Δύο μύθοι για το χρέος

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 23/06/2010

TOY ΝΙΚΟΥ ΠΑΠΠΑ

Τα δύο τελευταία χρόνια ο αριθμός των ανέργων στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 150.000. Από 450.000 τον Μάρτιο 2008, προσέγγισε τις 600.000 τον Μάρτιο του 2010. Η ανεργία είναι στο 12%, ενώ η ανεργία των νέων στο 30%. Για να επανέλθουμε στην προτέρα κατάσταση, δηλαδή ένα ποσοστό ανεργίας γύρω στο 8% (για πλήρη απασχόληση ούτε λόγος), θα πρέπει να υπάρξει μια νέα δημόσια παρέμβαση, μια και το κεφάλαιο θα συνεχίσει τη δική του απεργία, η οποία δεν πρόκειται να κριθεί παράνομη και καταχρηστική από κανένα δικαστήριο.

Όμως, μια νέα δημόσια παρέμβαση είναι κακό πράγμα και, κυρίως, σκοντάφτει στο Μνημόνιο, στο Σύμφωνο Σταθερότητας και στις εξυπνάδες του κ. Παπακωνσταντίνου και του κ. Λοβέρδου. Αντιθέτως, είναι καλό να κόψουμε 30% από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων, να διαλύσουμε το ασφαλιστικό, να έχουμε απλήρωτους τους καθηγητές και τους νοσηλευτές. Γιατί; Γιατί υπάρχουν δύο απαράβατοι κανόνες, μας λένε.

Πρώτον, διότι μια οικογένεια (και άρα ένα κράτος) δεν μπορεί να δαπανά περισσότερα απ’ όσα βγάζει και, δεύτερον, διότι μια αύξηση του χρέους υποθηκεύει το μέλλον των επόμενων γενεών. Φεσώνει δηλαδή τα εγγόνια μας. Πέσαμε εν ολίγοις σε διπλή ξέρα. Ή σε έναν διπλό μύθο, όπως ισχυρίζομαι σε αυτό το σημείωμα.

Ο πρώτος κανόνας φαίνεται να είναι αυτό που λέμε κοινή λογική, αλλά συστηματικά παραβιάζεται όταν τα νοικοκυριά δανείζονται για να εξυπηρετήσουν οποιεσδήποτε ανάγκες. Αυτός ο «κανόνας» μπάζει διπλά. Πρώτον, διότι το κρίσιμο δεν είναι το πόσα δανείζεται κάποιος, αλλά εάν το χρέος μπορεί να το εξυπηρετεί με βάση το εισόδημά του. Το δεύτερο έχει να κάνει με τη φύση και τη χρήση του χρέους. Με άλλα λόγια, τι κάνεις με τα λεφτά που δανείζεσαι; Κάνεις ακριβές διακοπές χρησιμοποιώντας πιστωτική κάρτα; Αγοράζεις ένα σπίτι με στεγαστικό δάνειο; Δανείζεσαι για να δημιουργήσεις υποδομές ή για να αγοράσεις όπλα και να κάνεις Ολυμπιάδες; Για να δημιουργήσεις απασχόληση ή για να κάνεις φοροαπαλλαγές στο μεγάλο κεφάλαιο, οι οποίες μετατρέπονται σε εισαγόμενα είδη πολυτελείας, σε χρέος του ελληνικού δημοσίου, μετοχές κ.λπ.;

Συμπέρασμα πρώτο. Το κρίσιμο δεν είναι το χρέος αυτό καθ’ αυτό. Αλλά το μέγεθός του σε σύγκριση με το εισόδημα, οι όροι δανεισμού και η χρήση του.

Το δεύτερο επιχείρημα αποκρύπτει ότι κάποιων τα εγγόνια θα έχουν να λαμβάνουν από το δημόσιο χρέος, ενώ άλλων τα εγγόνια θα το επωμιστούν. Το χρέος δηλαδή και ως πηγή εισοδήματος, εκτός από υποχρέωση. Η προφανής εξαίρεση είναι το χρέος που διακρατείται από μη κατοίκους της Ελλάδας. Στην περίπτωση αυτή είναι όντως αλήθεια ότι οι μελλοντικές γενιές θα καταβάλουν τόκους σε ξένους κατόχους χρέους. Αλλά η βασική αιτία αυτής της κατάστασης είναι το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, δεν είναι το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Όταν πληρώνουμε περισσότερα για εισαγωγές απ' όσα λαμβάνουμε από τις εξαγωγές οι ξένοι είναι εφοδιασμένοι με χρήμα που μπορεί να επενδυθεί σε εγχώρια περιουσιακά στοιχεία και δημόσιο χρέος.

Συμπέρασμα δεύτερο. Εδώ δεν έχουμε μια αδικία γενεών αλλά ένα ζήτημα καθαρά διανεμητικό. Εάν κάποιων τα εγγόνια, που θα φορολογηθούν στο μέλλον για να εξυπηρετηθεί το χρέος, είναι πιο φτωχά από τα εγγόνια που θα εισπράττουν τους τόκους, η κατανομή των εισοδημάτων θα γίνει ακόμα πιο άνιση. Σε κάθε περίπτωση το μέλλον των επόμενων γενεών υποθηκεύεται όταν καλούνται να μπουν σε μια αγορά εργασίας που είναι ζούγκλα και με μηδενική προοπτική σύνταξης.

Η αριστερά πρέπει αυτό τον διπλό μύθο να τον αμφισβητήσει, να τον υπονομεύσει και να τον κλονίσει συστηματικά. Αλλιώς, μονίμως και εμφατικά, θα κάμπτονται τα επιχειρήματά της υπέρ των δημόσιων επενδύσεων, των δημόσιων νοσοκομείων, των δημόσιων σχολειών, του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος και εν δυνάμει υπέρ οποιασδήποτε δημόσιας παρέμβασης. Και θα μας στριμώχνουν συντηρητικές και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις που υποσχέθηκαν μείωση των ελλειμμάτων και χρεών καταφέρνοντας ακριβώς το αντίθετο.

* Ο Νίκος Παππάς είναι οικονομολόγος