Πέμπτη 26 Αυγούστου 2010

Ο θάνατος του εμποράκου, 2010





Στέργιος, 26/8/10

Είναι πολύ διαδεδομένες οι θεωρίες ότι οι μικρομεσαίοι, κάθε κρίση τη πληρώνουν διπλά και τρίδιπλα. Η πράξη έρχεται συχνά – πυκνά να επιβεβαιώσει αυτή τη θεωρία με πολύ σκληρό τρόπο. Ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν μια σαφή εικόνα του τι είναι μικρομεσαία επιχείρηση και ποιες είναι οι αντοχές της. Έτσι ακούμε τακτικά ότι αυτές θα εξαφανιστούν και θα κυριαρχήσουν μόνο τα μονοπώλια. Φυσικά πρόκειται για πλάνη. Αυτό όμως καθόλου δεν αναιρεί τις τραγικές συνέπειες της κρίσης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με προέκταση σε όλη την οικονομία και κοινωνία βέβαια.
Έρευνα που έγινε από την ΓΣΕΒΕΕ δείχνει ανάγλυφα πως βιώνουν τη κρίση οι μικρομεσαίοι. Όσοι συζήτησαν με τους ερευνητές είδαν με έκπληξη ότι τα πράγματα πάνε χειρότερα από τις δυσοίωνες προβλέψεις που οι ίδιοι οι μικρομεσαίοι έκαναν πριν ένα εξάμηνο. 
Μέσα στις παρατηρήσεις της έρευνας είναι ότι το μισθολογικό κόστος σε καμιά περίπτωση δεν δημιουργεί μείζον πρόβλημα στους μικρομεσαίους, πράγμα που ξεμπροστιάζει τη κυβέρνηση οι οποία απαιτεί τη μείωσή του με κάθε τρόπο… «για το καλό των μικρομεσαίων»!. Το κύριο πρόβλημα για τους μικρομεσαίους είναι η συρρίκνωση της οικονομίας από τα μέτρα και το ΜΝΗΜΌΝΙΟ. Αυτό ποιος θα το πει στους περισπούδαστους αναλυτές της Τρόικα και της κυβέρνησης; 

Από τα στοιχεία της έρευνας ξεχωρίζουμε τα παρακάτω.
• ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ 1ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2010


Οι 8 στις 10 επιχειρήσεις (80,2%) καταγράφουν επιδείνωση της γενικής οικονομικής τους κατάστασης, αλλά και όλων των επιμέρους οικονομικών τους δεικτών. Ειδικότερα, επιδείνωση εμφανίζει:

 στον κύκλο εργασιών το 77,8%
 στη ζήτηση το 77% 
 στη ρευστότητα το 79%
 στις παραγγελίες το 76,1%
 στις επενδύσεις το 52,3 %

• ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, τίθεται το θεμελιώδες ερώτημα, κατά πόσο η επιχείρηση δύναται να συνεχίσει τη παραγωγική της δραστηριότητα, μέσα στις νέες αντίξοες συνθήκες που εντάθηκαν το 1ο εξάμηνο του 2010 μετά και την υπογραφή του Μνημονίου. Στην έρευνα διαπιστώνονται τα εξής: 


1) Μία στις 5 επιχειρήσεις (20,9%) θεωρεί πολύ πιθανό να προχωρήσει σε κλείσιμο το επόμενο διάστημα. Αυτό υπολογίζεται σε 175.000 επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό αυτό, σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με το αντίστοιχο της έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ τον Μάιο του 2009 (11,7%). 

2) Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί ότι άλλες σχεδόν 200.000 επιχειρήσεις (23,5%), δηλώνουν δυσκολίες συνέχισης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. 

3) Εκτιμώντας όλα τα παραπάνω και με ένα μετριοπαθές σενάριο, υπολογίζεται ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να χαθούν πάνω από 300.000 θέσεις απασχόλησης μέχρι το τέλος του 2011. (εργοδότες, αυτοαπασχολούμενοι, μισθωτοί) μεγαλύτερες επιχειρήσεις. 

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις καταγράφονται και στον τομέα της απασχόλησης, αφού σχεδόν 1 στις 5 επιχειρήσεις (21,9%) αναγκάστηκαν να μειώσουν το προσωπικό τους ενώ μόνο το 3,6% των επιχειρήσεων του δείγματος προχώρησε σε προσλήψεις. Αυτό μεταφράζεται σε απώλεια 88.000 περίπου θέσεων εργασίας για το 1ο εξάμηνο του 2010 με μεγαλύτερη ένταση στη μεταποίηση και στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του δείγματος. 

Επιπλέον, σχεδόν 3 στους 10 επιχειρηματίες που απασχολούν προσωπικό (27,7%), προβλέπουν ότι το 2ο εξάμηνο του 2010, θα προχωρήσουν σε μείωση του προσωπικού τους, ενώ μόλις το 2,8% δηλώνει ότι θα προχωρήσει σε προσλήψεις. Με το πιο μετριοπαθές σενάριο υπολογίζεται ότι είναι επισφαλείς άλλες 120.000 θέσεις εργασίας τους επόμενους 6 μήνες. 

• ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Όσον αφορά την πρόβλεψη της γενικής οικονομικής κατάστασης των ερωτηθέντων επιδείνωση προβλέπει το 67,1% των επιχειρηματιών. Ειδικότερα, επιδείνωση προβλέπει:

 στον κύκλο εργασιών το 65,6% 
 στη ρευστότητα το 66,9% 
 στη ζήτηση το 63,8% 
 στις παραγγελίες το 64,4%. 
 στις επενδύσεις το 47,5%

ΜΙΣΘΟΙ 

Οι 4 στις 10 επιχειρήσεις, καταγράφουν προβλήματα στη διαδικασία της μισθοδοσίας των εργαζομένων τους. Πάνω από 7 στους 10 επιχειρηματίες δηλώνουν ότι δεν έχει χρειαστεί να κάνουν οποιαδήποτε περικοπή στο μισθό των εργαζομένων τους, πράγμα που αποδεικνύει ότι το μισθολογικό κόστος καθεαυτό δεν θεωρείται το μείζον πρόβλημα για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Η διαπίστωση αυτή δικαιολογεί και τη σθεναρή στάση των φορέων των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων που δεν αποδέχτηκαν τις προτάσεις για κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού και μηδενικές αυξήσεις. 

Σύμφωνα με την έρευνα, οι 8 στους 10 ερωτηθέντες επιχειρηματίες επιθυμούν για τους 13ο και 14ο μισθό είτε να παραμείνουν ως έχουν είτε να ενσωματωθούν στους 12 μισθούς του έτους, ενώ μόλις 1 στους 10 επιθυμεί την πλήρη κατάργησή τους! Ωστόσο, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι 1 στις 3 επιχειρήσεις δηλώνει ότι έχει αναγκαστεί να προχωρήσει σε μείωση των ωρών ή και των ημερών εργασίας. 

• ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ – ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΘΕ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΞΗΣΗΣ Φ.Π.Α ΑΠΟ 11% ΣΕ 23%

Οι 7 στις 10 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι νέες μεγάλες αυξήσεις του ΦΠΑ θα επηρεάσουν καταλυτικά το τζίρο τους, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι το 26% δηλώνει διατεθειμένο να προχωρήσει σε μετεγκατάσταση της έδρας για φορολογικούς λόγους. Σημαντικό στοιχείο της έρευνας είναι ότι 3 στις 4 επιχειρήσεις, δηλώνουν ότι ήταν σε θέση, έως τώρα, να απορροφήσουν την αύξηση του ΦΠΑ και κυρίως, οι μικρότερες επιχειρήσεις του δείγματος. Αντίθετα 1 στις 2 επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των 10 ατόμων δήλωσε ότι αναγκαστικά προχώρησε σε αύξηση τιμών. Το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, εκτιμά ότι οποιαδήποτε περαιτέρω αύξηση του ΦΠΑ, (από 11% σε 23% σε προϊόντα και υπηρεσίες), θα έχει συνέπειες ανάλογες «ατομικής βόμβας» σε τζίρο, θέσεις εργασίας, πληθωρισμό, λουκέτα επιχειρήσεων και τελικά στα έσοδα του κράτους και των ασφαλιστικών ταμείων.

• ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Παρά το γεγονός ότι η ρευστότητα των επιχειρήσεων επιδεινώνεται συνεχώς, οι 3 στις 4 επιχειρήσεις δεν προσέφυγαν σε τραπεζικό δανεισμό το 1ο εξάμηνο του 2010 (φόβος επόμενης μέρας – ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ). Επιπλέον, σχεδόν 1 στις 2 επιχειρήσεις που απευθύνθηκε σε τραπεζικό ίδρυμα για έκδοση δανείου, είδε το αίτημά της να απορρίπτεται. 

• ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ 

Οι 7 στις 10 επιχειρήσεις, θεωρούν ότι τα κυβερνητικά μέτρα θα χειροτερέψουν την κατάσταση της οικονομίας και της αγοράς. 
• ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΔΡΑΣΗΣ

Αξιοπρόσεκτο είναι το υψηλό ποσοστό (43,5%), το οποίο θεωρεί ως αποτελεσματική αντίδραση, την παύση πληρωμών προς το Δημόσιο! Το ποσοστό αυτό χρήζει ιδιαίτερης πολιτικής και κοινωνικής ανάλυσης, με δεδομένο ότι και καμία συνδικαλιστική-εργοδοτική οργάνωση δεν έχει ουδέποτε προτείνει ανάλογη δράση, ώστε να δημιουργηθεί και το ανάλογο κλίμα. 

Θα εξαφανιστούν οι μικρομεσαίες;

Όσο και αν κυκλοφορούν παρόμοιες θεωρίες πρέπει να πούμε ότι είναι εκτός τόπου και χρόνου. Σε απλοϊκό σχήμα είναι σαν να ισχυριζόμαστε ότι τα μικρά ψάρια μπορούν να εξαφανισθούν από τους ωκεανούς όπου δήθεν θα υπάρχουν μόνο καρχαρίες και φάλαινες! Πως θα ζήσουν όμως οι φάλαινες;


Η ύπαρξη των μικρομεσαίων δεν στηρίζεται σε κάποιο λάθος ή παραξενιά της κοινωνίας αλλά σε εντελώς οικονομικούς όρους. 

Ο χώρος ενός άρθρου δεν παρέχεται για μεγάλες αναλύσεις γύρω από το ρόλο και τη θέση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην οικονομική εξέλιξη. Για το λόγο αυτό παρατίθενται ορισμένα στοιχεία γι αυτές που με τα χρόνια έχουν γίνει αποδεκτά από μεγάλο αριθμό αναλυτών.

Οι μικρομεσαίες στον καπιταλισμό είναι σαν ένα ακορντεόν. Ανάλογα με την οικονομική συγκυρία και τις ανάγκες ανάπτυξης των μονοπωλίων άλλοτε αυξάνουν και άλλοτε μειώνονται. Δεν εξαφανίζονται όμως ποτέ παρά μόνο από τομείς που πέρασαν ανεπίστρεπτα στη μεγάλη και μαζική οργάνωση. Κάθε τέτοια οργάνωση όμως παράγει νέα πεδία δημιουργίας, εξαρτημένων και μη, μικρομεσαίων κ.ο.κ.


Ο πρώτος όρος ύπαρξης των ΜΜΕ δεν είναι αν πληρούν τα πρότυπα μίας μεγάλης επιχείρησης, αλλά αν καλύπτουν ένα τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας με οικονομικά συμφερότερους, ίσους ή ανεκτούς όρους (οριακής) απόδοσης για την κοινωνία έναντι των άλλων μορφών (μεγάλες επιχειρήσεις, μονοπώλια, κρατικές επιχειρήσεις). Στο βαθμό που εκλείπουν αυτοί οι όροι, στον ίδιο ακριβώς βαθμό εκλείπουν και οι μικρές επιχειρήσεις συγκεκριμένων δραστηριοτήτων.

Ένα πλεονέκτημα, που συνήθως υποβαθμίζεται αρκετά, είναι η συλλογική αλληλοσυμπλήρωση της οικονομικής δράσης των ΜΜΕ. Μεμονωμένα κάθε ΜΜΕ ίσως δεν αντέχει σε συγκρίσεις. Συνολικά, όμως, οι ΜΜΕ αλληλοσυμπληρώνονται στην κοινωνική παραγωγή με τρόπο πολύ πιο αποτελεσματικό απ' ό,τι τα διάφορα τμήματα μιας τεράστιας επιχείρησης, παρ’ ότι αυτά βρίσκονται κάτω από κεντρικό σχεδιασμό - σε αντίθεση προς τις ΜΜΕ, οι οποίες δρουν ανεξάρτητα. Η λύση βρίσκεται στο ότι η αλληλοσυμπλήρωση είναι ένας συνδυασμός που τηρεί απόλυτα τους νόμους της αγοράς και της βιωσιμότητας και κάθε κρίκος υπάρχει αυτοτελώς και σε κερδοφόρα βάση. Πουθενά, δηλαδή, δεν υπάρχει παθητικός ή αντιοικονομικός κρίκος όπως συχνά συμβαίνει στις μεγάλες επιχειρήσεις.


Γύρω από τα μονοπώλια σχηματίζεται μια στεφάνη εξαρτημένων μικρών επιχειρήσεων που υπηρετούν μη κερδοφόρες δραστηριότητες γι αυτές.. Όλες οι επενδύσεις αυτών των επιχειρήσεων, στην ουσία, είναι ανέξοδες επενδύσεις των μονοπωλίων, τζάμπα προέκτασή τους. Η διαρκής αναπαραγωγή αυτής της εξάρτησης είναι αντικειμενική διαδικασία, αναγκαία για τα μονοπώλια που μονιμοποιεί, έτσι, τόσο την ύπαρξή τους όσο και την εκμετάλλευση.


Σε κάθε κρίση ή φάση ανάπτυξης έχουμε μια συνεχή ανασύνθεση των μικρομεσαίων στην οποία τον καθοριστικό ρόλο στη μορφή της παίζουν οι οικονομικές επιλογές των μονοπωλίων.


Η ανασύνθεση των μικρομεσαίων είναι αναγκαία διαδικασία καταμερισμού εργασίας ανάμεσα στη μικρή και μεγάλη παραγωγή, αντικειμενική στην ουσία της και απαραίτητη για την παραπέρα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Παράλληλα βαθαίνει την κοινωνικοποίηση της παραγωγής μέσα από την αλληλοσυμπλήρωση και την αλληλεξάρτηση, αυξάνει την παραγωγικότητα της κοινωνικής εργασίας και έχει μη αναστρέψιμο χαρακτήρα. Είναι μέρος της συνολικής διαδικασίας συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της παραγωγής και του κεφαλαίου.


Ο άναρχος τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται η ανασύνθεση καταστρέφει και χρήσιμες ακόμη για την κοινωνία παραγωγικές δυνάμεις, ενώ μέρος του κοινωνικού κεφαλαίου σπαταλιέται άσκοπα σε νέες επιχειρήσεις, οι οποίες ανοίγουν απρογραμμάτιστα σε διάφορους κλάδους που βρίσκονται πάνω ή έξω από τις ανάγκες της κοινωνίας. 


Ο ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι αντικειμενικός και αναντικατάστατος τόσο στον καπιταλισμό όσο και στα πρώτα στάδια του σοσιαλισμού, γιατί καλύπτουν τομείς με χαμηλό βαθμό κοινωνικοποίησης της παραγωγής και χαμηλό ύψος παραγωγικών δυνάμεων (έντασης εργασίας και χαμηλή σχέση στην Οργανική Σύνθεση Κεφαλαίου). Οι όροι με τους οποίους καλύπτουν τις ανάγκες της κοινωνικής παραγωγής στο χώρο τους είναι αποδοτικότεροι, κατά μέσο όρο, από κάθε άλλη μορφή οργάνωσης της παραγωγής.


Η προώθηση νέων μορφών εκμετάλλευσης των μικρομεσαίων από το μεγάλο κεφάλαιο παράγει νέες αντιθέσεις και οξύνει τις παλιές. Έτσι, ενώ η τάση των μονοπωλίων είναι να καταστρέψουν τις «υπεράριθμες» ΜΜΕ μέσα από τον καπιταλιστικό ορθολογισμό, από την άλλη πλευρά, η ανάγκη να τις εκμεταλλεύονται (μαζί και το δωρεάν κεφάλαιό τους) προωθεί την αναπαραγωγή τους σε άλλους τομείς. 


Η ύπαρξη πολλών ανταγωνιστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο χώρο δράσης των μονοπωλίων επιδεινώνει τους όρους αξιοποίησης του μονοπωλιακού κεφαλαίου, ενώ, αντίθετα, η αύξηση του αριθμού τους στη βάση της υποταγής και εξάρτησης απ’ αυτό βελτιώνει τους όρους αξιοποίησης του μονοπωλιακού κεφαλαίου.


Παρουσιάζεται η αντιφατική τάση να προωθούν τα μονοπώλια, αφ’ ενός, τη μείωση των μικρομεσαίων κατά το βαθμό που είναι ανταγωνιστικές προς αυτά και, αφ’ ετέρου, την αύξησή τους κατά το βαθμό που γίνονται εξαρτήματά τους.


Αυτές οι διαδικασίες βαθαίνουν τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα των σχέσεων μικρομεσαίων - μονοπωλίων και όλο και μεγαλύτερο μέρος των μικρομεσαίων δέχονται τη συμπίεση των κερδών τους ως το οριακό σημείο βιωσιμότητας.


Τις τελευταίες δεκαετίες, η αντίθεση μικρού και μεγάλου κεφαλαίου (μικρομεσαίων - μονοπώλια, πολυεθνικές, χρηματιστηριακό κεφάλαιο), με θολά τα ενδιάμεσα όρια, αποκτά κυρίαρχη μορφή αντίθεσης για τους μικρομεσαίους και καταλαμβάνει δεσπόζουσα θέση σε σχέση με την αντίθεση προς την εργατική τάξη. Η μεταβολή αυτή είναι ιστορικά μη αναστρέψιμη. Η έννοια της «μη αναστρέψιμης» κατάστασης δεν εδράζεται στη σφαίρα των ιδεών και της πολιτικής, αλλά στην ίδια την αντικειμενική αντίθεση μικρού και μεγάλου κεφαλαίου, η οποία ιστορικά δε θα τερματισθεί παρά με την εξάλειψη του ενός εκ των δύο. Νομοτελειακά το μεγάλο κεφάλαιο εξαλείφεται πρώτο αφού σε μια μελλοντική σοσιαλιστική κοινωνία κοινωνικοποιείται (εξαλείφεται) πρώτο, ενώ το μικρό κεφάλαιο θα απονεκρωθεί σε βάθος χρόνου, όταν πάψει, με οικονομικούς όρους, να είναι απαραίτητο στην κοινωνική παραγωγή.


Με βάση λοιπόν τις παραπάνω παρατηρήσεις ο «θάνατος του εμποράκου» δεν θα επέλθει ποτέ, τουλάχιστον στον καπιταλισμό, όσο και αν διάφοροι θεωρητικοί το θεωρούν σίγουρο!

  

10 σχόλια:

  1. Πολύ καλό άρθρο, αλλά... η κατάληξη έχει διατυπώσει κάποια ζητήματα με τρόπο συζητήσιμο.

    ΤΙ θα πει "κοινωνική παραγωγή"? Ο συμπαθής αρθρογράφος εκφράζει μια "ορθόδοξη" μαρξιστική-λενινιστική άποψη, στην οποία "δεν υπάρχει άλλη λύση" από τον κρατικό καπιταλισμό (ταυτιζόμενο με την "κοινωνική παραγωγή"). Στην πραγματικότητα η κοινωνική παραγωγή δεν είναι καθόλου απαραίτητο να είναι κρατική. Ο σοσιαλισμός λειτουργεί και σαν "φράκταλ". Η μικρο-οικονομική δομή των επιχειρήσεων μπορεί να είναι εξίσου σοσιαλιστική και δημοκρατική με την μακρο-οικονομική δομή της κοινωνίας.

    Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εκμετάλλευσης είναι η αφαίμαξη της υπεραξίας, και η διαχείρισή της από μια κυρίαρχη τάξη. Το κυρίαρχο αυτό χαρακτηριστικό εξαλείφεται όταν οι ΙΔΙΟΙ οι εργαζόμενοι συν-διαχειρίζονται την παραγόμενη υπεραξία.

    Το τεράστιο πρόβλημα του κεντρικού σχεδιασμού είναι γνωστό (αλλά το αρνείται ο κλασσικός μαρξισμός-λενινισμός). Κεντρικός σχεδιασμός σε μία τεράστια κοινωνία (σημερινών διαστάσεων και πολυπλοκότητας) ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΣ... ούτε με σφαίρες. Το πρόβλημα είναι άλυτο, όπως είναι άλυτο και το πρόβλημα του... πλανόδιου πωλητή σε εκατομμύρια πόλεις (στα μαθηματικά της βελτιστοποίησης). Εκείνο που απαιτείται είναι ένας δημοκρατικός και ολιστικός συν-σχεδιασμός, που υλοποιείται με βέλτιστο τρόπο από αυτο-διαχειριζόμενες ανεξάρτητες επιχειρήσεις, που κάθε μία τους είναι ένας σοσιαλιστικός "μικρόκοσμος".

    Η κοινωνία των μυρμηγκιών έχει δείξει κάποια πράματα. Η τοπική βελτιστοποίηση της διαδρομής κάθε ταπεινού μυρμηγκιού που ψάχνει για τροφή και καθοδηγείται από τα ίχνη (=φερομόνες) τα οποία έχουν αφήσει άλλα μυρμήγκια... οδηγεί στην απόλυτη βελτιστοποίηση του ΣΥΝΟΛΟΥ της μυρμηγκοφωλιάς (ant colony optimization). Με παρόμοιο τρόπο, μια σοσιαλιστική κοινωνία που αποτελείται από πολλές μικρές αυτο-διαχειριζόμενες κοινότητες (οι οποίες βελτιστοποιούν την παραγωγή τους βάσει τοπικών τους αναγκών και ανταλλαγών) ίσως και να αποτελέσει τον Αυτο-οργανωμένο και Βελτιστοποιημένο Κομμουνισμό του Μέλλοντος. Αρκεί οι βελτιστοποιήσεις να μην έχουν βάση το χρήμα και το σημερινό κέρδος, αλλά ένα ευρύτερο πολυδιάστατο κριτήριο συλλογικού και προσωπικού "οφέλους"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Υ.Γ. References για "βελτιστοποίηση κοινότητας μυρμηγκιών":
    http://www.delicious.com/omadeon/ants

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΣΤΕΡΓΙΟ

    Περί σχεδιασμού και σοσιαλισμού
    (1)

    OMADEON,

    Δεν είναι αφύσικο να προκαλούνται ερωτηματικά όταν σε μικρό χώρο πάμε να χωρέσουμε μεγάλα πράγματα που δεν είναι αυτονόητα για όλους.

    Ο «συμπαθής αρθρογράφος» με τον όρο «κοινωνική παραγωγή» εννοεί τη παραγωγή της κοινωνίας που βγαίνει στην ανταλλαγή – αλληλοσυμπλήρωση μεταξύ παραγωγών – καταναλωτών σε οποιοδήποτε σύστημα. Δεν αφορά τις παραγωγικές σχέσεις. Άλλο κοινωνική παραγωγή, άλλο κοινωνικοποιημένη (απο πλευράς ιδιοκτησίας) παραγωγή και άλλο κοινωνικοποίηση της παραγωγής.

    Με μπέρδεψες πολύ με την κρατικοκοινωνική παραγωγή, τον σοσιαλισμό, τον κεντρικό σχεδιασμό, και τις μυρμηγκοφωλιές (τα αυτόματα κληροδοτούμενα αντανακλαστικά δεν ισχύουν σε όντα με ελεύθερη βούληση έστω και αν έχουν την ίδια βιολογική βάση).

    Προφανώς εννοείς ότι η κρατική παραγωγή δεν είναι κοινωνικοποιημένη από άποψη παραγωγικών σχέσεων (ιδιοκτησίας). Μα φυσικά δεν είναι. Ούτε ο σοσιαλισμός ισούται με κρατική παραγωγή, αν ήταν δυνατόν! Η κρατική παραγωγή μπορεί να υπάρχει σαν ενδιάμεση μεταβατική ή αναγκαστική παραγωγή σε κάποιο σύστημα αλλά παίρνει τα χαρακτηριστικά του κυρίαρχου συστήματος, δηλαδή των παραγωγικών σχέσεων που κυριαρχούν στο μεγάλο μέρος της παράγωγης και φυσικά στο σύστημα ταξικής εξουσίας που λειτουργούν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΣΤΕΡΓΙΟ

    [2]

    Μια κρατική ΔΕΗ στον καπιταλισμό έχει καπιταλιστική παραγωγή και στο σοσιαλισμό «κοινωνικοποιημένη» παραγωγή από τον χαρακτήρα της (κοινωνικής) ιδιοκτησίας του προϊόντος της παραγωγής και το χαρακτήρα του (σοσιαλιστικού) κράτους – ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής. Ωστόσο μια κρατική ΔΕΗ στο σοσιαλισμό δεν είναι σοσιαλιστική επιχείρηση αλλά κρατική γιατί δεν εφαρμόζεται ο σοσιαλιστικός τρόπος παραγωγής και διεύθυνσης και ως εκ τούτου είναι μεταβατική μορφή μέχρι να περάσει στον σοσιαλιστικό σχεδιασμό και στη σοσιαλιστική διαχείριση και παραπέρα στη κομμουνιστική.

    Αν το παραπάνω λάθος δεν επικρατούσε στην αρχή της διατύπωσης και εφαρμογής του «σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής» στα χρόνια 1926-1930 στην ΕΣΔΔ και δεν αναπαράγονταν σαν τυφλοσούρτης μέχρι σήμερα στα υπολείμματα του σοσιαλισμού, ο κόσμος ίσως να ήταν διαφορετικός σήμερα. Όμως τότε ταύτισαν το κρατικό με το σοσιαλιστικό και έπνιξαν τις παραγωγικές σχέσεις που ήταν αναγκαίες για την άνθιση του σοσιαλισμού (κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής – κοινωνική, δημοκρατική διεύθυνση των παραγωγικών δυνάμεων) στις μεταβατικές (κρατικές) σχέσεις (κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής – κρατικο-κομματικός σχεδιασμός και διεύθυνση των παραγωγικών δυνάμεων) που ήταν μόνο σε πρώτο στάδιο, αναγκαίες για τη μετάβαση στο σοσιαλισμό. Δυστυχώς…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΣΤΕΡΓΙΟ

    [3]

    Περί σχεδιασμού και σοσιαλισμού

    Αδυνατώ να καταλάβω την άποψή σου για τον κεντρικό σχεδιασμό. Εγώ δεν αναφέρθηκα σε κεντρικό σχεδιασμό στο σοσιαλισμό απλά έθιξα τον κεντρικό (άκαμπτο) σχεδιασμό των μονοπωλίων και πολυεθνικών ως κατώτερο, σε πολλές περιπτώσεις, του αυθόρμητου «σχεδιασμού» που γίνεται μέσα από την συνδυασμένη - ευέλικτη εξειδίκευση των μικρομεσαίων με βάση τη λειτουργία του νόμου της αξίας, θεωρώντας ότι επιτυγχάνουν και παραγωγικότητα και κερδοφορία σε όλους τους κρίκους σε αντίθεση με τη μεγάλη επιχείρηση. Κάτι που διαφαίνεται να υιοθετείς σαν βάση και συ για το σχεδιασμό στο σοσιαλισμό αλλά φυσικά δεν σχετίζονται.

    Για να κλείσω με τον κεντρικό σχεδιασμό πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει ιεράρχηση λειτουργίας και εύρους αρμοδιοτήτων μεταξύ κέντρου, περιφέρειας, τοπικής κοινωνίας, ομίλου επιχειρήσεων, παραγωγικής μονάδας, τμήματος παραγωγής, παραγωγικής ομάδας, ατόμων παραγωγών και υπευθύνων. Μια διαλεκτική σχέση σχεδίου και συνεργασίας του όλου και του μέρους μέχρι το ένα άτομο. Συνδετικός κρίκος κατά τη σοσιαλιστική περίοδο είναι πάντα η (κοινή) ιδιοκτησία η οποία κατανέμεται κατά αντίστοιχα ποσοστά επιρροής όπως η ιεραρχία του σχεδιασμού (δεν θα ορίζει το κέντρο πόσες και τι βίδες θα παράγει ο τάδε εργαζόμενος αλλά και ο εργαζόμενος δεν θα μπορεί να προσδιορίζει πόσες και τι βίδες χρειάζεται η χώρα ώστε να μη παράγει περίσσιες που ισοδυναμεί με καταστροφική παραγωγή…) αλλά και η λειτουργία του νόμου της αξίας ώστε να μπορεί να γίνεται κατανομή της κοινωνικής εργασίας σε κοινωνικά αναγκαία εργασία διότι στο σοσιαλισμό αναγκαστικά θα έχουμε κοινωνικά αναγκαία εργασία επιβεβαιωνόμενη μέσα από το νόμο της αξίας ενώ στον κομμουνισμό κάθε εργασία θα είναι άμεσα κοινωνική (δεν γνωρίζω με ποιόν τρόπο θα το διακανονίσουν τότε). Αν κατάλαβες πως εννοώ τον κεντρικό σχεδιασμό καλώς….

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΣΤΕΡΓΙΟ

    [4]


    Η ιεραρχία στο σχεδιασμό είναι απαραίτητη αλλιώς θα έχουμε καπιταλισμό μεταξύ ανεξάρτητων αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων και σοσιαλισμό μέσα στις επιχειρήσεις (κάτι σαν την γιουγκοσλαβική αυτοδιαχείριση) γιατί εγώ δεν δέχομαι ότι στις σχέσεις των σοσιαλιστικών επιχειρήσεων θα λειτουργεί η σοσιαλιστική καλή θέληση της συνεργασίας και της συν-διαχείρησης επειδή έτσι το λέμε. Αυτά ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας.

    Στα περί αδυναμίας κεντρικού σχεδιασμού λόγω πολυπλοκότητας σημειώνω ότι έχεις μια εντελώς δογματική αντίληψη για το τι είναι κεντρικός σχεδιασμός και αναφέρεσαι όχι στο διαλεκτικό σχεδιασμό. Για να μη πολυλογώ κάνε μια ακτινογράφηση της παγκόσμιας παραγωγής όπως είναι (όλα τα στοιχεία από τα πιο μικρά μέχρι τα πιο μεγάλα είναι γνωστά) και μετέτρεψε το αποτέλεσμα σε σχέδιο. Αμέσως θα καταλάβεις τις τεράστιες ανισορροπίες του καπιταλισμού που πρέπει να διορθωθούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Αντίστοιχα κάθε χώρα, περιφέρεια, τοπική κοινωνία κλπ θα καταλάβει τις αντίστοιχες ανισορροπίες για το εύρος ευθύνης της. Τότε ο κεντρικός σχεδιασμός γίνεται εύκολος. Αν όμως ζητήσεις από τον ΟΗΕ να σχεδιάσει την αγροτική παραγωγή της Άνω Ραχούλας τότε ο ΟΗΕ και ο κεντρικός σχεδιασμός θα αποτύχουν παταγωδώς! Απλοϊκή αλλά αναγκαία τοποθέτηση για να συνεννοηθούμε.

    Τέλος, το θέμα μου ήταν φυσικά οι μικρομεσαίες σήμερα και μόνο παρεμπιπτόντως ανέφερα το σοσιαλισμό. Εκεί είναι ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο για το πώς θα ενσωματωθούν και σταδιακά θα απονεκρώνονται μέσα από τη κοινωνικοποίηση της παραγωγής. Στην οικονομία δεν μπορούμε να παίζουμε με διοικητικές αποφάσεις ούτε με ιδεοληψίες γιατί θα τιμωρηθούμε πολύ σκληρά. Όλα πρέπει να γίνουν με οικονομικούς και κοινωνικούς όρους.

    Στέργιος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πολύ ενδιαφέρουσες οι εξηγήσεις και οι διευκρινίσεις του Στέργιου.

    Εγώ πάντως οφείλω μια μικρή εξήγηση...
    Δεν αντιλέγω ότι ο άνθρωπος είναι συνειδητό ον και δεν μπορεί να θεωρηθεί... μυρμήγκι που υπακούει σε αυτοματισμούς. Το θέμα όμως είναι άλλο, το κατά πόσον οι τοπικές βελτιστοποιήσεις (πολύ πολυπλοκότερες από την ενστικτώδη συμπεριφορά ενός ταπεινού μυρμηγκιού)... επιφέρουν μια γενική βελτιστοποίηση, η οποία ενδέχεται να είναι εκπληκτική σε αποτέλεσμα.

    Φανταστείτε αντί για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αυτο-διαχειριζόμενες. Η Γιουγκοσλαβία είναι ατυχές παράδειγμα (στο τέλος άλλωστε ο Μιλόσεβιτς έκανε ΟΛΑ τα χατήρια της Παγκόσμιας Τράπεζας, ιδιωτικοποιώντας σχεδόν τα πάντα).

    Το να λέμε πάντως ότι "υπάρχει μια διαλεκτική σχέση" (κλπ) και ιεράρχηση, είναι πάρα πολύ γενικό. Η εμπειρία των αυτο-διαχειριζόμενων εργοστασίων στην Αργεντινή αποκάλυψε ότι ήταν σε θέση να κλείσουν πολύ εύκολα συμφωνίες μεταξύ τους, αμοιβαία ωφέλιμες. Εκεί που θα περίμενε κανείς ανταγωνιστικότητα και κερδοσκοπία, συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Δυστυχώς βέβαια η ΓΕΝΙΚΗ κατάσταση της οικονομίας της Αργεντινής παραμένει καπιταλιστική και αυτά που ανάφερα είναι μικρή μειοψηφία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. εγώ δεν δέχομαι ότι στις σχέσεις των σοσιαλιστικών επιχειρήσεων θα λειτουργεί η σοσιαλιστική καλή θέληση της συνεργασίας και της συν-διαχείρησης επειδή έτσι το λέμε. Αυτά ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας.


    Και όμως, η εμπειρία της Αργεντινής έδειξε ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΗ καλή θέληση και συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων που ανήκαν στους εργαζόμενους. Το να τεθεί μία "ιεραρχία" σαν βούρδουλας άνωθεν που θα "θεραπεύσει" την (δήθεν)... "κακή ανθρώπινη φύση" που ρέπει προς τον... καπιταλισμό είναι ΚΛΑΣΣΙΚΟ ΛΑΘΟΣ που πολλές φορές διαψεύστηκε στην πράξη.

    Από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις γίνουν σοσιαλιστικές εσωτερικά, είναι ΑΠΛΟ θέμα να συνεργαστούν και σε μακρο-επίπεδο με μη-κερδοσκοπικό τρόπο. Αλλιώς είναι σαν να δεχόμαστε ότι η... ανθρώπινη φύση έχει μια... φυσική τάση προς τον καπιταλισμό, πράγμα που δεν ισχύει _πρακτικά_. Τα peer-2-peer networks αποκάλυψαν άλλωστε μια έμφυτη τάση των ανθρώπων για να μοιράζονται αγαθά και ρέπουν στη μη-κερδοσκοπική συνεργασία.

    Καπιταλιστική κοινωνική δομή με σοσιαλιστικές επιχειρήσεις είναι δύσκολο να υπάρξει, εκτός αν οι επιχειρήσεις δεν είναι τελικά... τόσο σοσιαλιστικές όσο ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Κάτι σημαντικό...

    1) μια επιχείρηση δεν διαφέρει (αν είναι μεγάλη) από ένα "μικρό κράτος". Επομένως, αν πρόκειται να μιλήσουμε για σοσιαλισμό σε κράτη, δεν διαφέρει αυτό καθόλου από το να μιλήσουμε για σοσιαλισμό σε επιχειρήσεις.
    2) Τα ίδια προβλήματα που εμφανίζονται σε σοσιαλιστικές χώρες οι οποίες "κολυμπάνε" μέσα σε ένα παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, εμφανίζονται και σε σοσιαλιστικές επιχειρήσεις που "κολυμπάνε" μέσα σε ένα τοπικό καπιταλισμό (μιας χώρας).
    3) Η "δημοκρατικοποίηση" των (μεγάλων) επιχειρήσεων δεν διαφέρει από εκείνη των χωρών. Κατά κανόνα απαιτείται το σπάσιμό τους σε μικρές ομάδες εργασίας, οι οποίες να εκλέγουν τους δικούς τους διευθυντές και να συναποφασίζουν για το ΤΙ θα κάνουν με την παραγόμενη υπεραξία.
    4) στο (3), ας σημειωθεί ότι με τον ίδιο τρόπο που μια μεγάλη επιχείρηση καταφέρνει να συντονίσει τις ομάδες εργασίας της, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο μπορεί και μία χώρα ΜΠΟΡΕΙ να συντονίσει τις σοσιαλιστικές επιχειρήσεις της. Το θέμα είναι ακριβώς ίδιο, είναι η αποφυγή "εγωϊστικών" τάσεων (είτε κάποιας ομάδας εργασίας στη μία περίπτωση, είτε κάποιας σοσιαλιστικής επιχείρησης στην άλλη περίπτωση).
    5) Σε ΚΑΜΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ δεν μπορεί να πετύχει "σοσιαλισμός" που δεν ΞΕΚΙΝΑΕΙ από το "κύτταρο" δηλαδή την ομάδα εργασίας (στη μία περίπτωση) ή τη σοσιαλιστική επιχείρηση (στην άλλη). Γιατί? Διότι το αντίθετο θα είναι η ακύρωση της κοινωνικοποίησης στα θεμελιώδη "κύτταρά της".

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Πρώτη προειδοποίηση!

Θα σας παρακαλούσα τα σχόλια να παραμένουν εντός θέματος.

Θα σας παρακαλούσα τα σχόλια να είναι ευπρεπή.

Αλλιώς θα αναγκαστώ να πάρω μέτρα.