Η ομηρεία του χρέους τρομάζει τους τραπεζίτες

Πηγή: Αυγή

Τσιπούρας Δ.

Ημερομηνία δημοσίευσης: 06/06/2010

Έμμεση κρατικοποίηση των τραπεζών περιλαμβάνει το σχέδιο αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους της ελληνικής οικονομίας, καθώς τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα, που αναγκάζονται, ήδη, να διαθέτουν περισσότερα ομόλογα του Δημοσίου στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για να δανειστούν, αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα ρευστότητας και κινδυνεύουν κάθε στιγμή να βρεθούν προ εκπλήξεων.

Την ίδια στιγμή που οι αγορές παίζουν δυνατά το σενάριο χρεωκοπίας, οι διοικήσεις των τραπεζών ξεσκονίζουν πυρετωδώς τις εκτιμήσεις διεθνών οίκων, σύμφωνα με τις οποίες το ποσοστό ανάκτησης κεφαλαίων σε περίπτωση επαναδιαπραγμάτευσης του ελληνικού χρέους θα είναι στη χειρότερη περίπτωση 30% και στην καλύτερη 50%.

Αν δεχθεί κανείς αυτή την εκτίμηση, με δεδομένο ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν ομόλογα αξίας περίπου 40 δισ. ευρώ στα χαρτοφυλάκιά τους, οι ζημιές τους από ένα «πιστωτικό γεγονός» αυτής της μορφής θα έφθαναν τα 20 δισ. ευρώ εξανεμίζοντας την πλειονότητα των ιδίων κεφαλαίων τους.

Το αποφασιστικό χτύπημα δόθηκε στα μέσα Μαΐου από τη Moody’s, που υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα ισχυρών τραπεζών της χώρας και «εξαερώνοντας» ταυτόχρονα τη δεξαμενή από την οποία αντλούσαν πριν από λίγα χρόνια πλεονάζουσα ρευστότητα, με θετικούς όρους, οι ελληνικές τράπεζες. Παράλληλα προειδοποίησε ότι είναι θέμα χρόνου η περαιτέρω υποβάθμιση στην κατηγορία «Β», η οποία θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα και στην ΕΚΤ!

Πρωτοφανής, παρά τα προσχήματα που τηρούνται υπό τον φόβο της κατακρήμνισης των μετοχών τους στο χρηματιστήριο, είναι και η ποιοτική επιδείνωση του χαρτοφυλακίου δανείων, καθώς τα «κόκκινα» δάνεια πλησίασαν, ήδη, τα 20 δισ. ευρώ. Το «επίσημο» ποσοστό καθυστερήσεων, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, ήταν 7,7%, αλλά στην πραγματικότητα το ποσοστό ξεπερνά κατά πολύ το 10%, αν συνεκτιμηθούν οι γνωστές πρακτικές των τραπεζών για... «ρετουσάρισμα» των προβληματικών δανείων και των υπόλοιπων καθυστερήσεων στα χαρτοφυλάκιά τους.

Στο παρασκήνιο, σύμφωνα με πληροφορίες του ηλεκτρονικού τόπου (“BankNews”), γίνεται επεξεργασία σεναρίων για συγχωνεύσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά προς το παρόν όλα τα σενάρια καταλήγουν στο ίδιο αδιέξοδο: ενώνοντας δύο ή περισσότερες τράπεζες με ανάλογα προβλήματα ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας μόνο με... μαγεία και αλχημείες θα μπορούσε να σχηματισθεί ένα νέο, υγιές ίδρυμα. Οι πληροφορίες και τα σενάρια κάνουν λόγο για προσεκτική προετοιμασία ξένων τραπεζών, που ετοιμάζονται να χτυπήσουν καίρια εξαγοράζοντας πολύ φθηνά εγχώριες τράπεζες.

Με τα σημερινά δεδομένα, και αν δεν αποφευχθούν τα χειρότερα για την ελληνική οικονομία, ίσως η μόνη διέξοδος για τη διατήρηση της σταθερότητας του συστήματος θα είναι η παρέμβαση ξένων τραπεζών, που θα εξαγόραζαν για... μια χούφτα ευρώ τις άλλοτε υπερήφανες και με υψηλές κεφαλαιοποιήσεις ελληνικές τράπεζες.

Στην επίθεση της Εθνικής να αγοράσει την τουρκική Finasbank, από όπου αντλεί σημαντικά κέρδη, οι τουρκικές τράπεζες συνασπίζονται και είναι έτοιμες να χτυπήσουν στον ελληνικό τραπεζικό χώρο. Σενάρια θέλουν, επίσης, γαλλική τράπεζα να «χτυπάει» την Eurobank και ισχυρά συγκροτήματα της χώρας να ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντέξουν τις πιέσεις.

Απειλή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια

Τα επίσημα στοιχεία αναφέρουν ότι τα «κόκκινα» δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση ξεπέρασαν πλέον τα 14 δισ. ευρώ, σε ένα σύνολο δανείων ύψους 210 δισ. ευρώ, με την εγχώρια ρευστότητα να είναι μειωμένη σε όλες τις τράπεζες και την αγορά να στενάζει από τη φραγή στα επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια.

Στην Εθνική Τράπεζα, για παράδειγμα, τα δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση φθάνουν τα 5,1 δισ. ευρώ, αποτελώντας το 7,1% των συνολικών χορηγήσεων, ύψους 73 δισ. ευρώ.

Στην Eurobank, αντίστοιχα, τα δάνεια σε καθυστέρηση φθάνουν τα 4,2 δισ. ευρώ ή 7,3% επί του συνόλου των 58 δισ. χορηγήσεων. Όμως, και στην Εθνική και την Eurobank εμφανίστηκε αύξηση χορηγήσεων. Στην Εθνική τα στεγαστικά αυξήθηκαν κατά 8% το πρώτο τρίμηνο φθάνοντας τα 20,8 δισ. ευρώ. Οι εκταμιεύσεις νέων στεγαστικών δανείων ανήλθαν σε 546 εκατ. ευρώ ανεβάζοντας το μερίδιο της Εθνικής σε 25,2%.

Και η Eurobank εμφανίζει άνοδο χορηγήσεων κατά 6%, 9% στα στεγαστικά δάνεια και -12% στα καταναλωτικά δάνεια.

Στην Alpha Bank τα καθυστερούμενα δάνεια φθάνουν τα 3,3 δισ. ευρώ ή 6,3% επί των 53 δισ. ευρώ δανείων που έχουν χορηγηθεί.

Δάνεια σε καθυστέρηση κατά 6,3% εμφανίζει η Μarfin Popular σε ένα συνολικό χαρτοφυλάκιο 63 δισ. ευρώ.

Οι περισσότερες τράπεζες ξεκίνησαν προγράμματα αναδιάρθρωσης των δανείων τους, χωρίς πάντως ιδιαίτερα αποτελέσματα. Και είναι χαρακτηριστικό ότι οι καθυστερήσεις που αυξάνονται επικίνδυνα δεν αφορούν μόνον τους δημοσίους υπαλλήλους, αλλά το σύνολο της πελατείας, που βρίσκεται με τα χέρια στην ανάταση. Την ίδια ώρα οι καταθέσεις παρουσίασαν διαρροή 10 δισ. ευρώ το πρώτο τετράμηνο του 2010.

Πόσο χάνουν με την αναδιάρθρωση

Σύμφωνα με παλαιότερες εκτιμήσεις της Standard & Poor’s, από τον καιρό που υποβάθμιζε σε σκουπίδια («junk») τα ελληνικά ομόλογα, μια αναδιάρθρωση χρέους θα μπορούσε να προκαλέσει απώλειες κεφαλαίων μέχρι και 70% στους πιστωτές της χώρας, μεταξύ των οποίων και οι ελληνικές τράπεζες.

Η JP Morgan προχώρησε στους δικούς της υπολογισμούς για το κόστος μιας αναδιάρθρωσης του χρέους για τις ελληνικές τράπεζες, με βάση ένα μετριοπαθέστερο σενάριο. Έλαβε υπόψη μια επιβάρυνση μετά τους φόρους στα ίδια κεφάλαια των τραπεζών της τάξεως του 30%, για να υπολογίσει πόσα κεφάλαια θα εξανεμίζονταν και ποια ποσά θα έπρεπε να συγκεντρώσουν οι τράπεζες για να συνεχίσουν να λειτουργούν.

Στους υπολογισμούς αυτούς η JP Morgan ενσωμάτωσε «γενναιόδωρα» σενάρια για την άντληση κεφαλαίων, ότι δηλαδή θα καταφέρουν οι τράπεζες να συγκεντρώσουν τα μισά ποσά από την αγορά και τα άλλα μισά από το Δημόσιο και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που θα συσταθεί σύντομα βάσει της συμφωνίας με Ε.Ε. και ΔΝΤ.

Η άσκηση της JP Morgan καταλήγει σε εξόχως ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

Η Εθνική Τράπεζα υπολογίζεται ότι θα έχει στο τέλος του 2011 ομόλογα αξίας περίπου 15 δισ. ευρώ στο χαρτοφυλάκιό της, θα χάσει περίπου 4,5 δισ. ευρώ με την αναδιάρθρωση χρέους και ο βασικός της δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας (core tier 1) θα πέσει στο 3,4%! Έτσι η τράπεζα θα χρειασθεί περίπου 3,4 δισ. ευρώ νέων κεφαλαίων, τα οποία θα συγκεντρώσει κατά το ήμισυ από την αγορά και τα υπόλοιπα με την έκδοση προνομιούχων μετοχών υπέρ του Δημοσίου.

Αντίστοιχα, Eurobank και Πειραιώς, με χαρτοφυλάκια ομολόγων της τάξεως των 5,3 δισ. ευρώ, θα χρειασθούν περίπου 2,3 δισ. ευρώ νέων κεφαλαίων η πρώτη και σχεδόν 2 δισ. ευρώ η δεύτερη.

Σε συγκριτικά καλύτερη θέση θα βρεθεί η Alpha Bank, που έχει πολύ μικρότερο χαρτοφυλάκιο ομολόγων και ισχυρότερη κεφαλαιακή βάση από τις άλλες μεγάλες τράπεζες. Η Alpha θα χρειασθεί σχεδόν 1 δισ. ευρώ νέων κεφαλαίων.

Προφανές είναι, πάντως, ότι συνολικά για τις μεγάλες τράπεζες της χώρας μια αναδιάρθρωση χρέους θα είχε καταστροφικές συνέπειες, καθώς θα τις βρει, σύμφωνα με το σενάριο της JP Morgan, με τοποθετήσεις της τάξεως των 30 δισ. ευρώ στο κρατικό χρέος. Ακόμη και με βάση το σχετικά αισιόδοξο σενάριο του διεθνούς οίκου, που προβλέπει ότι το Δημόσιο θα προσφέρει «μόνο» τα μισά νέα κεφάλαια για τη διάσωση των τραπεζών, αυτές θα λάβουν περί τα 4,5 δισ. ευρώ εκδίδοντας νέες προνομιούχες μετοχές υπέρ του Δημοσίου.

Σε αυτό το ποσό κρατικής συμμετοχής θα πρέπει να προστεθούν άλλα 3 με 3,5 δισ. ευρώ περίπου, που έχουν λάβει ήδη οι μεγάλες τράπεζες από το πρώτο «πακέτο» κεφαλαιακών ενισχύσεων. Συνολικά, δηλαδή, η συμμετοχή του Δημοσίου θα φθάσει τα 7,5-8 δισ. ευρώ και θα αντιστοιχεί σε ποσοστό άνω του 35% των συνολικών βασικών κεφαλαίων των μεγάλων τραπεζών!

Συμπερασματικά η αναδιάρθρωση του χρέους θα οδηγήσει τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας σε προσωρινό καθεστώς κρατικοποίησης! Προοπτική, που όσο και αν φαντάζει εφιαλτική, είναι ορατή..