Το αόρατο λεξικό της ιδιωτικοποίησης των πανεπιστημίων

Πηγή: Alfavita

Κώστας Θεριανός – Χρήστος Κάτσικας

Μια λέξη και τρία συνθήματα συμπυκνώνουν τις επιχειρούμενες αλλαγές στα πανεπιστήμια που εξήγγειλε η υπουργός παιδείας κ. Άννα Διαμαντοπούλου:

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ – ΒΓΑΛΤΕ ΜΟΝΟΙ ΣΑΣ ΤΟ ΨΩΜΙ ΣΑΣ – ΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΙΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΑΣ

Οι εύηχες λέξεις και φράσεις «αυτοτέλεια», «κοινωνική λογοδοσία», «σύνδεση με την οικονομία και την κοινωνία» σημαίνουν την παράδοση της ανώτατης εκπαίδευσης στις βουλές και τους σχεδιασμούς των επιχειρήσεων, αλλά και την υποχρέωση των φοιτητών να χρηματοδοτούν οι ίδιοι τις σπουδές τους. Αυτό δεν είναι μακρινή πραγματικότητα. Ήδη στην χώρα μας οι φοιτητές του Ε.Α.Π. και πολλών μεταπτυχιακών προγραμμάτων πληρώνουν δίδακτρα για τις σπουδές τους. Ήδη παράγοντες και στελέχη του Υπουργείου Παιδείας συζητούν για επιβολή διδάκτρων στους φοιτητές που ξεπερνούν ένα ορισμένο χρόνο σπουδών (ένα ή δυο έτη πέρα από τα προβλεπόμενα). Ο σχεδιασμός είναι το Υπουργείο Παιδείας να προχωρήσει σε απογραφή του αριθμού των φοιτητών κατά τμήμα και Ίδρυμα, να χρηματοδοτεί το Πανεπιστήμιο με βάση τους λεγόμενους «ενεργούς φοιτητές» και να αφήσει τις Συγκλήτους ή τα Συμβούλια των ΤΕΙ να καθορίζουν δίδακτρα για όσους καθυστερούν τις σπουδές τους.

Η ανώτατη εκπαίδευση μετατρέπεται σε επιχείρηση με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους:

-         Δημιουργείται μια νέα «εκπαιδευτική αγορά» μέσα από την αναγνώριση των τίτλων των κολεγίων και τα επαγγελματικά δικαιώματά των αποφοίτων τους (ενσωμάτωση της  Οδηγίας 36/2005 και των αποφάσεων των Ευρωδικαστηρίων στο ελληνικό δίκαιο).

-         Καταργείται το ανώτατο  όριο αμοιβής των μελών ΔΕΠ από συμμετοχή τους σε ερευνητικά προγράμματα. Ανάβει το πράσινο φως για πλήρη υποταγή της έρευνας και της γνώσης σε ό,τι ζητάει η Ε.Ε., οι Διεθνείς Οργανισμοί και οι επιχειρήσεις να «ερευνούν» και να «παράγουν» οι πανεπιστημιακοί. Η ακαδημαϊκή γνώση μετατρέπεται σε επιχειρηματική γνώση.

-         Πλήρη «οικονομική αυτοτέλεια» των πανεπιστημίων ώστε να αναγκαστούν να καθιερώσουν δίδακτρα και να βγουν στην αγορά των προγραμμάτων προκειμένου να επιβιώσουν. Υπάρχει το αντίστοιχο παράδειγμα της Μ. Βρετανίας. 

-         Πρόθεση ανάθεσης της διοίκησης των πανεπιστημίων σε μάνατζερ που θα διοικούν τα πανεπιστήμια σαν να είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις.

-         Διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου μισθοδοσίας των  πανεπιστημιακών προκειμένου οι αμοιβές τους να είναι αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης με την διοίκηση και να μην ορίζονται από ενιαίο μισθολόγιο. Πρακτική που εφαρμόζεται πάνω από δέκα χρόνια στα Βρετανικά πανεπιστήμια όπου οι πανεπιστημιακοί υπογράφουν τριετή συμβόλαια και οι αμοιβές τους καθορίζονται από:  

Ποσόν που συμφωνούν με το πανεπιστήμιο

+

Ποσοστό που παίρνουν από τον αριθμό των φοιτητών που προσελκύουν στα μεταπτυχιακά

+

Αμοιβή που προκύπτει από την έρευνα

Και για να μην δημιουργηθούν αυταπάτες από τα προσθετικά μεγέθη, διευκρινίζουμε ότι πολλά τμήματα κοινωνικών επιστημών και φιλοσοφίας έκλεισαν καθώς δεν προσέλκυαν μεγάλο αριθμό φοιτητών και οι καθηγητές απολύθηκαν. Πρόκειται για τα “non marketable” τμήματα – σύμφωνα με την επιχειρηματική και αγοραία πλέον ορολογία των πανεπιστημιακών αξιολογήσεων στην Μ. Βρετανία – αυτά δηλαδή που δεν είναι ικανά να πλασαριστούν καλά στην αγορά.  

-         Απόπειρα κλεισίματος πανεπιστημιακών τμημάτων μέσα από τον πανεπιστημιακό «Καλλικράτη» με μελλοντική μείωση των θέσεων για φοιτητές που προσφέρονται στα δημόσια πανεπιστήμια. 

-         Στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης επιχειρείται και ο  περιορισμός της φοιτητικής μέριμνας (δωρεάν σύγγραμμα, σίτιση, στέγαση).

ΤΟ «ΛΕΞΙΚΟ» ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

Ας δούμε και το μικρό «λεξικό» των ωραίων και εύηχων λέξεων μέσω των οποίων επιχειρεί η κυβέρνηση να περάσει τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις:   

Συμμετοχή της κοινωνίας στην διοίκηση των πανεπιστημίων

Συμμετοχή επιχειρηματιών στην διοίκηση του πανεπιστημίου. Πρότυπο αυτής της μορφής διοίκησης των πανεπιστημίων είναι το Board of Trustees των πανεπιστημίων των Η.Π.Α. όπου συμμετέχουν οι χορηγοί του πανεπιστημίου, επιχειρηματίες που του αναθέτουν έρευνες κ.λπ.

Αυτοτέλεια των πανεπιστημίων

Κρατική υποχρηματοδότηση, εισαγωγή διδάκτρων, ριζικός περιορισμός των προγραμμάτων, των μαθημάτων και του προσωπικού, μεταφορά του κόστους των όποιων παροχών στους φοιτητές, εξώθηση προς την εμπορευματοποίηση, πλήρης εξατομίκευση και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων του ακαδημαϊκού προσωπικού μαζί με τις αποδοχές τους.   

Αξιολόγηση

Ουσιαστικά καθορίζει την όποια πενιχρή κρατική χρηματοδότηση και κατά συνέπεια «σωφρονίζει» όσους δεν ακολουθούν τα κελεύσματα της αγοράς. Θέλει κάποιος π.χ. να «προσφέρει» ένα σεμινάριο στην Κοινωνική Θεωρία που το θεωρεί αναγκαίο για να κατανοήσουν οι φοιτητές του βαθύτερα την επιστήμη και τον ερευνητικό κλάδο στον οποίο σκοπεύουν να ασχοληθούν; «Καλά κάνει και θέλει» αρκεί το σεμινάριο να έχει φοιτητές πρόθυμους να το πληρώσουν. Διαφορετικά… αξιολογείται αρνητικά. Πρόκειται για πάγια τακτική στα βρετανικά πανεπιστήμια όπου δεν υπάρχει «ακαδημαϊκά δέον» αλλά «τι ζητά η αγορά» (η αγορά εμφανίζεται και κάτω από την λεοντή του «τι θέλουν οι φοιτητές», «ο λαός» και διάφορα άλλα «σοσιαλ - νεοφιλελεύθερης» εμπνεύσεως φληναφήματα.

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Απέκης Λάζαρος, Μετά την κοινωνία το «απόλυτο» χτύπημα και στο δημόσιο Πανεπιστήμιο!http://www.alfavita.gr/artro.php?id=4535

Κάτσικας Χ. – Θεριανός Κ., Οι νέες εξαγγελίες για τα πανεπιστήμια - Οδηγός ιδιωτικοποίησης: "Βγάλτε το ψωμί σας μόνοι σας!" http://www.alfavita.gr/artro.php?id=4000

Χρήστος Κάτσικας, Ευρωπαϊκός Χώρος Ανώτατης Εκπαίδευης και Καπιταλιστική Αναδιάρθρωση – Η μετάλλαξη του Πανεπιστημίου, Gutenberg, Αθήνα 2005

Χρήστος Κάτσικας – Κώστας Θεριανός, Τα Πανεπιστήμια Φλέγονται, Λιβάνης 2007

Σωτήρης Παναγιώτης, Προτάσεις Διαμαντο