του Νικόλα Σεβαστάκη
ΠΗΓΗ: ενθεματα
Σε ένα γράμμα του από τον πρώτο καιρό της εξουσίας του «Ναπολέοντος του Μικρού» –κατά τον σαρκαστικό χαρακτηρισμό του Ουγκώ για τον Λουδοβίκο Ναπολέοντα τον Τρίτο–, ο Τοκβίλ σημειώνει: «Σχεδόν ποτέ δεν σπάμε ένα καθεστώς πραγμάτων όταν αυτό βρίσκεται στην πιο μισητή του φάση, αλλά όταν, αρχίζοντας κάπως να βελτιώνεται, επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπνέουν, να σκέφτονται, να επικοινωνούν τις σκέψεις τους και να μετρούν την έκταση των δικαιωμάτων και των δυστυχιών τους. Τότε λοιπόν το βάρος της κατάστασης, αν και μικρότερο, φαίνεται ανυπόφορο».[1]
Σε αυτές τις γραμμές, ο πολιτικός στοχαστής Τοκβίλ επαναλαμβάνει την υπόθεση την οποία έχει εξετάσει και στο βιβλίο του για τη Γαλλική Επανάσταση και το Παλαιό Καθεστώς. Κι εκεί υποστήριζε ότι η Επανάσταση δεν ξέσπασε στις περιοχές όπου οι «μεσαιωνικοί θεσμοί» ήταν περισσότερο ζωντανοί και ισχυροί, αλλά εκεί όπου αυτοί οι θεσμοί είχαν ήδη ξεθυμάνει: «Τα δεσμά τους έγιναν περισσότερο αβάσταχτα εκεί όπου ήταν στην πραγματικότητα λιγότερο βαριά».