτικά) είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Αναλυτικά:

• Για ένα μονομελές νοικοκυριό:

-- Το κόστος του ενοικίου (κατοικία 25 τ.μ.) ανέρχεται, μεσοσταθμικά στα 291 ευρώ και συνολικά τα έξοδα για τη συντήρηση της κατοικίας και την πληρωμή των λογαριασμών αγγίζει τα 431,69 ευρώ.

-- Τα έξοδα για διατροφή, ένδυση/υπόδηση και μεταφορές, καταγράφονται αντίστοιχα 101,13 ευρώ, 97,56 ευρώ και 179 ευρώ.

-- Συνολικά, απαιτούνται 809,38 ευρώ με ενοίκιο ή στεγαστικό δάνειο και 518,38 ευρώ δίχως ενοίκιο και μεσοσταθμικά (υπολογίζοντας πως το 50% μένει σε ιδιόκτητα σπίτια, το 29,1% σε ενοίκιο και περίπου το 20% έχει στεγαστικό δάνειο) απαιτούνται 663,88 ευρώ.

• Για ένα ζευγάρι:

-- Το κόστος ενοικίου (κατοικία 45 τ.μ.) είναι 383 ευρώ, με τα συνολικά έξοδα κατοικίας να φτάνουν τα 575 ευρώ.

-- Για διατροφή τα 202,26 ευρώ, για ένδυση/υπόδηση τα 195,11 και για μεταφορές τα 214 ευρώ.

-- Συνολικά απαιτούνται 1.186,37 ευρώ με ενοίκιο ή 803,37 ευρώ χωρίς ενοίκιο και μεσοσταθμικά 994,87 ευρώ.

• Για μια τριμελή οικογένεια:

-- Το κόστος ενοικίου (κατοικία 65 τ.μ.) είναι 473 ευρώ, με τα συνολικά έξοδα κατοικίας στα 700,31 ευρώ.

-- Για διατροφή τα έξοδα ανέρχονται σε 282,67 ευρώ, για ένδυση/υπόδηση τα 287,75 ευρώ και για μεταφορές τα 225 ευρώ.

-- Συνολικά χρειάζονται 1.495,73 ευρώ (ενοίκιο) ή 1.022,73 (χωρίς ενοίκιο) και 1.259,23 μεσοσταθμικά.

• Για τετραμελή οικογένεια:

-- Το κόστος ενοικίου (85 τ.μ.) είναι 568 ευρώ, τα έξοδα κατοικίας 831,13 ευρώ.

-- Για διατροφή χρειάζεται 383,8 ευρώ, για ένδυση/υπόδηση 380,4 ευρώ και για μεταφορές 225 ευρώ.

-- Συνολικά απαιτούνται 1.820,33 ευρώ (ενοίκιο) ή 1.252,33 (χωρίς ενοίκιο) και μεσοσταθμικά 1.536,33 ευρώ.

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι, το πώς καταγράφεται το αντίστοιχο κόστος συνδέεται και με το πώς καθορίζεται η αντίστοιχη ανάγκη. Για παράδειγμα, η έρευνα παίρνει ως αφετηρία ότι μια τριμελής οικογένεια κατοικεί σε διαμέρισμα 65 τ.μ. Ωστόσο, με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες που δημιουργεί ο παραγόμενος πλούτος αλλά και τις σύγχρονες ανάγκες (π.χ. πριν 30 και 40 χρόνια, οικογένειες με 5 και 6 άτομα αναγκάζονταν να μένουν σε σπίτια δύο δωματίων, σήμερα υπάρχουν όλες οι αντικειμενικές προϋποθέσεις ώστε π.χ. κάθε παιδί να έχει το δικό του δωμάτιο. Ο άνετος χώρος δεν είναι πολυτέλεια αλλά παράγοντας καλυτέρευσης της ζωής της οικογένειας).